استراتژی‌های ملی هوش مصنوعی در کشورهای نوردیک

این کشورها با تأکید بر آموزش، نوآوری، اخلاق‌محوری و همکاری‌های بین‌المللی، درصدد هستند تا جایگاه خود را به‌عنوان پیشگامان هوش مصنوعی در سطح جهانی تثبیت کنند. در نهایت مروری بر استراتژی‌های ملی هوش مصنوعی این کشورها و اقدامات کلیدی آن‌ها در حوزه‌های نوآورانه برنامه راهبردی را از کشورهایی که در فناوری همواره جایگاه‌هایی مهمی را ایفا کردند؛ به ما نشان می‌دهند.

فنلاند در مسیر پیشروی هوش مصنوعی: از استراتژی ۲۰۱۷ تا اجرا

در اکتبر ۲۰۱۷، وزارت امور اقتصادی و اشتغال فنلاند استراتژی ملی هوش مصنوعی خود را با عنوان”عصر هوش مصنوعی فنلاند” منتشر کرد. این استراتژی بخشی از برنامه گسترده‌تر AI Finland است و هدف آن تقویت هوش مصنوعی و رباتیک به‌عنوان پایه‌های موفقیت شرکت‌های فنلاندی است.

در سال ۲۰۱۸، این استراتژی با گزارش “کار در عصر هوش مصنوعی” تکمیل شد که تأثیر هوش مصنوعی بر بازار کار و نیازهای مهارتی را بررسی می‌کند. این استراتژی فرصت‌ها، نقاط قوت و ضعف فنلاند در حوزه هوش مصنوعی را تحلیل کرده و تأثیرات اجتماعی آن را بررسی می‌کند.

همچنین، اقدامات سیاستی و توصیه‌هایی برای موفقیت فنلاند در عصر هوش مصنوعی ارائه می‌دهد. هدف اصلی، تبدیل فنلاند به یکی از کشورهای پیشرو در این زمینه بود. پس از تدوین استراتژی، فنلاند سیاست داده‌های باز را اجرا کرد تا بستر مناسبی برای توسعه هوش مصنوعی فراهم شود.

به‌طور کلی، این استراتژی یک سری برنامه های را ارائه داده عبارتند:

• رقابت‌پذیری کسب‌وکارها و صنایع را افزایش دهد.
• آموزش و آموزش‌های فنی حرفه‌ای مبتنی بر هوش مصنوعی را توسعه دهد.
• امکان جابه‌جایی بین برنامه‌های آموزشی و مشارکت در تحصیلات عالی را فراهم کند.
• سیستم یادگیری مادام‌العمر را با یک اصلاح اساسی، همراه با مهارت‌های هوش مصنوعی، ادغام کند.
• خدمات عمومی باکیفیت ارائه دهد و کارایی بخش دولتی را بهبود بخشد.
• جامعه‌ای کارآمد و رفاه اجتماعی برای شهروندان تضمین کند.
• بودجه بیشتری برای تحقیقات، نوآوری و سیاست‌گذاری نوآورانه اختصاص دهد؛ هدف این است که تا سال ۲۰۳۰، ۴٪ از تولید ناخالص داخلی (GDP) به این بخش تخصیص یابد.

استراتژی سوئد در سال ۲۰۱۸: تقویت رفاه و رقابت‌پذیری با هوش مصنوعی

در مه ۲۰۱۸، سوئد استراتژی ملی هوش مصنوعی خود را با عنوان “رویکرد ملی برای هوش مصنوعی” منتشر کرد. این استراتژی چارچوبی برای توسعه هوش مصنوعی در سوئد ایجاد کرده و اولویت‌هایی مانند آموزش، تحقیقات، نوآوری و زیرساخت‌ها را مشخص می‌کند. هدف آن تقویت رفاه و رقابت‌پذیری سوئد از طریق هوش مصنوعی است.

پیش از این، آژانس نوآوری سوئد (Vinnova) گزارشی جامع درباره فرصت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی منتشر کرده بود. پس از اجرای استراتژی، سوئد بودجه قابل توجهی به این حوزه اختصاص داد.

