مدیرعامل حرکت اول: یونیکورن در ایران را باید با شرایط ایران سنجید

به گزارش پیوست، حرکت اول به عنوان شرکت سرمایه‌گذاری جسورانه شرکتی یا CVC تقریباً از سال ۹۷ کار خود را آغاز کرده است و پرتفوی سرمایه‌گذاری حرکت اول نشان می‌دهد این شرکت سرمایه‌گذاری طیف متفاوتی از استارت‌آپ‌های متنوع را در بر گرفته است. در این قسمت از ایستگاه پیوست گفت‌و‌گویی با محمد‌مهدی عباسخانی، مدیرعامل حرکت‌اول، داشتیم.

عباسخانی درباره معیارهای حرکت اول برای سرمایه‌گذاری و در کل استراتژی این شرکت می‌گوید: بر اساس سند راهبردی که در سال ۹۶ در شرکت ارتباطات سیار ایران همراه اول شکل گرفت، قرار شد حوزه جدیدی ایجاد شود و سرمایه‌گذاری در اکوسیستم دیجیتالی را در دستور کار خودش قرار بدهد. در آن بخش برای شرکت ۶ حوزه تعریف شد، فارغ از اینکه در زنجیره ارزش همراه اول باشند یا خیر. در واقع قرار نبود حرکت اول تنها مکمل زنجیره فعالیت‌های همراه اول باشد.

عباسخانی در ادامه می‌گوید: هدف اصلی حرکت اول، تنها تکمیل زنجیره همراه اول نبود، ولی قرار بر این شد که از سال‌های دوم و سوم در صورتی که حرکت اول بتواند کیس‌های‌خوبی را به زنجیره ارزش همراه اول اضافه کند، این کار را هم انجام دهد اما از ابتدا الزامی بابت این موضوع وجود نداشت. در حقیقت همراه اول به حرکت اول تنها نگاه CVC ندارد. ۱۴ استارت‌آپ فعلی ما هم ارتباط مستقیمی با همراه اول ندارند. ما نرخ بازده را بررسی می‌کنیم تا مطمئن شویم استارت‌آپ‌ها سودآور باشند. البته سودآور نه در تعریف عام آن. چون استارت‌آپ‌ها می‌توانند در هر لحظه سودآور شوند. در نگاه‌ ما ارزش استارت‌آپ و نرخ بازده مهم است.

در جهت مسئولیت اجتماعی

مدیرعامل حرکت اول همچنین در پاسخ به این سوال که سرمایه‌گذاری در دوره میانی یا توسعه‌یافتگی استارت‌آپ‌ها و از سوی دیگر سرمایه‌گذاری حرکت اول روی سه هاب‌ فناوری چه مفهومی دارد می‌گوید: اصلاً کار هاب ایجاد فضا برای استارت‌آپ‌ها در مرحله بذری است و این دو مقوله در تناقض با یکدیگر نیستند. ما یک شرکت سرمایه‌گذاری با بودجه هزار میلیاردی در مقطع پنج‌ساله هستیم و نگاه‌مان مالی است، اما کنارش یکسری مسئولیت‌های اجتماعی هم داریم و حمایت از دانشجویان و بحث نوآوری نیز برایمان مهم است.

او اضافه می‌کند: چه بسا ممکن‌ است خروجی همین تیم‌های دانشجویی در هاب‌ها به این موضوع منجر شود که حرکت اول در راندهای بعدی روی اینها سرمایه‌گذاری کند. این در تضاد با اهداف ما نیست. البته این فرایند زمان‌بر است و تازه دو سه سال است که حرکت اول وارد هاب‌ها شده است. در همین مدت از حدود ۴۰۰ ایده، ۲۸ ایده مورد قبول واقع شده است. این ۲۸تا ظرفیت تبدیل شدن به محصول را دارند و در مرحله رشد قرار گرفته‌اند. همین حالا هم چند مورد از آنها از بازار بیرون جذب سرمایه کرده‌اند، منتظریم بیشتر بزرگ بشوند تا در صورت لزوم از طریق حرکت اول روی آنها سرمایه‌گذاری کنیم.

