خاموشی‌هایی که اقتصاد را به زانو درآورده‌اند

قطعی برق حالا دیگر فقط به معنی خاموشی چند ساعته و از کار افتادن کولرها در گرمای تابستان نیست. آنچه امروز در حال رخ دادن است، وارد شدن ضربه‌ای ساختاری و بی‌سابقه به زیرساخت حیاتی اقتصاد دیجیتال کشور است. برآوردهای جهانی نشان می‌دهد تنها خسارت ناشی از قطع یا اختلال اینترنت در ایران، در هر ساعت بیش از ۱.۵ میلیون دلار است. این عدد، وقتی در قالب اختلالات چندساعته یا حتی روزانه در بسیاری از مناطق کشور ضرب شود، به رقمی می‌رسد که معادل کسری بودجه بسیاری از وزارتخانه‌هاست.

روزانه بیش از ۱۱۰۰ میلیارد تومان ضرر فقط از قطعی برق و اینترنت

بگذارید صریح بگوییم، اختلال ۱۶ تا ۲۴ ساعته در اینترنت کشور، معادل ۷۰۰ تا ۱۱۰۰ میلیارد تومان ضرر اقتصادی روزانه به کشور وارد می‌کند و این فقط خسارت مستقیم است؛ در حوزه کسب‌وکارهای خرد، شرکت‌های دانش‌بنیان، فین‌تک‌ها، فعالان دورکار، استارت‌آپ‌ها و ارتباطات بین‌المللی با مشتریان، هزینه‌های پنهانی به مراتب سنگین‌تر از این ارقام در حال شکل‌گیری است.

در کنار این، اپراتورها و شرکت‌های زیرساختی نیز متحمل زیان‌های گسترده‌ای می‌شوند. از افزایش هزینه تامین برق اضطراری و نگهداری سرورها، تا نارضایتی کاربران و فشارهای اجتماعی بابت افت کیفیت خدمات. بسیاری از کاربران در مناطق محروم هنگام قطع برق، هم اینترنت و هم آنتن موبایل را همزمان از دست می‌دهند. آیا نباید این وضعیت را نوعی «فروپاشی محلی شبکه» تلقی کرد؟

داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس هم نشان می‌دهد در برخی استان‌ها، روزانه تا ۵۰٪ ظرفیت شغلی و ارتباطی فعالان مجازی از کار می‌افتد. این یعنی وقفه‌ای جدی در زنجیره ارتباطی اقتصاد کشور. تصور کنید کسب‌و‌کاری که با خریدار خارجی جلسه آنلاین دارد و با قطعی برق و اینترنت مواجه می‌شود؛ اعتماد از بین می‌رود، فرصت از دست می‌رود، و سرمایه‌گذار عقب‌نشینی می‌کند.

در سوی دیگر، افزایش قیمت بسته‌های اینترنت به بهانه مصرف بیشتر در زمان‌های قطعی یا افت کیفیت، فشار مضاعفی بر خانوارها وارد کرده است. کاربری که برای حفظ ارتباطات دیجیتال خود، ناچار به خرید چندباره بسته اینترنت است، عملاً هزینه بحران ساختاری در انرژی کشور را شخصاً پرداخت می‌کند.

مسئله البته فقط اقتصادی نیست. قطعی برق و اینترنت، صدمه‌ای به اعتماد عمومی است. مردم احساس می‌کنند که دولت حتی در تأمین پایه‌ای‌ترین خدمات زیرساختی ناتوان است. این مسئله، آثار اجتماعی و روانی جدی در پی دارد؛ به‌ویژه در مناطقی که زیرساخت‌های برق و مخابرات فرسوده و رهاشده‌اند.

در این میان، مسئولان به جای اصلاحات ساختاری در نظام انرژی کشور و تقویت شبکه پشتیبان اینترنت، همچنان مشغول مدیریت بحران از نوع «روزبه‌روز» هستند. ما امروز نیازمند سرمایه‌گذاری فوری در شبکه برق، به‌روزرسانی تجهیزات مخابراتی، نصب باتری پشتیبان در دکل‌ها و تدوین پروتکل‌های روشن برای حفظ ارتباطات در زمان خاموشی‌ها هستیم.

اگر برای هر ساعت خاموشی و قطعی اینترنت، میلیاردها تومان از اقتصاد کشور خارج می‌شود، آیا زمان آن نرسیده که به‌جای توجیه‌های تکراری، سیاست‌گذار بپذیرد که باختن در نبرد زیرساخت، همان‌قدر خطرناک است که شکست در نبرد بازارهای جهانی؟