در سال ۲۰۲۰، آژانس Vinnova مبلغ ۶۷۵ میلیون کرون سوئد (تقریباً ۶۷.۵ میلیون یورو) را برای پروژه‌های هوش مصنوعی تأمین کرد. مجموع بودجه اختصاص‌یافته به این پروژه‌ها به ۱.۳۵ میلیارد کرون سوئد (حدود ۱۳۵ میلیون یورو) رسید که ۵۰٪ آن از طریق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی یا سایر برنامه‌های ملی تأمین شد.

همچنین، در بودجه ملی تحقیق و نوآوری تا سال ۲۰۲۴، حداقل ۵۵۰ میلیون کرون سوئد (تقریباً ۵۵ میلیون یورو) به تحقیق و نوآوری در فناوری‌های دیجیتال، هوش مصنوعی و تأثیرات آن بر جامعه اختصاص یافته است.

تمرکز بر هوش مصنوعی در بخش عمومی:

• هوش مصنوعی باید به بهبود کارایی و ارتقای خدمات بخش عمومی کمک کند.
• استفاده از هوش مصنوعی در فعالیت‌های بخش عمومی باید از طریق در دسترس قرار دادن داده‌های مرتبط، ترویج شود. تا خدمات عمومی جدید توسعه یابند یا خدمات موجود بهبود یابند.
• همکاری بین بخش‌های دولتی و خصوصی برای توسعه و مدیریت مشترک هوش مصنوعی ضروری است.
• سوئد نیاز به پروژه‌های آزمایشی، بسترهای تست و محیط‌های توسعه برای کاربردهای هوش مصنوعی در بخش‌های عمومی و خصوصی دارد.

استراتژی دانمارک در سال ۲۰۱۹: توسعه مسئولانه هوش مصنوعی

در مارس ۲۰۱۹، دانمارک استراتژی ملی هوش مصنوعی خود را با هدف قرار گرفتن در صدر توسعه مسئولانه این فناوری منتشر کرد. این استراتژی اهداف، چالش‌ها و اولویت‌های کلیدی را مشخص کرده و بر چهار حوزه اصلی تمرکز دارد:

۱. چارچوب اخلاقی و انسان‌محور: ایجاد قوانین اخلاقی برای توسعه هوش مصنوعی.
۲. تحقیقات و توسعه: حمایت مالی از تحقیقات پایه و کاربردی در حوزه هوش مصنوعی.
۳. رشد کسب‌وکارها: تقویت شرکت‌های دانمارکی از طریق توسعه و استفاده از هوش مصنوعی.
۴. بخش عمومی: ارائه خدمات جهانی به شهروندان با بهره‌گیری از هوش مصنوعی.

همچنین، این استراتژی بر همکاری با کشورهای نوردیک و اروپایی، افزایش دسترسی به داده‌های عمومی و توسعه مهارت‌های فنی از طریق آموزش تأکید دارد.

بودجه اولیه این استراتژی ۹.۲ میلیون یورو برای دوره ۲۰۱۹-۲۰۲۷ بود که پس از بازنگری به ۵ میلیون یورو کاهش یافت. علاوه بر این، در بودجه ملی ۲۰۱۹، ۳۹.۵ میلیون یورو برای تحقیقات فناوری‌های دیجیتال و ۲۶.۸ میلیون یورو برای یک صندوق سرمایه‌گذاری (۲۰۱۹-۲۰۲۲) جهت توسعه راهکارهای دیجیتال در حوزه رفاه اختصاص داده شد.

تمرکز بر هوش مصنوعی در بخش عمومی دانمارک:

• استفاده از هوش مصنوعی برای ارائه خدمات عمومی در سطح جهانی به شهروندان
• ایجاد چارچوبی اخلاقی و قانونی برای استفاده از هوش مصنوعی در بخش عمومی
• بهبود کیفیت و کمیت داده‌ها برای توسعه هوش مصنوعی
• افزایش مهارت‌های مرتبط با هوش مصنوعی در دولت مرکزی
• اختصاص بودجه برای آزمایش و استقرار فناوری‌های نوین
• اشتراک‌گذاری تجربیات در اجرای پروژه‌های هوش مصنوعی
• توسعه پروژه‌های شاخص در بخش عمومی
• ارائه داده‌های عمومی باز برای کاربردهای هوش مصنوعی.