استارت‌آپ‌های حرکت اول می‌توانند یونیکورن شوند

به باور عباسخانی، استارت‌آپ‌های حرکت اول قابلیت تبدیل شدن به یونیکورن را دارند. او در این باره می‌گوید: قطعاً و به جرات می‌توانم بگویم دست‌کم یکی از اینها قابلیت یونیکورن شدن را دارند. اما تاکید می‌کنم تعریف ما از یونیکورن شدن باید با نگاه به اکوسیستم خودمان باشد. تعریف یونیکورن در آمریکا با شاخص‌های همان اکوسیستم یونیکورن است. در ایران شرکت‌هایی مثل دیجی‌کالا و اسنپ به لحاظ مارکت‌سایز، اثربخشی در اکوسیستم، حجم کاربر و درآمد بسیار خوب رشد کرده‌اند اما مفهوم یونیکورن در ایران کاملاً متفاوت است. ما این اصطلاح را نساخته‌ایم و بین‌المللی از آن استفاده می‌کنیم. این با میزان سرمایه‌گذاری و معیارهای دیگر سنجیده می‌شود. وقتی دلار را با ریال مقایسه می‌کنیم، معادله‌‌ها به هم می‌خورد.

عباسخانی همچنین در پاسخ به این سوال که اگر سال ۹۷ اولین سرمایه‌گذاری حرکت اول انجام شده باشد امسال می‌تواند زمان خروج برخی از استارت‌آپ‌های حرکت اول باشد می‌گوید: کلاً اکوسیستم هر کشور شرایط خاص خودش را دارد، اکوسیستم ایران هم وضعیت و شاخص‌های خاص خود را دارد. این شاخص‌ها در ایران با الگوی آمریکا فرق می‌کند. در آمریکا استارت‌آپ‌ها حدود پنج سال و نیم بعد اگزیت می‌کنند. اما در ایران شرایط به این شکل نیست. نمی‌شود اکوسیستم ایران را با چین، اروپا و آمریکا مقایسه کرد. در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۴۲۰۰ بیلیون دلار اگزیت رخ داده که ۹۰ درصد وارد آی‌پی‌یو شده‌اند. در ایران فقط تپسی را داشتیم که مسیر راحتی نیست. مخصوصاً بخش فناوری که ریسک‌های خود را دارد.

او توضیح می‌دهد: کل تامین مالی ۱۴۰۱ کل کشور ۵۱۰۰ همت بوده، از این عدد ۶۰۰ همت از بازار سرمایه تامین شده، بخش عمده یعنی ۴۵۰۰ همت از بانک‌ها تامین منابع شده است. ۱۷۷ همت از ۵۱۰۰ همت وارد اکوسیستم نوآوری شده؛ یعنی حدود سه و چهار دهم درصد. در واقع پول هوشمند است و به سمت ریسک کمتر می‌رود و همان‌طور که می‌دانیم با مشکلات اخیر پول به قدر کافی به سمت این اکوسیستم نمی‌آید.

اما عباسخانی این موضوعات را دلیل سرمایه‌گذاری جدید نمی‌داند و می‌گوید: ما همچنان روی تیم‌های خوب سرمایه‌گذاری می‌کنیم.در فلای تو‌دی در سال ۱۴۰۰ و روی میاره راند دوم دی‌ماه سال گذشته سرمایه‌گذاری کردیم. صندوق بین‌المللی در خاورمیانه هم یکی دیگر از کیس‌های سرمایه‌گذاری ما بود‌.

