اپلیکیشن بانک سپه به مسیر عادی سرویسدهی برگشته است
سرویس‌های اصلی بانک سپه از طریق اپ جدید این بانک قابل دریافت و استفاده شد.…
۲۱ مرداد ۱۴۰۴
فعالان شبکه بانکی و پرداخت: حذف ۴ صفر از پول ملی ۱۰۰ همت برای دولت هزینه دارد
۲۱ مرداد ۱۴۰۴
زمان مطالعه : ۹ دقیقه
طبق گفته فعالان شبکه پرداخت مساله حذف چهار صفر از پول ملی با تغییری گسترده در زیرساخت‌های شبکه پرداخت همراه خواهد بود و تقریبا بیش از ۱۰۰ همت برای دولت هزینه خواهد داشت. همچنین به گفته آنها هرچند که در خصوص این مساله ذهنیتی میان بانک‌ها، شرکت‌های پرداخت و سایر نهادهای مرتبط ایجاد شده بود اما به دلیل نبود جزئیاتی بیشتر در این خصوص نمی‌توان گفت که تمام ابعاد اقتصادی این اقدام، از جمله سنجش صرفه اقتصادی در برابر دستاوردها و برآورد دقیق هزینه‌ها، به‌طور کامل مورد توجه قرار گرفته است.
به گزارش پیوست، در ۱۹ مردادماه حذف چهار صفر از پول ملی در هیات دولت به تصویب رسید. بر این اساس، ریال از واحد پول ملی حذف و تومان و قران واحد پولی کشور خواهند بود.
میلاد بی‌آزار، مدیر راهکارهای پردازش تراکنش داتین معتقد است تغییر واحد پول و ورود اعشار (قران) در نظام بانکی و پرداخت الکترونیکی، تغییرات فنی گسترده‌ای را به همراه دارد که بدون برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند کل پروژه را با چالش جدی مواجه کند.
او در ادامه می‌گوید: «هر یک از ابزارهای پرداخت با پروتکل‌های خاص خود به نرم‌افزارهای مختلف وصل می‌شوند. مثلا اکثر دستگاه‌های خودپرداز با پروتکل NDC به سوئیچ بانک متصل هستند، برخی از ترمینال‌ها با پروتکل ISO و بعضی دیگر با سرویس‌های مختلفی خدمات مورد نیاز را پیاده می‌کنند. حال با تغییر مبالغ و ورود اعشار(قران) یا واحد پول جدید، باید هریک از این پروتکل‌ها تغییراتی در فیلدهای مورد نیاز خود بابت ارتباط با سوئیچ‌های بانکی یا پرداخت الکترونیک‌ها داشته باشند که بتوانند این تغییر را پشتیبانی کنند.»
او در ادامه با ذکر مثال‌های فنی می‌گوید: «به دلیل اینکه مبلغ از دستگاه می‌آید باید کانفیگ خودپردازها تغییر کند. اکثر خودپردازها تصاویر قابل ارائه خود را از قبل به‌صورت ثابت در اختیار دارند. این تغییر مبلغ، روی همه این تصاویر تاثیر خواهد گذاشت و اکثریت این تصاویر مجدد باید ساخته شود و در شبکه هر بانک برای خودپردازها ارسال و روی آنها بارگذاری شود.»
به گفته او همچنین، شناسه قبوض سازمان‌ها و شناسه پرداخت آنها با الگوریتم استانداردی ساخته می‌شود، با توجه به اضافه‌شدن قران در واحد پولی، ساختار تولید و پذیرش شناسه‌ها باید تغییر کند. از سوی دیگر با حذف چهار صفر و افزودن قران، بخشی از کارمزد تراکنش‌ها در قسمت قران قرار گرفته و محاسبات و پروتکل جمع‌آوری آنها قطعا روی تمامی تراکنش‌ها تاثیرگذار است.