استراتژی نروژ در هوش مصنوعی

دولت نروژ استراتژی ملی هوش مصنوعی خود را در ژانویه ۲۰۲۰ ارائه کرد. هدف این استراتژی تعیین اقدامات سیاستی برای سال‌های آینده به منظور بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌های هوش مصنوعی برای افراد، کسب‌وکارها، صنایع و بخش عمومی نروژ است.

برای دستیابی به این هدف، استراتژی ملی هوش مصنوعی نروژ بر اقدامات سیاستی زیر تأکید دارد:

• گسترش برنامه‌های آموزشی و دوره‌های مهارت‌آموزی در محل کار در زمینه هوش مصنوعی برای ایجاد یک پایه قوی از مهارت‌های دیجیتال و توانمندی‌های مرتبط است.
• نروژ پیشگام توسعه و استفاده از هوش مصنوعی خواهد بود، در حالی که به حقوق فردی و آزادی‌ها احترام می‌گذارد. در نروژ، هوش مصنوعی بر اساس اصول اخلاقی، حفظ حریم خصوصی، حفاظت از داده‌ها و امنیت سایبری قوی توسعه خواهد یافت.
• تقویت تحقیقات نروژ در زمینه هوش مصنوعی از طریق برنامه‌هایی مانند NORA، BigInsight، و دکترای صنعتی است .
• افزایش ظرفیت نوآوری در هوش مصنوعی در هر دو بخش خصوصی و عمومی را در بر می‌گیرد.
• تدوین اصول اخلاقی برای هوش مصنوعی به منظور اطمینان از توسعه منصفانه، قابل‌اعتماد و شفاف فناوری‌های مرتبط با هوش مصنوعی می‌باشد.
• ایجاد مقرراتی سازگار با دیجیتالی‌سازی برای تعریف چارچوب قانونی توسعه هوش مصنوعی.
• ساخت یک زیرساخت داده‌ای قدرتمند که اشتراک‌گذاری داده‌ها را در میان بخش‌ها و صنایع مختلف تسهیل کند. این استراتژی روش‌هایی مانند دریاچه‌های داده، تراست داده، داده‌های مصنوعی، رابط‌های ناشناس‌سازی، و APIهای باز عمومی را برای ذخیره و اشتراک داده‌ها پیشنهاد می‌دهد.
•  فرصت‌های ویژه برای منابع داده زبانی از طریق بانک زبان نروژ در کتابخانه ملی ایجاد شده.
• استقرار زیرساخت‌های مخابراتی که اتصال پرظرفیت و قدرت محاسباتی بالا را فراهم کرده و امنیت در سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی را تضمین می‌کند؛ مشابه اقدامی که در سال ۲۰۱۹ برای بخش مالی نروژ اجرا شد.
• سندباکس‌های نظارتی و اصلاحات قانونی برای آزمایش پارامترهای خاص در برنامه‌های جدید هوش مصنوعی ایجاد شده .

• مشارکت فعال در برنامه‌های اتحادیه اروپا مانند اروپای دیجیتال و افق اروپا که از راهکارهای هوش مصنوعی حمایت می‌کنند.
• همکاری با کشورهای شمال اروپا از طریق ابتکارات شورای وزیران نوردیک؛ این همکاری حائز اهمیت است، زیرا کشورهای شمال اروپا ارزش‌ها و منافع مشترکی در زمینه هوش مصنوعی دارند.
• در حالی که استراتژی ملی هوش مصنوعی شامل مقررات مختلفی برای تأمین مالی پروژه‌های خاص است، اما مبلغ کلی بودجه اختصاص‌یافته برای اجرای این استراتژی را مشخص نمی‌کند.

