مهارت‌های ضروری برای موفقیت در کار گروهی

به گزارش پیوست، بسیاری از فعالیت‌ها، اقدامات و پروژه‌ها در قالب کار گروهی تعریف و انجام می‌شود. گروه، متشکل از افرادی با ویژگی‌ها، استعدادها و مهارت‌ها، نگرش‌ها و دانش‌های مختلفی است که وجود و حضور هر یک از اعضا به تناسب این قابلیت‌ها موجب توسعه و ارتقای سطح فعالیت و طی کردن مسیر کار گروهی به مقصد پیشرفت می‌شود.

دارا بودن یک‌سری از ویژگی‌ها مانند روحیه کار گروهی و انتقادپذیری جزو الزامات و پیش‌زمینه حضور و ایفای نقش در گروه است اما کسب و به‌کار بردن برخی از مهارت‌ها جدای تاثیری که در شخصیت خود شخص دارد، رشد و تقویت کار گروهی را نیز به همراه دارد. هر چقدر که اعضای گروه قابلیت‌ها و مهارت‌های بیشتری برای ارائه داشته باشند به همان میزان نیز نتیجه کار گروهی خوب و کارآمد خواهد بود.

مهارت‌های ضروری برای موفقیت کار گروهی

کار گروهی، این فرآیندی که با مشارکت همه‌جانبه و کارای تک تک اعضا به ایستگاه موفقیت می‌رسد و بهره‌مندی را حاصل می‌کند، نیازمند دارا بودن مهارت‌هایی توسط اعضای گروه است. همه افراد باید تلاش‌هایشان را در راستای کسب مهارت‌های ضروری برای کار گروهی انجام دهند. در اینجا به معرفی و توضیح مهارت‌های ضروری کار گروهی که تاثیر بسیاری در روند رو به رشد فعالیت دارد می‌پردازیم.

۱- ارتباط موثر:

ارتباط موثر شامل خوب گوش دادن، بیان واضح ایده‌ها و نظرات، ارائه پیشنهادها و انتقادات سازنده و همچنین امکان تعامل مفید با وجود تمام تفاوت‌هاست. در کار گروهی باید میان همه اعضای گروه ارتباط خوب و مستمری برقرار باشد.

اعضای گروه باید بتوانند درخواست‌ها، انتظارات و سوال‌هایشان را به راحتی از هم بپرسند، به صحبت‌های هم خوب و فعالانه گوش دهند و بر اساس آنچه از طرف مقابلشان شنیده و دریافت کردند، رفتار و اقدامات بعدی را سازماندهی کنند.

ارتباط خوب موجب درک بیشتر اعضای گروه از یکدیگر، جلوگیری از سوء تفاهم‌ها و خلق  محیط کاری مثبت و سازنده می‌شود.

۲- همکاری:

همانطور که اشاره شد، کار گروهی به مشارکت همه افراد عضو در گروه برای به سرانجام رساندن کاری گفته می‌شود. نتیجه بخش بودن هدفی که برای آن همه اعضا در تکاپو هستند مستلزم همکاری است. همکاری شامل تقسیم مسئولیت‌ها، به اشتراک گذاشتن نظرات و هماهنگ کردن امور در راستای به نتیجه رسیدن هدف در موعد مقرر است. همچنین همکاری به معنای احترام و حمایت از مشارکت اعضای گروه نیز است.

۳- انعطاف‌پذیری و سازگاری:

کار گروهی اغلب شامل پیمایش موقعیت‌های پویا، تغییر اولویت‌ها، رویارویی با موقعیت‌های جدید، چالش‌های غیرمنتظره و بحران‌ها است. در برخی از مواقع کارها طبق برنامه‌ریزی انجام شده پیش نمی‌رود و مسائل و شرایط جدیدی پیش رو گروه قرار می‌گیرد.

در وقوع چنین اتفاقاتی، اینکه باید چه تصمیمی اتخاذ شود، چه تدبیری اندیشیده شود، چه راهکاری و برنامه جایگزینی ارائه شود و افراد باید چه کنند بسیار مهم و ضروری است. انعطاف‌پذیری و سازگاری، یکی دیگر از مهارت‌های ضروری برای کار گروهی است که به افراد این امکان را می‌دهد تا در مواقع بحرانی خود را به سرعت با شرایط انطباق دهند و برنامه و استراتژی خود را بر این مبنا و با درنظر گرفتن این احتمالات پایه‌گذاری کنند.

به‌طور کلی، پذیرش تغییر و پذیرفتن ایده‌ها و رویکردهای جدید برای حفظ انسجام تیم و غلبه بر موانع ضروری است.

