تابستان بی‌پایان*

تابستان ۱۴۰۳ طبق اعلام سازمان هواشناسی، گرم‌ترین روزهای سال در نیم‌قرن گذشته بوده است اما داغی اخباری که در تابستان منتشر شد به ‌گونه‌ای بود که مردم گرمای هوا را فراموش کردند. سیل حوادث و اتفاقاتی که از نیمه بهار شروع شده بود در تابستان شدت گرفت و دیگر کسی جلودار آن نبود، به طوری که هر خوابیدن و بیدار شدنی موجب از دست رفتن اخباری می‌شد که بی‌شک شما را شوکه می‌کرد و از اخبار جا می‌ماندید، حال وقتی خبرنگار هستید این وضعیت کمی حادتر می‌شود: چنان‌که گروه تحریریه پیوست که گروهی است برای ردوبدل کردن اخبار بین بچه‌های تحریریه، شب‌هایی بود که پر از خبر می‌شد و کسی نمی‌خوابید و ما باید تصمیم می‌گرفتیم چگونه آنها را منتشر کنیم، یا اصلاً این اخبار ربطی به حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات دارد یا اینکه هر کدام چگونه فناوری اطلاعات را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

تابستان با برگزاری انتخابات زودهنگام آغاز شد و در نهایت به انتخاب مسعود پزشکیان به ریاست‌جمهوری دولت چهاردهم انجامید. حوزه فناوری اطلاعات در آن دوره بیشتر تمرکز خود را بر رفع فیلترینگ گذاشته بود؛ شعاری که پزشکیان از طریق ‌آن توجه بسیاری از افراد را به خود جلب کرد چراکه از میان کاندیداهای ریاست‌جمهوری تقریباً تنها کسی بود که مرتب تکرار می‌کرد رفع فیلترینگ اولویت است.

بسیاری تصور می‌کردند به محض اینکه پزشکیان سکان ریاست‌جمهوری را در دست گیرد امکان رفع فیلتر فراهم و کلید رفع فیلتر زده می‌شود اما در واقع روند کاری بسیار پیچیده‌تر از آن بود که تصور می‌شد.

فرایند انتخاب وزرا تقریباً از همان فردای انتخاب پزشکیان به عنوان رئیس‌جمهور آغاز شد هرچند اعلام اسامی به مجلس به روز تحلیف ریاست‌جمهوری نرسید و در نهایت ۲۱ مردادماه اسامی وزرا به طور رسمی به مجلس اعلام شد اما در همین چند روز ترور اسماعیل هنیه در تهران درست یک روز بعد از برگزاری مراسم تحلیف، تمامی اخبار حوزه فناوری اطلاعات را به حاشیه برد. دیگر مهم نبود پروژه فیبر نوری چقدر پیشرفت کرده یا همراه اول دیجی‌کالا را خریده است، سرآوا از دیجی‌کالا خارج شده یا سرانجام لایحه حفاظت از داده‌های شخصی چه شد، حتی خبر رفع فیلتر دیسکورد نیز زیاد به چشم نیامد، مهم این بود که چگونه می‌توان دور تند حوادث در تهران و ایران را تا حدودی آرام کرد.

درست در شرایطی که همه چشم‌شان به آسمان بود و هر لحظه منتظر وقوع حادثه‌ای بودند، ستار هاشمی به عنوان وزیر پیشنهادی دولت معرفی شد و از مجلس رأی اعتماد گرفت. ستار هاشمی نیز در صحبت‌های خود در جلسه رأی اعتماد فیلترینگ را اصلی‌ترین دغدغه خود عنوان کرد و گفت: «فیلترینگ در بحث اقتصادی موجب شده سبد هزینه‌های خانواده در بخش ارتباطات سنگین شود و امنیت سایبری نیز به خطر بیفتد. امروز شاهد حملات سایبری گسترده‌ای هستیم که از طریق فیلترشکن‌های غیرمجاز نصب‌شده روی گوشی‌ها صورت می‌گیرد. سوالی که خیلی از مردم می‌پرسند این است که آیا شیوه‌های کنونی مدیریت دسترسی به فضای مجازی کارآمد است؟ آیا لازم نیست شیوه مدیریت فضای مجازی اصلاح شود؟ متاسفانه استفاده از فیلترشکن‌ها در فضای مجازی آسیب‌های جدی به بار آورده است.

گسترش فیلترشکن‌ها در کشور موجب تسهیل دسترسی کودکان به محتواهای غیراخلاقی و خشونت‌آمیز در فضای موجود شده است. می‌توان با تعامل با بخش‌های مختلف و رفع دغدغه‌های آنان شیوه‌های کنونی مدیریت فضای مجازی را اصلاح کرد.» شاید همین گفته‌ها سبب شد که از آن پس، هرگاه وزیر ارتباطات در جمع خبرنگاران حضور می‌یافت، اولین سوالی که از او پرسیده می‌شود وضعیت رفع فیلتر باشد. سوالی‌ که برای پاسخ دادن به آن یا دادن خبر نویدبخش چند ماهی زمان صرف کرد.

در نهایت تابستان سال ۱۴۰۳ با خبر محدود کردن سرویس‌های بیمه آنلاین تقریباً به انتهای خود رسید. خبری که رفع شدنش آن‌قدر که خبر توقف ارائه سرویس نگاه‌ها را به خود معطوف کرد جلب توجه نکرد.

*نام فیلمی مستند به کارگردانی بروس براون