کاهش ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاری خطرپذیر؛ دست‌ها به عصا چشم‌ها به انتظار

به‌گزارش پیوست، گزینه‌ها و موقعیت‌هایی که در حال حاضر برای VCها اولویت دارد به‌تناسب نیاز و شرایط جامعه و فراخور ماهیت هلدینگ موسس آن متفاوت است. اما استارت‌آپ‌هایی که محصول و خدماتشان بیشترین نزدیکی را با برطرف شدن مشکلات و چالش‌های روز داشته و فاصله‌شان با سودآوری کوتاه باشد نسبت به سایرین از اولویت بالایی برخوردارند. همچنین ترکیب فناوری هوش مصنوعی با رشته خاص و مدنظر صنایع به‌منظور مولدسازی یک بخش، توسعه شرکت مادر و مواردی از این دست نیز گزینه جذابی به‌شمار می‌آید.

یکی دیگر از موضوعاتی که پس از بروز بحران‌های مختلف مطرح شده، تمایل VCها به انتخاب حوزه و استارت‌آپ‌هایی است که در زودترین زمان ممکن به درآمدزایی و سودآوری می‌رسند. از نظر فعالان حوزه سرمایه‌گذاری، پیش آمدن این رفتار از سمت سرمایه‌گذاران ناشی از جریانات اقتصادی و بی‌ثباتی شرایط فعلی است. از این رو تصمیم‌گیری‌ها بیشتر روی گزینه‌هایی می‌رود که اختصاص منابع به آن در مدت زمان کوتاهی با بازگشت سود همراه باشد.

VCها در صبر و ابهام

بخش‌های مختلف اقتصاد دیجیتال در بالا و پایین اتفاقات اخیر، دستخوش تغییراتی شده و گاها دیده می‌شود اولویت‌هایی که پیش از این بر اهمیت آن تاکید می‌شد به حاشیه رفته است. VCها در این روزها از ریسک‌پذیری که تا پیش از این بیشتر اقدامات و برنامه‌ها پیرامون آن صورت می‌گرفت فاصله گرفتند و عمدتا تصمیماتی اتخاذ می‌شود که دست کم به مجموعه ریسک‌های موجود نیافزاید. محمدحسین سجادی نیری، رئیس هیات مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر در گفت‌وگو با پیوست اشاره کرد که به‌نظر می‌رسد VCها مانند بقیه بخش‌های اقتصادی کشور در یک فضای صبر و انتظار به سر می‌برند تا اینکه مقداری شرایط اقتصادی روشن و شفاف شود. او همچنین اعلام کرد که VCهای بخش خصوصی متاثر از فضای اقتصادی کشور کمی دست به عصاتر و با احتیاط بیشتری حرکت می‌کنند.

رئیس هیات مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر، محمد حسین سجادی نیری، در رابطه با موقعیت و شرایط کاری CVCها گفت: با لحاظ این مسیر دشوار، گروهی از سرمایه‌گذاران خطرپذیر تحت عنوان CVCها، پیرو قانون جهش تولید دانش‌بنیان و امکان استفاده از اعتبار مالیاتی و سایر موارد در شرایط فعلی فرآیند سرمایه‌گذاری خود را  روی کسب‌وکارهای فناورانه که با زنجیره ارزش شرکت مادر تطبیق دارد ادامه می‌دهند.

مهدی اسکویی، قائم‌مقام مدیرعامل تریگاپ نیز در همین خصوص معتقد است حیات و فعالیت اکوسیستم فناوری تا پیش از جنگ ۱۲روزه یک حیات نباتی بود که پس از این مدت نیز با چالش‌های جدی و چشمگیری مواجه شد. او با اشاره به تحت تاثیر قرار گرفتن همه ارکان و عوامل اقتصادی کشور، تاثیرات این جنگ را بر اکوسیستم «قابل توجه» توصیف کرد. از نظر او اقتصاد دیجیتال و در ادامه VCها به عنوان بخشی از این اکوسیستم متاثر از شرایط کنونی در فضای ابهام قرار دارند. قائم‌مقام مدیرعامل تریگاپ عمده دلیل این امر را افزوده شدن ریسک جنگ به انبوه‌ ریسک‌های موجود عنوان کرد. اسکویی پیرو این موضوع گفت: این تاثیر و ابهام شامل تمام فعالیت‌های اقتصادی می‌شود و اکوسیستم نیز که مسیر کاری دشواری داشت تاثیر بیشتری خواهد گرفت.

از سویی طبق گفته سجادی‌نیری، رئیس هیات مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر چندسالی است که سمت‌وسوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر بنابر شرایط کلان اقتصادی و تعدد ریسک‌ها بیشتر روی استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهایی متمرکز است که در مراحل میانی (Growth-stage startups)  یا بالاتر (Late-stage startups) قرار دارند.

زود، تند، سریع

تمرکز سرمایه روی طیف مشخصی از استارت‌آپ‌ و کسب‌وکارهای حوزه اقتصاد دیجیتال که عموما از روی اطمینان خاطر به آینده مالی و سرمایه‌گذاری در آن نشات می‌گیرد نقش مهمی در محدود و کوچک شدن زمین بازی کسب‌وکارهای نوپا خوهد داشت. این رفتار بدین معنی است که سرمایه‌گذاری مهم و کلانی از روی استارت‌آپ‌های مراحل اولیه (Early-stage startups) برداشته شده که این موضوع نگران‌کننده است. سجادی‌نیری معتقد است که تداوم این موضوع موجب می‌شود تا استارت‌آپ‌هایی که در مراحل به‌اصطلاح بذری هستند موفق به تامین مالی در بازار نشوند.