بی‌آزار در ادامه با اشاره به اینکه پروتکل ISO برای ارتباط شتاب و سوئیچ‌های مختلف بانکی استفاده می‌شود می‌گوید:«در پروتکل ISO، فیلدها از نوع long وnumber هستند و اعشار نخواهیم داشت. در این حالت مثلا باید قراردادی بین رگولاتور(شتاب) و سوئیچ‌های مختلف، در راستای مشخص‌کردن رقم اعشار تعیین شود. به‌عنوان مثال فرض شود که دو رقم سمت راست اعداد همیشه قسمت اعشاری است یا قسمت اعشاری در فیلد مجزایی قرار بگیرد.»
طبق گفته او در پروتکل NDC مبلغ به‌صورت number دریافت می‌شود که چنانچه فرض بر این باشد که مبالغ قران هم باید در این پروتکل پشتیبانی شوند، می‌توان از روش قبل به این منظور استفاده کرد.
مدیر راهکارهای پردازش تراکنش داتین با اشاره به اینکه ریال باقی ماندن واحد پولی، مدیریت و تفکیک تراکنش‌های قبل و بعد از تغییر در نرم‌افزارها را با چالش همراه می‌کند می‌گوید: «این خصوص نرم‌افزارهای مختلف باید این قضیه را مدیریت کنند. به‌صورت کلی درنظرگرفتن یک واحد پولی برای بازه قبل و بعد از تغییر مشکل‌ساز خواهد شد. با توجه به اینکه برخی تراکنش‌های اصلاحی از سمت شتاب یا ترمینال‌ها ارسال می‌شوند، ممکن است هر دو بازه را شامل شوند که در این صورت، محاسبات سوئیچ‌ها و تفکیک این مبلغ در دو بازه مختلف، پیچیدگی‌هایی ایجاد می‌کند. این موضوع برای تراکنش‌های اصلاحی، سروشی، رفع مغایرت و… وجود خواهد داشت.»
به گفته او نگهداری مبالغ در پایگاه داده از نقاط پر از تغییر خواهد بود. «تاکنون با توجه به اینکه مبلغ اعشاری در واحد پولی وجود نداشت مبالغ به‌صورت عدد صحیح نگهداری می‌شدند. با این تغییر، قطعا تغییرات زیادی در نگهداری و نمایش اعداد در پایگاه داده و پنل‌های کاربری ایجاد خواهد شد.»
بی‌آزار ادامه می‌دهد: «نرم‌افزارهای مالی و در صدر آنها سوئیچ و کارت بانکی که قسمت اعظم شبکه پرداخت را در هر بانک تشکیل می‌دهند قطعا بسیار زیاد از این مبالغ استفاده می‌کنند. با تغییر این مبالغ یا افزودن اعشار و قران به مبلغ، کلیه این نرم‌افزارها در تمامی بدنه خود شامل تغییرات ارسال این مبالغ جدید خواهند شد. بدیهی است هر نوع تغییری در نرم‌افزار، علاوه بر هزینه تولید، هزینه تست سنگینی را نیز برای توسعه‌دهنده ایجاد خواهد کرد.»
ایمان ایلخانی، مدیرعامل شرکت ایده نگار ماهان (نماینده رسمی هلو)، نیز در خصوص تاثیر حذف چهار صفر در بخش فنی و نرم‌افزاری نرم‌افزارهای حسابداری می‌گوید: «وجود چهار صفر اضافی در مبالغ، یکی از عوامل بروز خطاهای انسانی و پیچیدگی در عملیات حسابداری است. حذف آن، خطاها را کاهش می‌دهد و کار را روان‌تر می‌کند. در حال حاضر، ما در محاسبات روزمره عملا ریال را لحاظ نمی‌کنیم، اما واحد حسابداری همچنان بر اساس ریال است.»
او می‌گوید ایجاد تغییرات در نرم‌افزارهای حسابداری پیچیدگی زیادی ندارد و این مساله بیش از هر چیز اثر روانی بر جامعه خواهد گذاشت. چراکه بر اساس تجربه کشورهایی مانند ترکیه، آرژانتین و لهستان در صورتی که تصمیمات مکمل اقتصادی اتخاذ نشود این مساله می‌تواند منجر به افزایش تورم شود.
