روایت توقف توکن آرش و چالش‌های قانونی؛ پروژه Arashsp وارد سندباکس بورس انرژی شد

 آبان‌تتر چرا تصمیم گرفت وارد حوزه توکنایز انرژی شود؟ 

امیر بهزادی‌نیا مدیر دپارتمان بیزنس آبان‌تتر: ما در آبان‌تتر می‌خواستیم صرفا یک بروکر برای خرید و فروش توکن نباشیم. دنبال این بودیم که هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی سطح فعالیت‌هایمان را گسترش دهیم و لایه‌های جدیدی برای مدل‌ کسب‌وکاری ایجاد کنیم. ارتقای کیفیت نیز از موارد مهمی است که همیشه به دنبال آن هستیم.‌ از نظر کیفی می‌خواستیم به سمت تبدیل ‌شدن به یک مؤسسه مالی حرکت کنیم. در این موسسه مالی می‌توان کارهای مختلفی انجام داد، بخشی از فعالیت ما صرافی است، اما بخش دیگر شامل این است که بتوانیم از ظرفیت‌های بلاک‌چینی استفاده و به کسب‌وکارهای دیگر نیز کمک کنیم.

چرا توکنایز برای تامین مالی مناسب است؟

امیر بهزادی‌نیا: آفتی که در فضای کریپتو کشور وجود دارد این است که تمام خروجی بلاک‌چین فقط در قالب رمزارز دیده می‌شود؛ به‌طور خاص همه، این دارایی را فقط بیت‌کوین، اتریوم و تتر می‌بینند. در حالی‌که بلاک‌چین در حوزه‌های بسیار گسترده‌تری می‌تواند استفاده شود و توکنایزیشن یکی از مهم‌ترین آنهاست. این فرآیند به‌خصوص توکنایز دارایی‌ها، هم به کسب‌وکارها و هم به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند. در حال حاضر تامین مالی برای بسیاری از شرکت‌ها چالش‌برانگیز و برای شرکت‌های کوچک به مراتب دشوارتر است. این شرکت‌ها در این مسیر با چالش‌های بانکی، حقوقی، مقرراتی و غیره روبه‌رو می‌شوند و در نتیجه تامین مالی مدنظرشان به مشکل می‌خورد. از طرف دیگر سرمایه‌گذار هم محدودیت دارد و نمی‌تواند ریسک‌های کوچک‌تر اما پرسودتر را انتخاب کند. اینجا بود که ایده توکنایز برای ما جدی‌تر مطرح شد.

ضرب توکن آرش از کجا کلید خورد؟

امیر بهزادی‌نیا: یکی از ایده‌های اولیه این بود که برویم سراغ شرکت‌هایی که تسهیلات می‌دهند. برای مثال شرکت‌های پرداخت «Pay» که در ایران فعالیت دارند؛ تسهیلات ارائه می‌دهند و از آن سمت با طرف حساب‌شان تسویه می‌کنند. این شرکت‌ها مبالغ را به صورت اقساطی از مشتریان خود دریافت می‌کنند بنابراین این فرآیند یک‌جایی قفل می‌شود. تا وقتی پول هست این کار ادامه می‌یابد اما در صورت نبود پول این شرکت‌ها به سمت بانک‌ها می‌روند.

ایده‌ای که داشتیم این بود که بریم به روش Asset back security (اوراق بهادار با پشتوانه دارایی) و بدهی این شرکت‌ها را از آنها بخریم و در ازای آن توکن ارائه دهیم. اما احساس کردیم یک فضایی که خارج از ماست و اطلاعات کسب‌وکاری آن در اختیار ما نیست یک مقدار سخت خواهد.

در ادامه سهامدار اصلی آبان‌تتر طرح نیروگاه خورشیدی دارد و احساس کردیم این همان پروژه‌ای است که ما از همه اطلاعات کسب‌وکاری آن باخبریم و می‌توانیم به آن ورود کنیم. در رابطه با پروژه باید بگویم که اندازه و ابعاد تسهیلات و تامین مالی آن در سطح آزمایشی بود. این مقیاس چندان بزرگ و عجیب و غریب نیست و تمامی ریسک‌هایش شامل خودمان می‌شود.