رئیس هیات مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر اشاره کرد که استارت‌آپ و کسب‌وکارهای میانی و بالاتر به‌دلیل اینکه  اگزیت از آنها نسبتا راحت‌تر انجام می‌شود و در کوتاه‌مدت به سودآوری می‌رسند بیشتر مورد توجه و انتخاب سرمایه‌گذاران هستند.

قائم‌مقام مدیرعامل تریگاپ در گفت‌وگو با پیوست اشاره کرد که شرایط فعلی اکوسیستم با ترند جهانی فاصله دارد و موقعیت کنونی منجر شده تا انتخاب سرمایه‌گذارها انتخاب‌های کم‌ریسکی باشد. به‌عبارتی لزوما آنچه در سطح جهانی موردبحث و پیشروی است در کشور ما مورد چندان اهمیتی نخواهد داشت.

از نظر او جنس صنعت، زمینه فعالیت، فاصله کوتاه با درآمدزایی، سوددهی سریع و DNA خود VC عوامل مهمی است که در انتخاب یک استارت‌آپ‌ برای سرمایه‌گذاری نقش دارد.

اسکویی همچنین گفت: به‌نظرم در نیمسال دوم سرمایه‌گذاری‌ها مستقیما به سمت موضوعات و حیطه‌هایی می‌رود که در راستای مرتفع کردن مشکل و چالش‌های روز‌ باشد. البته که در این زمینه نیز انتخاب کسب‌وکار باز هم به ژن آن موسسه و هلدینگی برمی‌گردد که VC را راه‌اندازی کرده است. درواقع هلدینگ بیشتر تمایل دارد روی کسب‌وکارهایی سرمایه‌گذاری کند که مشکلی را از سر راه برمی‌دارد، پرتفو را کم‌ریسک می‌کند و اگزیت از آن ساده‌تر رخ می‌دهد.

قائم‌مقام مدیرعامل تریگاپ یکی از مهم‌ترین ویژگی و مولفه‌های انتخاب کسب‌وکار برای سرمایه‌گذاری را مدت زمان کوتاه سودآوری عنوان کرد. او اشاره کرد که منظور از انتظار سودآوی سریع، حوزه به حوزه و فعالیت به فعالیت متفاوت است. برای مثال ممکن است این هدف برای صنعت دارو ۵ سال باشد و برای حوزه IT ۳ماهه تعریف شود.

از نظر سجادی نیری نیز هوش مصنوعی به‌خاطر شرایطی که در داخل و خارج از کشور دارد و به‌اصطلاح ترند است اکنون حیطه جذابی به‌نظر می‌آید. او همچنین اشاره کرد که با وجود این جذابیت و رغبت صنایع نسبت به استفاده از این فناوری برای تکمیل زنجیره ارزش سازمان خود به‌دنبال استفاده از فرصت‌های این فناوری و ایجاد بازوی دیجیتال و حرکت به سمت صنعت Industry 4.0 هستند. سجادی‌نیری همچنین گفت که با وجود فراگیری موضوع سرمایه‌گذاری و استفاده از هوش مصنوعی اما هنوز سرمایه‌گذاری قابل توجه و جدی‌ای در این زمینه رخ نداده است.

به سمت گسترش

رئیس هیات مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر پیش‌بینی کرد تا پایان سال ۱۴۰۴ اکوسیستم با ۲تا۳ اتفاق خوب از جنس IPO و بین‌المللی شدن استارت‌آپ‌ها مواجه خواهد بود. او معتقد است به احتمال زیاد تا آخر امسال خبر بورسی شدن ۲ یا ۳ استارت‌آپ به گوش برسد. او با اشاره به CVCهایی که به‌تازگی مجوز گرفتند یا در آغاز مسیر کاری قرار گرفتند اعلام کرد: به‌نظرم اگر روند به همین شکل پیش برود CVC‌هایی که در مسیر دریافت مجوز هستند و آنهایی که هنوز شروع به فعالیت نکردند با پشتوانه معاونت علمی بتوانند آغاز به کار کنند و من امید دارم که این اتفاق در روند سرمایه‌گذاری موثر باشد.

از دید سجادی‌‌نیری، تلاش‌های صورت‌گرفته برای تاسیس و ایجاد یکسری از استارت‌آپ‌ها توسط ایرانیان در کشورهای اطراف و جذب و تامین سرمایه‌هایی که اتفاق افتاده نقش مهمی در افکار و تصمیم سایر مدیران استارت‌آپی برای تجربه فضای بزرگ‌تر و وسعت‌بخشی به ابعاد کسب‌وکاری داشته است.

رئیس هیات مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر با اهتمام به لزوم کسب تجربه تجاری در سطح جهانی گفت: چنین اتفاقی هم به توسعه اکوسیستم کمک می‌کند و هم به خود کسب‌وکارها. ما نیاز داریم که در بازارهای جهانی حضور پیدا کنیم و یاد بگیریم. دانش ما در این زمینه بسیار کم و تعداد استارت‌آپ‌های بین‌المللی‌مان محدود است. به‌نظرم با وجود تمام مشکلات موجود کسب‌وکارها باید به این سمت حرکت کنند و به‌تدریج تجربه فعالیت جهانی را از کشورهای اطراف آغاز و ثبت کنند. این یادگیری اکنون بیش از هر چیزی اهمیت دارد.