برآورد هزینه‌ها و الزام‌های اجرایی پروژه
کاظم دهقان فعال حوزه بانکداری و پرداخت نیز صحبت‌های نماینده رسمی هلو را تایید می‌کند. به گفته او طبق تجربه کشورهایی چون ترکیه، زیمبابوه، آرژانتین، برزیل، روسیه و آلمان تغییر واحد پول ملی و حذف چند صفر، در دوره‌ها و شرایط مختلف، هزینه‌های قابل‌توجهی بر اقتصاد، مردم و دولت تحمیل کرده است.
او در خصوص این هزینه‌ها می‌گوید: «هرچند که این هزینه‌ها در مواردی بین ۵۰۰ میلیون تا چند میلیارد دلار برآورد شده‌اند اما در ایران، تاکنون برآورد دقیق و رسمی از سوی بانک مرکزی یا سایر نهادهای حاکمیتی منتشر نشده است. اگر به‌طور متوسط یک میلیارد دلار را به‌عنوان هزینه حذف چهار صفر در نظر بگیریم، این رقم معادل تقریبی صد هزار میلیارد تومان خواهد بود و این رقم برای دولت، مردم و کسب‌وکارها بار مالی جدی ایجاد می‌کند.»
فعالان شبکه پرداخت می‌گویند در اجرای طرح حذف چهار صفر، باید مجموعه‌ای از هزینه‌ها از جمله هزینه چاپ و تولید پول و اسکناس، به‌روزرسانی سامانه‌های نرم‌افزاری حسابداری در بانک‌ها، سیستم‌های مالیاتی، پایانه‌های فروش، دستگاه‌های خودپرداز و کارتخوان‌ها در نظر گرفته شود. همچنین هزینه‌های اطلاع‌رسانی عمومی و آموزش برای مردم، دولت، بانک‌ها و کسب‌وکارهای فعال در این حوزه، از طریق کمپین‌های تبلیغاتی ملی، باید پیش‌بینی شود.
آنها همچنین می‌گویند در کنار این موارد، هزینه‌های اجرایی و عمومی ناشی از سردرگمی‌ها و خطاهای احتمالی نیز اجتناب‌ناپذیر است. اصلاحات حقوقی و اداری برای تطبیق اسناد رسمی مانند قراردادها، چک‌ها، فاکتورها و قبوض نیز بخشی دیگر از این فرایند خواهد بود. این تغییرات برای دولت، فروشندگان و تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی الزامی است. در نهایت، بازنگری در قوانین و مقررات، به‌ویژه در حوزه‌های مالی و پولی نیز بسیار ضروری است.
از همین رو مهدی عبادی، مدیرعامل وندار، می‌گوید که این پروژه شامل تغییرات گسترده‌ای در نرم‌افزارها و زیرساخت‌های پرداخت است که برای شبکه بانکی کشور بسیار سنگین خواهد بود.
نحوه برخورد برخورد شبکه بانکی با مبالغ خرد و اعشار
مهدی عبادی، مدیرعامل وندار، در خصوص اعداد اعشار در شبکه پرداخت نیز ابراز نگرانی کرد چراکه جزئیاتی از شیوه برخورد با آنها منتشر نشده و مشخص نیست قرار است چه اقدامی در خصوص آنها شکل گیرد. اما نگرانی در خصوص حذف چهار صفر از پول ملی و شیوه برخورد با اعداد اعشار و اعداد خورد به وجود آمده تنها مختص به مدیرعامل وندار نبوده و سایر فعالان این حوزه نیز از آن به عنوان دغدغه یاد می‌کنند.
کاظم دهقان فعال حوزه بانکداری و پرداخت نیز در این باره می‌گوید: «ماهیت این تغییر به معنای جابه‌جایی ممیز چهار رقم به سمت چپ است. در نتیجه، واحد پول ریال همچنان باقی می‌ماند، اما با چهار رقم اعشار. اگر «قران» به‌عنوان واحد پول خرد زیر ریال تعریف شود، مانند بسیاری از کشورها ۱۰۰ قران معادل یک ریال خواهد بود.»