در حقیقت حرف، برنامه و سمینارهای متعددی در رابطه با توکنیایزیشن وجود دارد اما هیچ وقت اقدام عملی در این حوزه انجام نشده است. پس فکر کردیم این تصمیم ما می‌تواند کار خوبی باشد که یک پروژه‌ای را که به تمامی جزئیات آن اشراف داریم و همچنین حاضریم تمام ریسک‌های آن را برداریم و اتفاقا داخل آبان‌تتر هم اتفاق میفتد، آغاز کنیم.

انتظار توقف معاملات توکن آرش را داشتید؟

امیر بهزادی‌نیا: یکی از اهداف ما این است که موضوع توکنایز از فاز صحبت و سمینار به مرحله عملیاتی شدن برسد. این روند منجر می‌شود تا ببینیم به کدام موارد کمتر دقت کردیم و نقاط قوت ما کدام است. باید فضای صحبت عمومی باز شود و همه با پروژه عملی طرف باشیم. همانطور که گفته شد این پروژه به‌صورت‌ آزمایشی و در حد و اندازه نه چندان بزرگ با کنترل زیاد در حال پیگری است. ما در آبان‌تتر باور داریم که از ظرفیت‌های بلاک‌چینی خیلی بیشتر از این‌ها می‌توان استفاده کرد و علاقه داریم به سمت توکنایز برویم. احساس کردیم توکن آرش گزینه بسیار مناسبی هست تا یک موضوع عملیاتی را بیاوریم روی میز و درباره ریسک‌ها و چالش‌‌های آن صحبت کنیم. از روز اول می‌دانستیم که این موضوع کنار جذابیت‌هایش یک موضوعی چالشی خواهد بود و آمادگی توقف را هم داشتیم.

استقبال از توکن آرش در همین ۲ روز چگونه بود؟

رضا شوهانی هم‌بنیان‌گذار آبان‌تتر: در همین مدت کوتاه چندین نیروگاه کوچک و چند پروژه بزرگ‌تر با ما تماس گرفتند و گفتند علاقه‌مند به توکنایز هستند. این برای ما هم جذاب بود و هم کمی ناراحت‌کننده، چون نشان می‌دهد چه ظرفیت‌هایی در این حوزه وجود داشته که استفاده نشده است.

حجم پایین تراکنشی توکن آرش روی شبکه را چگونه ارزیایی می‌کنید؟

رضا شوهانی: باید توجه کنید که آدرس‌های روی بلاک‌چین معادل تعداد افراد نیست. وقتی خرید داخل صرافی انجام می‌شود، صرافی همه خریدها را با یک آدرس مشترک تسویه می‌کند. بنابراین در اسمارت‌کانترکت فقط یک آدرس می‌بینید، اما پشت آن ممکن است صدها خرید کوچک باشد؛ خریدهای ۱۰‌دلاری، بیست ‌دلاری و پنجاه ‌دلاری. دقیقا مشابه رفتار کاربران در خرید و نگهداری بیت‌کوین داخل صرافی. صرافی به بورس شباهت دارد. همه اطلاعات و اقدامات را منتشر می‌کند.

توکن آرش با چه شیوه‌هایی قابل معامله بود؟

رضا شوهانی: در این نگاه، جایگاه صرافی به سمت نمایندگی می‌رود. اما در وب ۳.۰ حتی صرافی را هم قبول ندارند. ما در توکن آرش امکان استفاده از هر دو روش را فراهم کردیم. هرکه بخواهد می‌تواند با صرافی، سرمایه‌گذاری کرده و هر که بخواهد از طریق کیف‌پول خودش اقدام می‌کند. تعداد ۶ هولدر آبان‌تتر با تعداد افرادی که در حال خرید و فروش هستند همیشه متفاوت خواهد بود. در دو روز گذشته خریدهایی بوده که از طریق صرافی انجام شده است. ما هم تبلیغ خاصی نکرده بودیم و فقط دو روز از شروع پروژه گذشته بود که توقف اتفاق افتاد.