معیار حرکت اول تیم‌ها هستند

عباسخانی در ادامه می‌گوید: استارت‌آپ‌های ما تا حد قابل قبولی انتظارات‌مان را برآورده کرده‌اند، حتی جاجیگا و آچاره بیشتر و بهتر از برنامه پیش رفته‌اند. بعضی کسب‌وکارها هم با توجه به شرایط اقتصادی در حال جنگ و برخی هم برای بقا تلاش می‌کنند. ما طبق وظیفه به تمام استارت‌آپ‌های زیرمجموعه حرکت اول کمک می‌کنیم. تیم اگر پایه کار باشد حتماً حمایت می‌کنیم تا رشد کنند.

او درباره چگونگی این سرمایه‌گذاری‌ها می‌گوید: شکل این سرمایه‌گذاری بستگی زیادی دارد به اینکه کسب‌وکار به چه شرایطی برای جذب سرمایه نیاز داشته باشد. ما فقط برای استارت‌آپ‌ها پول نمی‌بریم شاید یک بخشی پول وارد کسب‌وکار می‌شود، بخشی به شکل اسمارت‌مانی است و بستگی به بیزینس‌پلن آن کسب‌وکار دارد. کسی که مسیر سرمایه‌گذاری را راهبری می‌کند نیاز خود کسب‌وکار است.

مدیرعامل حرکت اول توضیح می‌دهد: مابه‌ازای این سرمایه‌گذاری حق مدیریتی یا مابه‌ازای آن سهام می‌گیریم. در واقع در هر کیسی که وارد می‌شویم کسب‌وکار را ارزش‌گذاری می‌کنیم. معادل عددی که بردیم سهم می‌گیریم، ما در همه کسب‌وکارها بین ۱۵ تا ۳۰ درصد سهم می‌گیریم، البته خیلی بستگی به کسب‌وکار دارد. مورد داشته‌ایم در کسب‌وکاری بالای ۳۵ درصد و گاه زیر ۱۵ درصد هم سهم گرفته‌ایم، اما حتماً صندلی هیات مدیره می‌گیریم. خط قرمز ما ورود به اپریشن استارت‌آپ‌هاست. اگر وارد لایه هیات مدیره می‌شویم از این حیث است که پول وارد کسب‌وکار می‌شود و باید در راستای توسعه کسب‌وکار کنترل کنیم. یکی از شروط اصلی برای ورود به کسب‌وکار انضباط مالی است و برای همین حسابرس خارجی می‌آوریم و به صورت‌های مالی کسب‌وکارها کمک می‌کنیم تا ای‌پی‌یو بشوند. ما در واقع کاری می‌کنیم که سرمایه‌گذار بعدی با خیال راحت بتواند سرمایه‌گذاری کند و حساب‌ها مرتب باشد.

صندوق بین‌المللی پول

یکی از حوزه‌هایی که حرکت اول در آن وارد شده، صندوق بین‌المللی پول بوده و قبلاً هم روی دیجی‌شی در سوریه سرمایه‌گذاری کرده است. عباسخانی در این باره می‌گوید: ما همیشه نگاهی به حوزه خاورمیانه داشتیم. سال ۹۹ وارد سرمایه‌گذاری دیجی‌شی شدیم، چون بعد جنگ، سوریه در حال رشد بود و می‌خواستند چیزی شبیه به دیجی‌کالا داشته باشند. ما در هر کیسی وارد شویم، تیم اولویت‌مان است. تیم سوری در ایران درس خوانده بودند رشد بسیار خوبی داشتند و الان هم مجدداً به دنبال جذب سرمایه هستند.

عباسخانی در پایان می‌گوید: در رابطه با سرمایه‌گذاری در صندوق بین‌الملل هم این صندوق در ابوظبی شکل گرفته و قرار است در اکوسیستم دیجیتالی خاورمیانه سرمایه‌گذاری کند. ما به طور کلی ۶ حوزه راهبردی داشته‌ایم. می‌خواهیم در حوزه تک هم وارد شویم اما حوزه تک را به هاب‌ها واگذار کرده‌ایم. هاب بهشتی روی هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده؛ در واقع ما با هاب‌ها وارد تک شدیم تا استارت‌آپ‌هایمان از تکنولوژی جدید استفاده کنند.