قانون و حکومت نظامی مجازی

این یک داستان بلند است. داستان بلندی براي بررسي ابعاد مختلف حقوقی مهم‌ترین اتفاق فناوری اطلاعات و ارتباطات سال 1398. ماجرای قطع اینترنت كشور براي اکثریت قریب به اتفاق کاربران از روز 25 آبان به مدت حدوداً یک هفته در سراسر کشور و البته کمی بیشتر برای برخی استان‌های خاص. پدیده‌ای عجیب از نظر فنی حتی برای کارشناسان خبره فناوری اطلاعات خارجی که با امکان دسترسی به سایت‌هایی که سرور آنها داخل کشور بوده، امکان استفاده از برخی خدمات مبتنی بر اینترنت را همچنان داشتند؛ در نهایت بررسی‌ها نشان داد که حدود چند هزار میلیارد تومان به محیط کسب‌وکارهای دیجیتالی در کشور آسیب وارد شده است. مضاف بر اینکه در این میان آزمایش نسبتاً موفقی از آنچه اینترنت ملی یا شبکه ملی اطلاعات خوانده می‌شود مردم را در زمینه امکان اتصال همیشگی به اینترنت نگران کرد. آنچنان نگران که حتی وقتی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از سورپرایزی برای مردم خبر داد، عده‌ای گفتند سورپرایز آقای وزیر قطع اینترنت جهانی است (غافل از اینکه سورپرایز قاعدتاً کلمه‌ای برای شگفتی از روی شادی است و نه از روی مصیبت). خواندن این روایت نسبتاً طولانی احتمالاً از شما ۴۰ دقیقه‌ای وقت خواهد گرفت اما در نهایت به شما نشان خواهد داد سازوکارهای قانونی موجود در کشور ما چطور نتوانستند افسار تحولات پیچیده بعد از 24 آبان را در دست بگیرند و در نتیجه امنیت به هر چیز دیگری، از آزادی گرفته تا کسب‌و‌کار، ترجیح داده شد. به دلیل بلندی متن لازم است در ابتدا توضیحی درباره ساختار آن بدهم. متن به 9 سوال پاسخ خواهد داد. پنج سوال ابتدایی در حقیقت مشروعیت تصمیم قطع اینترنت را به چالش می‌کشد و سه سوال بعدی می‌کوشد مسئولیت این موضوع را بررسی کند (دو بخش هم مربوط به نتیجه‌گیری است). به عبارت دیگر، در بخش اول (شامل پنج سوال ابتدایی)، در این خصوص صحبت خواهیم...