با این توضیح، آیا تراکنش‌ها همچنان قابل ردیابی و قابل اعتماد هستند؟

امیر بهزادی‌نیا: بله. ما سایتی طراحی کرده‌ایم که تمام تراکنش‌ها روی شبکه BNB Smart Chain قابل مشاهده باشد. برنامه داریم داده‌های مربوط به تولید نیروگاه را هم در ادامه به قرارداد هوشمند وصل کنیم.

فرآیند قانونی پروژه از زمان شروع چگونه پیش رفت؟ رگولاتور این حوزه چه نهادی است؟

رضا شوهانی: این حوزه فعلا رگولاتور رسمی ندارد. وقتی ما اسناد نیروگاه را منتشر کردیم، اولین تماسی که داشتیم از سمت  بورس انرژی بود. آنها گفتند انتشار این داده‌ها جرم است و کل فرآیند باید تحت اختیار بورس انرژی قرار بگیرد. همچنین اعلام کردند که ما باید تحت سندباکس بورس انرژی  قرار بگیریم. طبق صحبت‌های انجام شده هفته آینده جلسه‌ای با آ‌نها داریم و احتمالا پروژه وارد سندباکس خواهد شد. وقوع چنین اتفاقی و آغاز به کار این پروژه در واقع باعث می‌شود تا روند توکنایز انرژی و جرئیات و نتیجه آن مشخص شود.

باتوجه به حساسیت ایجاد شده نسبت به انتشار داده‌ها، آیا می‌توان گفت که اولین چالش این حوزه همین مورد است؟

رضا شوهانی: مشکل اصلی این است که رابطه میان «سند فیزیکی» و قرارداد هوشمند (smart contract) در قانون تعریف نشده است. دقیقا مثل این است که یک ملک دو سند داشته باشد و قانون مشخص نکرده باشد کدام معتبر است. هنوز مساله قانونی ارتباط توکن‌ها با اسناد مورد اعتبار حل نشده است.

راه‌حل این مشکل قانونی چیست؟

رضا شوهانی: راه‌حل این است که شرکت مالک دارایی و یک نهاد قانونی، طبق قوانین رابطه رسمی میان توکن و دارایی را تعریف کنند. در این صورت آن شرکت می‌تواند آن دارایی و توکن را در اختیار داشته باشد. هنوز این مسائل حل نشده است. اینها به همان موضوع نهاد امین برمی‌گردد. در امارات چنین مدلی وجود دارد؛ دولت برای اسناد ملک یک بلاک‌چین خصوصی ایجاد کرده و سند دیجیتال رسمی در کنار سند سنتی منتشر می‌شود. در صورت پیاده‌سازی مدلی شبیه به این، قانونی شدن آن می‌تواند در برطرف شدن مسائل نقش داشته باشد. به‌نظرم این فرآیندها باید اتفاق بیفتد تا هم نهاد ناظر فکری کنند و هم کار پیش برود. در ایران هم تا وقتی چنین مدلی شکل نگیرد، این چالش‌ها پابرجا خواهد بود. ما تلاش می‌کنیم رعایت کنیم، اما در نهایت قانون باید این حلقه را تکمیل کند.

باتوجه به تداوم فعالیت آزمایشی طرح‌های موجود در این حوزه چرا نحوه ورود شما منجر به بروز مشکل شد؟رضا شوهانی: ماهیت پروژه‌ها در حوزه انرژی متفاوت است. پروژه ما پایلوت بود و ذاتا چالش‌زاترست. اما همین چالش‌ها باعث بلوغ بازار می‌شود و نهادهای ناظر را وادار می‌کند درباره الزامات قانونی فکر کنند.

در بازار ثانویه سه ضلع وجود دارد: بازارساز، فاندر پروژه، و پلتفرم آبان‌تتر. هر سه در اختیار یک مجموعه است. آیا این مسئله درست است؟

رضا شوهانی: در یک پروژه نهایی و بزرگ این تجمیع منطقی نیست. اما در پایلوت، ماهیت کار متفاوت است. هدف این بوده که نمونه عملی ایجاد شود. برای آینده باید نقدینگی، اتصال به بازارهای دیگر و ساختار بازارسازی حرفه‌ای در نظر گرفته شود. در آینده این حوزه، می‌توان شاهد ورود بازیگران دیگر و حتی ربات‌ها بود. اگر بازاری شکل بگیرد آبان‌تتر نقش صرافی‌ را خواهد داشت.

