نتیجه ترکیب فناوری و محتوا، بازتعریف آینده نشر است

کیانی‌زاده گفت: لیبرا فقط یک ابزار خواندن نیست؛ بلکه همراهی هوشمند برای کتابخوانی است. برای کاربرانی که زمان کافی برای مطالعه کامل کتاب ندارند، امکان دریافت خلاصه‌های دقیق و مفید در این پلتفرم فراهم شده است. همچنین ابزارهای هوش مصنوعی تعبیه‌شده در لیبرا، امکان مقایسه، تحلیل و استخراج اطلاعات از متن را همانند پلتفرم‌های پیشرفته جهانی فراهم می‌کند.

او اشاره کرد: در نسخه جدید لیبرا، سرویس تبدیل متن به گفتار (TTS) نیز اضافه شده تا تجربه‌ای فراگیرتر برای کاربران فراهم شود. علاوه‌بر آن، با الگویی مشابه پلتفرم لیبنو، قابلیت پرسش از متن و دریافت پاسخ دقیق از دل محتوای کتاب فعال شده است، این موضوع باعث می‌شود به پرسش مخاطبان بدون نظرات شخصی و قضاوت پاسخ داده شود. کیانی‌زاده گفت:‌ هرچند این ویژگی هوش مصنوعی ما به درک و یادگیری عمیق‌تری نیاز دارد که به مرور به دست می‌آورد تا بتواند مفاهیم انسانی در کتاب‌ها را از یکدیگر متمایز کند. ما در یک مسیر درازمدت قرار داریم؛ مسیری که نیازمند نگاهی بین‌رشته‌ای است. دغدغه‌ای که از دل فرهنگ می‌آید و راه‌حل آن نیز تنها در ترکیب فناوری، انسان، و شناخت زیست‌بوم فرهنگی معنا پیدا می‌کند.

هوش مصنوعی و سرنوشت محتوای مکتوب

در این نشست، عبدالحسین آذرنگ، نویسنده و پژوهشگر گفت: در روزگار ما، کتاب خواندن دیگر صرفاً یک فضیلت فردی یا علاقه فرهنگی نیست، بلکه ضرورتی جدی برای زیستن در جهانی آکنده از تصویر و اطلاعات است.

او بر این باور است که در دنیای دیداری امروز، اگرچه تصویر بر زندگی ما سلطه یافته، اما خواندن همچنان کلید فهم، تحلیل و آگاهی عمیق است.

به گفته او، کتاب و کتابت بخشی جدایی‌ناپذیر از تمدن بشرند و هرگز از میان نخواهند رفت. حتی با ظهور هوش مصنوعی و تحولات شگرفی که در صنعت نشر رقم می‌خورد، جایگاه محتوای مکتوب پابرجاست؛ اما شکل ارائه و سازوکار نشر نیازمند بازاندیشی اساسی است. آذرنگ هشدار داد: اگر نظام سنتی نشر نسبت به این تغییرات بی‌اعتنا بماند، به معنای واقعی کلمه از صحنه حذف خواهد شد.

آذرنگ به آینده ترجمه خودکار با هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: امکان ترجمه کتاب‌ها و متون با استفاده از هوش مصنوعی در آینده نه چندان دور ممکن خواهد بود. این پیشرفت به سرعت، می‌تواند به افزایش سرعت ترجمه‌ها منجر شود، مطمئناً مراحل تولید محتوا و نشر تحت تأثیر این فناوری‌ها قرار خواهند گرفت. بسیاری از مراحل مکانیکی، مانند ویراستاری، می‌تواند با هوش مصنوعی خودکار شود. اما در نهایت، قدرت معنوی و تجربیات زیستی انسان‌ها است که نمی‌تواند به راحتی توسط هوش مصنوعی جایگزین شود. علاوه‌بر این تغییرات هوش مصنوعی فرصت‌هایی را در زمینه جمع‌آوری داده از مخاطبان برای ذائقه‌شناسی آنها ایجاد می‌کند، تا منجر به ایجاد محتواهای ادبی و علمی موثرتر شود.