۴- حل مسئله:

یکی از ابعاد مهم کار گروهی، شناسایی و حل مشکلات به صورت جمعی است. بروز مشکلات و دشواری‌ها بخش جدایی ناپذیر همه کارهاست و گریز از آن تقریبا غیر ممکن است، بنابراین مهارت حل مسئله، اعضای گروه را قادر می‌سازد تا چالش‌ها را شناسایی و تجزیه و تحلیل کنند تا آگاهانه تصمیم بگیرند. این مهارت کمک می‌کند تا در سریع‌ترین زمان ممکن بهترین و مفیدترین راه‌حل‌ها ارائه شود.

۵- حل تعارض:

تعارض و اختلاف ممکن است در هر محیطی پیش بیاید. چه بسا وجود تعارض‌ها در گروه‌ها به دلیل تفاوت‌های فکری، فرهنگی و سلیقه‌ای بیشتر از بسترهای شغلی تک‌محور و کم تعداد است. توانایی رسیدگی و حل و فصل تعارضات برای حفظ پویایی تیم لازم وضروری است.

مهارت حل تعارض که یکی از مهارت‌های ضروری برای کار گروهی به شمار می‌رود شامل گوش دادن فعال، درک دیدگاه‌های مختلف، یافتن نقاط مشترک و ارائه راه‌حل‌هایی است که برای طرفین سودآور و به اصطلاح برد-برد باشد. حل موثر و ریشه‌ای ناسازگاری‌های درون گروهی موجب تقویت روابط اعضای گروه و ترویج محیطی سالم و خلاق برای کار است.

۶- قابل اعتماد بودن:

رابطه‌های کاری سودمند و کارآمد بر اساس اعتماد متقابل بنا شده‌اند. اینکه اعضای گروه افراد قابل اطمینانی باشند، بهره‌وری را افزایش داده و روابط مستمر و بادوامی را برقرار می‌کند. ایجاد اعتماد در میان اعضای تیم برای همکاری موفق اهمیت فراوانی دارد.

اعتماد به اعضای تیم اجازه می دهد تا به یکدیگر تکیه کنند و همکاری و ارتباط موثر را تشویق می کند. پایبندی به تعهدات، انجام وظایف و مسئولیت‌ها در زمان معین و صداقت داشتن در گفته‌ها و اعمال افراد از جمله شاخصه‌های بنیادی اشخاص معتمد است.

۷- مدیریت زمان:

تحویل و انجام به موقع کارها و مدیریت کارآمد زمان برای رعایت ضرب الاجل‌ها و به حداکثر رساندن بهره‌وری یکی دیگر از مهارت‌های ضروری برای موفقیت در کار گروهی است.

اعضای گروه باید بتوانند طبق برنامه‌ریزی‌ای که انجام داده‌اند وظایف را اولویت بندی، اهداف واقع بینانه را تعیین و زمان خود را به طور موثر مدیریت کنند تا از دستیابی به اهداف تیم اطمینان حاصل کنند. مهارت مدیریت زمان علاوه ‌بر اینکه به کارایی گروه کمک می‌کند در حفظ جریان کاری ثابت نیز نقش چشمگیری دارد.

۸- هوش هیجانی:

هوش هیجانی شامل شناخت و مدیریت عواطف خود و درک احساسات دیگران است. این ویژگی سبب می‌شود تا اعضای گروه بتوانند همدلانه رفتار کرده و با درک بیشتری اقدام به حل تعارضات و اختلافات کنند.

هوش هیجانی موجب برقراری موثر ارتباطات می‌شود و کسب این مهارت روابط بین فردی را تسهیل می‌کند و باعث تسلط جو مثبتی در محیط کاری می‌شود.

۹- رهبری و پیروی:

کار گروهی موفق شامل رهبری و پیروی است. رهبر گروه، نقش هدایت‌گری، راهنمایی و الهام‌بخش را ایفا می‌کند. اعضا که پیرو رهبر گروه هستند به‌ صورت فعال از او راهنمایی دریافت می‌کنند. هر چقدر ارتباط و تعامل رهبر گروه و اعضای گروه نزدیک و پیوسته باشد، ماحصل کار با خطا و نواقص کمتری همراه خواهد بود.

نکته حائز اهمیت در تعریف این دو نقش این است که نقش رهبری در گروه لزوما و انحصارا محدود به یک شخص نیست و این مسئولیت متغیر است که بنا به شرایط و بسته به توانایی‌های افراد از شخصی به شخص دیگر منتقل می‌شود. در واقع اعضای گروه باید هوشیارانه تمام موقعیت‌ها را بررسی کنند و آگاهانه تصمیم بگیرند که چه زمانی، چه کسی باید رهبری را برعهده بگیرد.

