طلای دیجیتال در مرز بین «پول یا کالا» قرار گرفته است

به گزارش پیوست، امیرحسین خالقی پژوهشگر اقتصاد سیاسی در پنل «طلای دیجیتال و بازار ایران، پناهگاهی در عصر تورم و رکود» که در بیست و دومین رویداد فیناپ برگزار شد طلا را جزو معدود سرمایه‌هایی دانست که ارزش خود را حفظ می‌کند‌. او در این باره گفت: امروز پلتفرم‌های متعددی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه شکل گرفته است. اما با وجود این ظرفیت، پیش‌بینی من این است که دولت اجازه بزرگ شدن این اکوسیستم را نخواهد داد. به نظرم بانک مرکزی که سالانه ۱۰۰ درصد ارزش ثروت افراد را کاهش می‌دهد، آخرین نهادی است که می‌تواند درباره صحت فعالیت این پلتفرم‌ها اظهارنظر کند. بانک مرکزی که موجب کاهش ارزش دارایی ریالی ما می‌شود طبیعتا باید آخرین نهاد  نگران اصالت طلای عرضه شده در پلتفرم‌هاست. در حالی‌که این پلتفرم‌ها می‌توانند راهکاری موثر برای پس‌انداز امن باشند، اما بعید است اجازه داده شود این جریان به‌صورت مستقل رشد کند؛ مگر آنکه به شکلی شبه‌دولتی مدیریت شوند. تاکید می‌کنم دولت حاضر نیست اقتصاد کشور را به سمت طلا و سرمایه‌گذاری طلایی حرکت دهد.

طلا کالا است یا پول؟

مصطفی اکرمی مدیرعامل میلی با اشاره به شرایط خاص ایران در صنعت طلا گفت: ایران از نظر تاریخی و هنری در صنعت طلا پیشینه‌ای طولانی دارد؛ این صنعت از بعد هنری سابقه‌ای ۷۰۰ ساله و از بعد صنفی حدود ۷۰ سال فعالیت دارد. اما آنچه امروز شاهدیم تنها دیجیتالی شدن بازار سنتی است، در حالی که هنوز از قابلیت‌های واقعی فضای دیجیتال برای تبادل و خرید طلا استفاده نشده است.

او ادامه داد: مجوز فروش آنلاین طلا حدود پنج سال پیش صادر شد و تمام روال قانونی آن طی شده است، اما ضوابطی که بر اساس شرایط آن زمان نوشته شده، امروز نیاز به بازنگری دارد. دیجیتالی بودن مزایایی مانند دسترسی‌پذیری و شفافیت به همراه دارد.

اکرمی در ادامه به کاهش توان خرید مردم هم اشاره کرد و گفت: اگر از سال ۹۵ تا ۱۴۰۱ فردی با حداقل حقوق وزارت کار هر ماه طلا می‌خرید و در پایان ماه می‌فروخت، به‌طور متوسط ۶ درصد توان خرید بیشتری به دست می‌آورد. تا امروز حدود ۴۷۰ مجوز برای کسب‌وکارهای حوزه طلای آنلاین صادر شده است که تنها ۱۶۰ تا ۱۷۰ کسب‌وکار فعال هستند و در میان این کسب‌وکارها، تنها ۲۶ مجموعه تراکنش قابل‌توجه دارند. این ۲۶ کسب‌وکارها هم خودشان به‌طور منظم روزانه خوداظهاری می‌کنند و هر چند هفته یک‌بار نیز توسط نهادهای نظارتی رصد می‌شوند. ضمنا ۹۰ درصد کسانی که در پلتفرم‌های طلای آنلاین خرید کرده‌اند کمتر از یک گرم طلا دارند.

او همچنین با اشاره به نگرانی‌های امنیتی گفت: در ایران حساسیت روی جزئی‌ترین مسائل زیاد است، چه رسد به موضوع طلا. پرسش اصلی این است که آیا طلا پول محسوب می‌شود یا کالا. اگر پول است، زیر نظر بانک مرکزی خواهد بود و اگر کالا محسوب شود، مشمول سازوکارهای صنفی و قوانین موجود است. در هر حال، تاکنون همه پلتفرم‌های طلا حدود یک تن طلا تحویل داده‌اند و مشکلی پیش نیامده است. اگر قرار باشد به عیار شک کرد، یعنی باید به بازار سنتی هم شک داشت، چون ما از همان بازار خرید می‌کنیم.

بازار آنلاین طلا به قدر کافی شفاف نیست

صادق سپندارند مدرس دانشگاه تهران و مدیر کل بانکداری خرد و کسب و کارهای کوچک بانک ملی با اشاره به وضعیت پلتفرم‌های فروش طلا گفت: داستان پلتفرم‌های دیجیتال از دل نوآوری بیرون نیامده، بلکه نتیجه ناکارآمدی اقتصاد است. وقتی از شفافیت سخن گفته می‌شود، باید پرسید نرخ طلا از کجا تعیین می‌شود؛ چراکه گاهی نرخ اعلام‌شده در مشهد با تهران یکسان نیست.

او افزود: مسئله مجوزها نیز همچنان مبهم است. باید مشخص شود که طلا به عنوان ارز دیده می‌شود یا کالا، و اینکه مجوز صادرشده برای فروش الکترونیک است یا فروش طلا. این تفاوت‌ها در عمل می‌تواند بسیار تعیین‌کننده باشد.ضروری است یک حسابرس مستقل به صورت مستمر بررسی کند که طلا در چه شرایطی نگهداری و تضمین کیفیت می‌شود. در مجموع، به نظر من پلتفرم‌های طلا با ابهامات زیادی روبه‌رو هستند که باید شفاف‌سازی شود.

پلتفرم‌های آنلاین طلا؛ همزمان فرصت و تهدید

نیما امیرشکاری صاحب نظر حوزه فناوری های مالی درباره روند دیجیتالی شدن بازار طلا گفت: هرچقدر فضای دیجیتال در صنایع مختلف جلوتر می‌رود، صنعت طلا نیز به همان سمت حرکت می‌کند. از گواهی سپرده طلا گرفته تا طلای گرمی و توکن طلا، این مسیر در حال توسعه است و به مرور شرایط بهتر خواهد شد. اما در کنار این پیشرفت‌ها، روش‌های کلاهبرداری و جعل نیز همزمان رشد می‌کنند.

او با اشاره به سابقه تاریخی طلا در ایران افزود: از دوران قاجار استانداردهایی برای طرح‌های طلا وجود داشته که نسبت‌های آنها به مرور تغییر می‌کرد. خرید دیجیتال طلا در واقع به معنای داشتن یک پشتوانه در برابر مناسبات سیاسی و تورم است؛ چیزی که می‌تواند در مواقع نیاز به پول، ارزشمند باشد.

امیرشکاری ادامه داد: طبق قوانین بانک مرکزی، طلا کالاست. اما اگر استفاده آن به‌صورت مصرفی و گسترده رایج شود، می‌تواند به‌عنوان پول نیز مورد بررسی قرار گیرد. در این میان، خالی‌فروشی و اصالت‌سنجی دو موضوع بسیار مهم در پلتفرم‌های طلا هستند که باید جدی گرفته شوند و اگر اتفاق بدی برای یکی از پلتفرم‌ها بیفتد دومینووار به کل این صنعت لطمه می‌زند.