یکپارچه‌سازی داده‌های کاربران، به اعتبارسنجی لندتک‌ها کمک می‌کند

به گزارش پیوست، حوزه نوپای BNPL در ایران با چالش‌های متعددی از جمله محدودیت‌های داده‌ای، نبود زیرساخت‌های جامع و استانداردهای مشخص دست و پنجه نرم می‌کند. یکی از موضوعاتی که در این صنعت چالش‌برانگیز است اعتبارسنجی کاربران است. شفاف‌سازی این فاکتور در ارتباط با کاربران توسط پلتفرم‌ها به بهبود روند لندتک‌ها کمک می‌کند.

رفتارهای اعتباری متفاوت از رفتارهای بانکی است

آرین افشار، مدیر ارشد رشد تارا،  با اشاره به نقاط تمایز BNPL نسبت به روش‌های سنتی بانک می‌‌گوید: رفتار اعتباری مشتریان در ارتباط با خرید کوتاه مدت متفاوت از اعتبارسنجی بر اساس رفتار بانکی است، اما در ایران مدل‌های اعتبارسنجی مطابق رفتار بانکی و چگونگی پرداخت به این سیستم صورت گرفته است.

او معتقد است شرکت‌های حوزه فین‌تک می‌توانند مدل‌هایی برای اعتبارسنجی ایجاد کنند تا با تلفیق از مدل‌های بانکی، تحلیل بهتری روی داده‌های کاربران ارائه دهند.

افشار در مورد فرآیندهای اعتبارسنجی در تارا می‌گوید: ما در حال حاضر برای اعتبارسنجی کاربران از دو روش استفاده می‌کنیم. ابتدا داده‌های شرکت اعتبارسنجی ایرانیان را دریافت و بررسی می‌کنیم. در کنار این رویکرد، از مدل اعتبارسنجی مخصوص تارا  که با توجه به رفتار مالی و خرید کاربر، روند پرداخت و عملکرد او در پلتفرم طراحی شده است، اعتبار کاربر را تعیین می‌کنیم. حاصل این فرآیندها یک نمره امتیازی است که در اصطلاح خودمان به آن تارایی می‌گوییم. کاربر می‌تواند بر اساس افزایش نمره امتیازی خود به صورت پلکانی یا جهشی در هر دوره رده اعتباری را با بهبود در عملکرد هریک از این فاکتورها افزایش دهد. همچنین در مقابل این موضوع، اگر رفتار درستی نداشته باشد امتیاز او پایین می‌آید و کاهش اعتبار پیدا می‌کند.

افشار در مورد فقدان داده‌ها برای تعیین دقیق نرخ نکول می‌گوید: نرخ نکول هیچ شرکتی هنوز به نقطه بهینه نرسیده است. تنها ممکن است برای یک شرکتی پایین‌تر و برای  شرکت دیگر بالاتر باشد. برای پیدا کردن این عدد لازم است یک مبلغی در حدود هزار میلیارد تومان بین ۲ تا ۶ ماه گردش داشته باشد. کسب‌وکارهای این حوزه برای موفقیت باید بتوانند بهترین گردش پول را در بازه زمانی مناسب مدیریت کنند.

میدان فعالیت بانک و لندتک‌ها متفاوت است

مهدی یگانه، مدیر مارکتینگ اسنپ‌پی در مورد اعتبارسنجی کاربران در پلتفرم اسنپ‌پی می‌گوید: داده‌های حاصل از رفتار پرداخت کاربران در سوپراپلیکیشن اسنپ یکی از معیارهای اعتبارسنجی کاربران است و امروز برای تخصیص اعتبار از سوی اسنپ‌پی به کاربران از خروجی آن استفاده می‌شود.

یگانه در مورد نقاط تمایز لندتک‌ها و بانک‌ها گفت: این تصور وجود دارد که  لندتک‌ها با بانک‌ها در رقابت هستند. درحالی که میدان فعالیت هرکدام از این دو پلتفرم متفاوت است. بانک‌ها سرویس‌دهندگان عمومی به حساب می‌آیند و فعالیت‌های متنوعی را انجام می‌دهند. اما این حوزه خدمات خود را بر اساس کوتاه‌کردن فرآیندهایی که بانک‌ها به دلیل ساختار خود طراحی کرده‌اند، پیش می‌برند.

او در ادامه می‌گوید: به‌عنوان مثال کسب‌وکارهای آنلاین برای ارائه‌ سرویس‌های اعتباری به مشتریان خود امکان برقراری ارتباط مستقیم با بانک‌ها را ندارند و لندتک‌ها در این میان، نقش مهمی را در رساندن اعتبار از سوی بانک‌ها به کسب‌وکارها ایفا می‌کنند. به‌طورکلی می‌توان گفت عموم لندتک‌ها تسهیل‌گران ارائه‌ سرویس از بانک‌ها هستند. لندتک‌ها، با کوتاه‌کردن فرآیندهای استقراض و بروکراسی‌زدایی از این فرآیندها، جدی‌ترین اثر خود را بر افزایش قدرت خرید شهروندان گذاشته‌اند.