۱۰- حمایت:

همه افراد در برخی زمینه‌ها توانایی دارند و در برخی دیگر نه. در چرخه انجام کارها همه افراد موظفند مسئولیتی را که عهده دارند به درستی انجام دهند اما زمانی که یک فرد در آن زمینه از توانمندی و خلاقیت کافی برخوردار نیست همکارانی که در آن حوزه توانایی دارند نقطه ضعف او را پوشش می‌دهند. در این صورت هیچ گاه کاری نصفه و نیمه نمی‌ماند و تمام فعالیت‌ها به شکل کاملی انجام می‌پذیرد. نقش حمایت‌گری در روحیه افراد نیز تاثیرگذار است.

به اشتراک گذاشتن دانش و منابع، راهنمایی کردن و گفت‌وگو از دیگر نمونه‌های حمایت در کارهای گروهی است. حمایت از سمت دوستان و همکاران و پیشبرد کارها با اتحاد و همکاری هم همواره نتیجه فوق‌العاد‌ه‌ای را رقم می‌زند.

اهمیت و تاثیر نقش اعضای گروه 

ایفای نقش، و انجام درست و به موقع توسط اعضای گروه در کار گروهی مهم و قابل ملاحظه است. همواره شرایط برای همکاری خوب و مساعد نیست. مشکلات متعددی وجود دارد که مدام مفهوم گروه را به چالش می‌کشد و اعضای گروه را برای تطبیق با این دشواری‌ها تحت فشار قرار می‌دهد.

اختلال در ارتباطات، تعارض و تمایزهای میان فردی، عدم مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی، توزیع نابرابر حجم کار، ناتوانی در هماهنگی و همسویی و همچنین مقاومت در برابر تغییر و انطباق با شرایط غیرقابل پیش‌بینی در صورت وقوع از عمده‌ترین مشکلات کار گروهی است.

گروه با وجود اعضاست که معنا می‌یابد و مسیرش را طی می‌کند. هم‌افزایی و بهره‌مندی از هوش جمعی به سبب حضور افراد گوناگون است که اتفاق می‌افتد و زمینه را برای ارائه ایده‌های جدید و راهکارهای خلاقانه مهیا می‌کند.

کار گروهی موجب می‌شود سختی و بزرگی هراس‌انگیز فعالیت‌ها تقلیل یافته و تکالیف در دسته‌بندی‌های مختلف و کم حجم قرار بگیرد. تقسیم کار به اعضا این امکان را می‌دهد تا فقط روی حوزه تخصصی خود تمرکز کنند و خروجی کار، خروجی قابل و مفیدی باشد. اعضای گروه با یاری رساندن به هم و حمایت از هم از تضعیف روحیه و تخریب اعتماد به نفس جلوگیری می‌کنند.

فضای شاداب و پویا، هم‌گروهی‌های حامی و خلاق و داشتن تعاملی سالم و مفید انگیزه را برای کوشش بیشتر و کارآیی بهتر تقویت می‌کند. در واقع می‌توان گفت هنگامی که افراد احساس می کنند توسط هم تیمی های خود مورد حمایت و انگیزه قرار می گیرند، به احتمال زیاد بیشترین تلاش خود را می کنند و برای موفقیت‌های بیشتر تلاش می کنند.

برنامه‌ریزی دقیق با در نظر گرفتن تمام احتمالات و سازگاری با موج چالش‌ها، پایبندی به مسئولیت و در نظر داشتن زمان‌بندی در انجام تمام کارها جریان فعالیت را به سمت و سوی صحیحی هدایت می‌کند. احترام به تفاوت‌های فکری، فرهنگی، رفتاری و غیره امری الزامی است که باید توسط همگان در قالب کار گروهی رعایت شود.

کار در یک گروهی که هدف مشخص و معینی دارد و رویکردش توسعه‌ای است، فرصت هایی را برای یادگیری مستمر و رشد شخصی فراهم می کند. تعامل با اعضای مختلف تیم، افراد را در معرض دیدگاه‌ها، دانش و مهارت‌های مختلف قرار می دهد. این مواجهه با دنیای تفاوت‌ها افراد را قادر می‌سازد تا توانایی‌های خود را گسترش دهند، از دیگران بیاموزند و قابلیت‌های جدیدی را توسعه دهند. یادگیری جمعی در یک گروه به پیشرفت حرفه‌ای اعضای آن کمک می کند.

افراد در کار گروهی نقش اساسی و برجسته‌ای دارند. هوش جمعی، حمایت، وجود دیدگاه‌های متنوع، مسئولیت‌پذیری و تلاش‌های مشترک آنها به موفقیت تیم کمک می‌کند. با شناخت و ارزش‌گذاری اهمیت افراد در گروه، گروه‌ها می توانند از قدرت همکاری استفاده کنند و به نتایج قابل توجهی دست یابند.