امیر بهزادی‌نیا: پیرو نگاه مدیریتی و سهامداری آبان‌تتر به‌منظور دسترسی کاربران به بازارهای مختلف دارایی، محصول جدید این مجموعه به‌نام Aset mangment  ایجاد شده که به‌تازگی به مرحله عرضه نیز رسیده است. یعنی اینکه اگر کاربر احساس کرد یک بازاری برایش جذابیت ندارد با کمترین هزینه و تجربه خیلی خوب وارد بازار دیگری شود. در نتیجه این‌ها منجر شد تا یک محصولی به این نام درست کنیم. این محصول به مخاطب این امکان را می‌دهد تا به دارایی‌های مختلف در سبد خود دسترسی پیدا کنند.

برای این محصول امکان ورود به بازارهای طلا، سهام خارجی، صندوق درآمد ثابت و کریپتو و همچنین به‌زودی سهام داخلی و مورد بعدی هم می‌تواند انرژی باشد، در دست پیگری است. ورود به بازارهای مختلف نیازمند طراحی و ایجاد ابزارهای مرتبط با آن است. افراد برای فعالیت در این بازارها باید ابزار آن را نیز در اختیار داشته باشند. برای ورود به حوزه انرژی راهی نداشتیم جز اینکه توکن انرژی بزنیم. ما برای آغاز این پروژه به تامین مالی نیاز نداشتیم. هدف این بود که پروژه در حد پایلوت در ابعاد کوچک و با بیشترین حد کنترل  را آغاز کنیم بیاریم تا بحث جدی و عملی درباره آن شروع شود. به‌نظرم قبل زدن این توکن این موضوعات به این جدیت مطرح نمی‌شد.

صرفا می‌خواستیم نشان دهیم توکنایز کردن می‌تواند کاربرد داشته باشد و آمادگی این را هم داریم تا با فعالان این حوزه همکاری داشته باشیم. قابلیت بازار از حد تصور ما خیلی خیلی بیشتر است. شکل‌گیری این بازار می‌تواند برای سرمایه‌گذاران، کسب‌وکارها و حتی کسب‌وکارهای کوچک موثر باشد.

ارزش‌گذاری توکن چگونه انجام می‌شود؟ چرا قیمت اولیه یک دلار است؟

رضا شوهانی: در حال حاضر خرید یک مگاوات از نیروگاه حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار دلار هزینه‌بردار است. قیمت اولیه معاملات بر اساس هزینه ساخت نیروگاه و ظرفیت تولید محاسبه شده است. اما قیمت نهایی را عرضه و تقاضای بازار تعیین می‌کند. اطلاعات هزینه‌های تجهیزات و ساخت نیروگاه روی سایت منتشر شده است تا کاربر بتواند بر اساس آن تحلیل کند. یکی از نکات مهم این است که ارزش‌گذاری در کریپتو با دارایی‌هایی که سابقا ارزش‌گذاری می‌کردیم متفاوت است. شما در توکن آرش مالکیت را نمی‌خرید بلکه در درآمدهای نیروگاه شریک می‌شود؛ این تفاوت خرید توکن با سهامداری است.

امیر بهزادی‌نیا: در صورت ورود موسسات مالی و مدیریت سرمایه به این حوزه، سبدگردان‌ها همه این موارد و بالا و پاین قیمتی را مدیریت و رعایت می‌کنند و چالش‌ و نگرانی‌ها درباره قیمت‌گذاری تا حد بسیاری مدیریت می‌شود. در آینده ممکن است نهادی رسمی این ارزش‌گذاری را تأیید کند، اما فعلاً چنین نهادی وجود ندارد.

نظر نیروگاه‌ها و فعالان حوزه انرژی نسبت به این مدل توکن‌سازی چه بوده؟رضا شوهانی: استقبال مثبت بوده است. البته نگرانی‌هایی درباره رگولاتوری و نحوه اتصال قانونی درآمد نیروگاه به توکن‌ها وجود دارد، اما علاقه‌مندی بسیار زیاد است. فعالان صنعت این اتفاق برایشان جذب و آماده همکاری هستند که برای ما خیلی جذاب است. خیلی استقبال شده است.