مدیر مارکتینگ اسنپ‌پی به اشاره به استقبال کاربران از سرویس‌های اعتباری می‌گوید: بر اساس گزارش سال گروه اسنپ در سال ۱۴۰۲، سفارش‌های موفق در سرویس اعتباری که فقط اسنپ‌پی آن را ارائه می‌کند به نسبت سایر سفارش‌های خدمات دیگر در گروه اسنپ‌ رشد افزایشی در حدود ۸۰۰ درصدی را تجربه کرده است

لزوم دسترسی پلتفرم‌ها به داده‌های اعتباری

محمود میرزایی، هم‌بنیان‌گذار و‌ معاون تجربه مشتریان ازکی‌وام در مورد اعتبارسنجی کاربران  می‌گوید: ازکی‌وام در این روش‎‌ از APIهای حاکمیتی و بانک مرکزی استفاده می‌کند که مشابه اعتباردهی وام‌های بانکی است و شامل داده‌هایی مانند ممنوعیت معاملات، پرداخت مالیات و سایر مواردی مرتبط با خرید و پرداخت‌های آنلاین می‌شود. از این داده تاریخچه اعتباری، سکونت، وضعیت درآمد و ظرفیت وام، شرایط دریافت وام و اعتبار کاربر استخراج می‌شود.

میرزائی در مورد چالش‌های اعتبارسنجی کاربران به عدم اطلاع از رفتار و اعتبار افراد در سایر پلتفرم‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: هرچند که در این‌باره یک گزارش کلی توسط بانک مرکزی ارائه می‌شود که میزان وامی که فرد دریافت کرده است را مشخص می‌کند اما نمی‌توانیم مطلع بشویم که هر کاربر به چه میزان و برای چه بخشی وام دریافت کرده است. آمار عدم پرداخت وام از طرف بانک مرکزی قابل دریافت است اما اگر سابقه اعتبار کاربر و امتیازات او در پلتفرم‌های دیگر در مجموعه داده‌ها معین می‌شد، کسب‌وکارها در تخصیص امتیاز به آنها در این حوزه از لندتک، موفق‌تر عمل می‌کردند.

معاون تجربه مشتریان ازکی‌وام با اشاره به حجم بالای اطلاعات برای تعیین نرخ نکول می‌گوید: نرخ نکول به ما کمک می‌کند در راستای بهبود کسب‌وکار، کاربران را شناسایی کنیم و بر اساس بازپرداخت اعتبار توانایی پیش‌بینی رفتار کاربران را داشته باشیم. این موضوع می‌تواند شیوه‌های تعامل با کاربران، الگوریتم‌های اعتبارسنجی، بهینه کردن فرآیندها و مدل‌های قیمت‌گذاری را در راستای گام‌های بعدی کسب‌وکار برای ما شفاف می‌کند.

نیاز به امتیاز اعتباری جامع

آرین افشار در مورد تجمیع داده‌های حاصل از رفتار کاربران بر اساس مدل‌های کنسرسیومی می‌گوید: در این مدت بازیگران این صنعت نتوانستند مکانیزمی ایجاد کنند که داده‌های رفتاری کاربران شرکت‌هایی که سرویس اعتباری ارائه می‌دهند، در یک هاب مرکزی قرار بگیرند. باید یک مرکز قانونی عهده‌دار جمع آوری و نگهداری اطلاعات کاربران باشد و در نهایت در سیستم لندتک کشور تبدیل به یک مکانیزم مشخص در نمره‌دهی و اعتباربخشی شود. وجود چنین پایگاه داده‌ای باعث می‌شود که نمره اعتباری منحصربه‌فرد مطابق رفتار کاربر در بخش اعتباری نه سیستم بانکی شکل بگیرد. نبود این پایگاه واحد برای ارزیابی دقیق‌تر کاربران باعث شده که در ابتدا به کاربرها حداقل سطح امتیاز تخصیص داده می‌شود تا ریسک کم‌تری برای شرکت‌ها داشته باشد. از طرفی دیگر هیچ اطلاعاتی از کاربران معتبر که می‌توانند حتی برای شروع وام‌های بیشتری بگیرند، موجود نیست.

فضای رگولاتوری شفاف نیست

میرزائی هم‌بنیان‌گذار و‌ معاون تجربه مشتریان ازکی‌وام، درمورد چالش‌ها می‌‌گوید: شفاف نبودن فضای رگولاتوری مربوط به حوزه‌های نوین یکی از چالش‌هاست که متاسفانه در حوزه کارشناسی، درک بدنه قانون‌گذار درخور این فضای جدید نیست. میرزایی اضافه می‌کند؛ کشورهای منطقه متخصص‌های مکنزی و گروه مشاوران بوستون BCG را استخدام می‌کنند و با صرف زمان دو-سه سال و هزینه میلیون دلاری به این نتیجه می‌رسند که چگونه عمل کنند. اما در کشور ما توقع داریم چهار تا کارشناس بانک مرکزی مثلا بتوانند با وجود این همه مشکلات در کشور، به موضوع لندتک را بدون نقص رسیدگی کنند، مشخص است خروجی مناسبی نخواهد داشت.