آذرنگ به نکات فرهنگی و اجتماعی پیرامون پذیرش هوش مصنوعی در صنعت نشر اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، برخی از ناشران در برابر این تحولات مقاومت می‌کنند، اما باید اذعان کنیم که این تغییرات اجتناب‌ناپذیر است. برای بقای در این صنعت، ما باید به دنبال ایجاد بازارهای جدید، به‌ویژه در خارج از کشور، باشیم و نسل‌های جدید را نیز به مطالعه ترغیب کنیم.

از طرفی دیگر او گفت: آثار مکتوب ازبین نمی‌روند و ما در این دوران چه بسا به ابزارهایی از هوش مصنوعی نیاز داریم که روزانه آثار بدون تولید شده با AI را از نمونه‌های تحقیقاتی انسانی تشخیص دهد که منجر به پیامدهای ناخوشایند نشود.

او در پاسخ به پیوست در مورد مالکیت معنوی و حقوق آثار ادبی گفت: شاید این ابزار کمک‌دهنده برای تمییز دادن چنین آثاری باشند، اما مسئله حقوقی هوش مصنوعی یکی از پیچیده‌ترین چالش‌هایی است که حقوقدانان با آن مواجه هستند و قطعا در این مسیر طولانی تعیین ساختار و قانون‌گذاری این موضوع زمان می‌برد.

اما کیانی‌زاده در این مورد گفت: ما به جایی می‌رسیم که هوش مصنوعی به هیچ‌کس اجازه دروغ گفتن نمی‌دهد و هیچ یک از افراد با پیشرفت این فناوری قادر به پنهان‌کاری برای مالکیت آثار خود نیست. البته اگر به جایی برسیم که ماشین بخواهد در این موضوع ما را دور بزند، شاید باید گفت موضوع ترسناکی است که دیگر راهکاری برای آن در حال حاضر نمی‌توان ارائه داد.

زبان فارسی در حاشیه هوش مصنوعی

داوود کیانی‌زاده درباره چالش‌ها و فرصت‌های هوش مصنوعی در صنعت ترجمه و نشر، توضیح داد: ما در مجموعه یکم‌سافت تمرکز زیادی بر زبان فارسی داریم و از این رو، سرویس ترجمه از زبان‌های دیگر به فارسی جزو اهداف ما قرار دارد که در لیبرا توسعه خواهیم داد.

با این حال، او گفت: در حال حاضر در کشور، زیرساخت‌های لازم برای توسعه هوش مصنوعی در این حوزه به طور کامل فراهم نیست. بنابراین، ما از همکاری با دانشگاه‌های خارجی بهره می‌بریم تا بتوانیم از منابع علمی و تحقیقاتی آن‌ها استفاده کنیم.

او همچنین بر چالش‌های استفاده از هوش مصنوعی در ترجمه زبان فارسی تاکید کرد و افزود: “در حالی که سرویس‌های ترجمه خوبی در دنیا وجود دارد، زبان فارسی هنوز در اولویت این سرویس‌های هوش مصنوعی قرار نگرفته است. بنابراین ما باید برای حفظ و توسعه این زبان خودمان تلاش کنیم. ابزارهایی که برای زبان‌های دیگر توسعه داده می‌شوند، نباید تنها به زبان‌های بین‌المللی محدود شوند، بلکه باید برای فارسی هم کاربرد داشته باشند.

کیانی‌زاده در مورد چالش گویش‌های مختلف زبان فارسی برای این محصول گفت: در این موضوع برای متونی که حتی به گویش‌های دیگر موجود است یا اگر قرار باشد متن کتاب به گویش خاصی از زبان فارسی خوانده شود؛ نیاز به داده‌های گسترده‌ای داریم که در حال جمع‌آوری آنها هستیم. علاوه‌بر آن حضور متخصصان ادبی و فنی در آن گویش و زبان‌ها به روند تسریع و بهبود عملکرد ما در دانستن اصطلاحات و دانش آن حوزه کمک می‌کند.