به گفته او این امر باعث ایجاد مقادیر بسیار کوچک پولی در دو رقم آخر اعشار می‌شود که بر این اساس گرد کردن آنها به سمت بالا یا پایین، علاوه بر تحمیل هزینه‌های اجرایی به اقتصاد، بانک‌ها و شرکت‌ها، می‌تواند زمینه‌ساز سوءاستفاده برخی واحدها نیز باشد.
میلاد بی‌آزار، مدیر راهکارهای پردازش تراکنش داتین، در خصوص راهکار در نظر گرفته شده برای این دغدغه و جلوگیری از سردرگمی کسب‌وکارها و مشتریان در برابر مبالغ خورد به دو راهکار اصلی اشاره کرده و می‌گوید: «یا ارقام ریال و قران به‌صورت جداگانه ذخیره و فقط هنگام نمایش به شکل اعشاری تبدیل شوند که توسعه نرم‌افزار را ساده‌تر اما محاسبات را پیچیده‌تر می‌کند؛ یا از ابتدا مبالغ به‌صورت اعشاری در پایگاه داده ثبت شود که توسعه را دشوارتر اما محاسبات را ساده‌تر می‌سازد.»
او در ادامه می‌گوید: «در هر حالت، توصیه می‌شود نمایش مبلغ برای کاربر یکپارچه و به‌صورت اعشاری باشد تا بخش اعشاری (قران) همواره دیده شود و خطاها کاهش یابد. همچنین، می‌توان در دوره گذار از واحد پولی جدید و واحد فعلی به‌صورت همزمان استفاده کرد تا مشتریان با تغییر سازگارتر شوند.»
چالش‌های هماهنگی شبکه مالی در مهاجرت به تومان
از نظر فعالان حوزه پرداخت، ایجاد هماهنگی میان شبکه مالی کشور در برابر تغییرات در نظر گرفته شده و مهاجرت واحد پولی به تومان احتمال سردرگمی کسب‌وکارهای این حوزه و بروز تاخیر در انجام این پروژه را افزایش خواهد داد.
میلاد بی‌آزار، مدیر راهکارهای پردازش تراکنش داتین، در این باره می‌گوید: «قطعا در بازه زمانی کوتاه اولیه، تجارب کاربران بسیار سخت بوده و سردرگمی زیادی برای افراد ایجاد خواهد کرد. در بلندمدت این تغییرات روی زیرساخت شبکه مالی باعث کاهش پیچیدگی‌ها در محاسبات، ساده‌سازی نمایش و نگهداری آنها خواهد شد.»
او همچنین می‌گوید: «به‌طور کلی موارد مطرح‌شده بخشی از مشکلاتی است که با نگاه اول به پروژه کاهش صفر از پول ملی به ذهن می‌رسد. قطعا با تحلیل و بررسی‌های بیشتر، تغییرات عمیق‌تر و پیچیده‌تر می‌شوند.»
کاظم دهقان فعال حوزه بانکداری و پرداخت نیز یکی از مهم‌ترین چالش‌های این مهاجرت واحد پولی را ضرورت پشتیبانی همزمان از دو واحد پولی ریال قدیم و ریال جدید در یک دوره گذار احتمالی شش‌ماهه تا یک‌ساله می‌داند. «در این بازه، سامانه‌ها، مردم و کسب‌وکارها باید هر دو واحد را مدیریت کنند و از بروز خطا جلوگیری شود و این فرایند پیچیدگی بالایی دارد.»
حال باید دید که حذف ریال از پول ملی و خداحافظی با چهار صفر از پول کشور با وجود مصوبه دولت و پیچیدگی‌های فنی و الزام برای تغییرات گسترده در ساختار پولی و پرداختی کشور آیا می‌تواند به نتایج عملی منجر شود.
ارسال دیدگاه