نمونه‌هایی از کار گروهی موفق

کار گروهی در حوزه‌های مختلفی بروز و ظهور پیدا کرده است. در ادامه به چند نمونه از کارهای گروهی موفق در زمینه‌های مختلف اشاره می‌کنیم.

ورزش:

تیم ملی راگبی نیوزلند که با نام All Blacks شناخته می شود، نمونه بارز کار گروهی موفق است. این تیم به موفقیت‌های قابل توجهی دست یافته و موفق به کسب چندین جام جهانی راگبی شده است. موفقیت این تیم را می‌توان به اتحاد قوی‌ای که میان اعضای تیم وجود دارد، ارتباط استثنایی و ممتاز تمام بازیکنان و توانایی آنها در همکاری منسجم در زمین نسبت داد. هماهنگی و همبستگی میان اعضا چه در داخل زمین چه در خارج از زمین، همانطور که ذکر شد افتخارات متعددی را برای تیم ملی راگبی نیوزلند به دنبال داشته است.

فناوری:

توسعه ماموریت آپولو ۱۱ که اولین انسان‌ها را روی ماه فرود آورد، شامل نمایش فوق‌العاده ای از کار گروهی بود. تیم مهندسان، دانشمندان و فضانوردان ناسا به شدت برای طراحی و اجرای این ماموریت تاریخی همکاری کردند. موفقیت ماموریت آپولو ۱۱ نتیجه هماهنگی موثر، برنامه‌ریزی دقیق و ادغام یکپارچه تیم‌ها و رشته‌های مختلف بود که همه در جهت یک هدف مشترک کار می‌کردند. هر یک از اعضای تیم، از طراحی و ناوبری فضاپیما گرفته تا عملیات کنترل ماموریت، نقش مهمی ایفا کردند و قدرت کار تیمی را در دستیابی به اهداف دوردست و پیشگامانه نشان دادند.

کسب‌وکار:

استودیوی انیمیشن پیکسار به خاطر فیلم‌های انیمیشنی نوآورانه، مورد تحسین منتقدان مشهور است. موفقیت پیکسار را می توان به دلیل تاکید آن بر کار تیمی و همکاری دانست. در پیکسار، افراد خلاق از رشته‌های مختلف مانند هنرمندان، انیماتورها و داستان نویسان، در طول فرآیند ساخت فیلم با هم همکاری نزدیک، مفید و مستمری دارند. این رویکرد مشارکتی به آنها اجازه می‌دهد استعدادهای خود را ترکیب کنند، مرزهای خلاقانه را پشت سر بگذارند و فیلم‌های جذابی تولید کنند که طیف گسترده‌ای از مخاطبان را در سطح جهان به همراه دارد.

پزشکی:

تیم‌های جراحی یکی از مثال‌هایی است که اهمیت کار گروهی را به خوبی نشان می دهد. یک جراحی موفق نیاز به هماهنگی و همکاری یکپارچه بین جراحان، پرستاران، متخصصان بیهوشی و سایر متخصصان مراقبت های بهداشتی دارد. هر یک از اعضای تیم نقش خاصی را ایفا می کند و تلاش می‌کنند که این امر خطیر را به آرامی و با بالاترین سطح مراقبت از بیمار انجام دهند. کار گروهی موثر در اتاق عمل باعث افزایش ایمنی بیمار، بهبود نتایج جراحی و امکان استفاده کارآمد از منابع می شود.

کمک های بشردوستانه:

پزشکان بدون مرز یک سازمان بشردوستانه پزشکی بین المللی است که کمک‌های پزشکی اضطراری را در مناطق بحران زده در سراسر جهان ارائه می دهد. توانایی آنها در ارائه کمک موثر در محیط‌های چالش برانگیز و دورافتاده که به شدت نیازمند دریافت خدمات درمانی هستند، دلیلی بر کار تیمی و همکاری آنهاست. از پزشکان و پرستاران گرفته تا تدارکات و مدیران، تیم‌ها تحت شرایط سخت با یکدیگر همکاری می‌کنند تا مراقبت‌های پزشکی ضروری را به افراد مستلزم دریافت خدمت، ارائه کنند. این تلاش جمعی و تعهد مشترک تأثیر قابل توجهی بر زندگی جمعیت‌های آسیب پذیر در زمان بحران دارد.

این مثال‌ها طیف متنوعی از زمینه‌هایی را نشان می‌دهد که کار گروهی نقشی اساسی‌ در دستیابی به نتایج قابل‌توجه دارد. گروه‌‌های موفق چه در حوزه سرگرمی، چه در زمینه مراقبت‌های بهداشتی و چه کارهای بشردوستانه، قدرت همکاری، هماهنگی و اهداف مشترک را در ایجاد تأثیر مثبت و پایدار کاری نشان می دهد.