تمرکز بر هوش مصنوعی در بخش عمومی:

• استراتژی از ایجاد ارزش و استفاده از هوش مصنوعی در بخش عمومی حمایت می‌کند.
• اشتراک‌گذاری داده‌های بخش عمومی بین نهادهای دولتی از طریق یک مرکز ملی منابع داده تسهیل خواهد شد.
• موانع قانونی مرتبط با استفاده از هوش مصنوعی در بخش عمومی بررسی و به‌روزرسانی خواهند شد، به‌ویژه در زمینه حفاظت از داده‌ها و اختیارات قانونی.
• تمامی سیستم‌های هوش مصنوعی مورد استفاده در دولت باید شفاف و قابل توضیح باشند.
• راهنماهایی برای کمک به ادارات دولتی جهت رفع ابهامات مرتبط با هوش مصنوعی منتشر خواهد شد.
• تأمین مالی عمومی می‌تواند ابزاری برای پذیرش هوش مصنوعی در مدیریت‌های دولتی نروژ باشد؛ به‌ویژه مشارکت‌های نوآورانه و تأمین مالی نوآورانه می‌توانند ابزارهای مؤثری در این زمینه باشند.

موضوعات اصلی در استراتژی‌های ملی اروپا در رابطه با نیازها و خدمات بخش عمومی (ادارات ملی، منطقه‌ای و محلی) بر اساس مطالعه AI Watch 2022

مطالعه AI Watch 2022 نشان می‌دهد که استراتژی‌های ملی هوش مصنوعی در کشورهای اروپایی هنگام پرداختن به نیازهای بخش عمومی، بر چندین موضوع کلیدی تمرکز دارند، از جمله:

۱. دیجیتالی‌سازی و تحول دولت الکترونیک

•  از هوش مصنوعی برای بهبود خدمات دیجیتال دولتی و افزایش کارایی در فرآیندهای اداری استفاده شود .
• توسعه زیرساخت‌های دیجیتال برای ادغام هوش مصنوعی در ادارات ملی، منطقه‌ای و محلی قرار بگیرد.

۲. استفاده از داده‌های عمومی و به اشتراک‌گذاری داده‌ها

• ایجاد پایگاه‌های داده باز برای افزایش شفافیت و امکان استفاده از هوش مصنوعی در تحلیل داده‌های دولتی.
• تسهیل اشتراک‌گذاری داده‌ها بین نهادهای دولتی برای بهبود هماهنگی و تصمیم‌گیری مبتنی بر داده.

۳. حاکمیت داده و چارچوب‌های قانونی

• تدوین قوانین و مقررات مشخص برای استفاده اخلاقی و شفاف از هوش مصنوعی در بخش عمومی.
• توجه ویژه به حریم خصوصی، حفاظت از داده‌ها و امنیت سایبری در کاربردهای هوش مصنوعی.

۴. افزایش کارایی و بهینه‌سازی خدمات عمومی

• استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی فرآیندهای اداری، کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت خدمات عمومی.
• خودکارسازی فرایندهای دولتی مانند پردازش اسناد، پاسخگویی به درخواست‌های شهروندان و مدیریت منابع انسانی.

۵. آموزش و ارتقای مهارت‌های دیجیتال در بخش عمومی

• طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی برای کارکنان دولت در زمینه هوش مصنوعی و مهارت‌های دیجیتال.
• تشویق فرهنگ نوآوری در سازمان‌های دولتی برای پذیرش فناوری‌های جدید.

۶. استفاده از هوش مصنوعی در سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری

• بهره‌گیری از مدل‌های پیش‌بینی مبتنی بر هوش مصنوعی برای تحلیل روندهای اجتماعی و اقتصادی.
• توسعه ابزارهای تحلیل داده برای کمک به سیاست‌گذاران در تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر شواهد.

۷. تقویت همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای

• مشارکت در پروژه‌های هوش مصنوعی در سطح اتحادیه اروپا برای تبادل دانش و تجربه.
• حمایت از همکاری‌های میان‌دولتی و منطقه‌ای برای توسعه و اجرای راهکارهای هوش مصنوعی.

این موضوعات نشان می‌دهد که استراتژی‌های ملی اروپا تلاش می‌کنند با یک رویکرد متعادل بین نوآوری، اخلاق و کارایی، هوش مصنوعی را در بخش عمومی به کار گیرند تا خدمات دولتی را بهبود بخشند و تعامل با شهروندان را ارتقا دهند.