شبکه اجتماعی ماستودون چیست و چرا کاربران توییتری به سراغش رفته‌اند؟

هر چند ایلان ماسک مالک جدید توییتر پس از توییتش در مورد ماستودون اقدام به حذف آن می‌کند اما به نظر می‌رسد خطر این شبکه اجتماعی را حس کرده است.

ماستودون چیست؟

ماستودون که سال ۲۰۱۶ از سوی اوژن روچکو (Eugen Rochko) راه‌اندازی شد یک «پلتفرم شبکه اجتماعی رایگان، متن‌باز و نامتمرکز است» که قصد دارد «جایگزین مناسبی برای توییتر باشد». نام این پلتفرم از یک گونه منقرض‌شده نزدیک به ماموت‌ها و فیل‌ها گرفته شده است.

نرم‌افزار این شبکه اجتماعی توسط ماستودون gGmbH، خیریه‌ای آلمانی و تحت رهبری روچکو، ارائه شده است. این شرکت هنوز به درخواست اظهارنظر در این باره پاسخی نداده است.

ماهیت متن‌باز ماستودون به این معناست که کد اصلی آن در اختیار عموم قرار دارد و هر کسی امکان تغییر و انتشار نسخه خاص خود را دارد. در نتیجه توسعه‌دهندگان به صورت داوطلبانه با رفع مشکلات، به تقویت کد ماستودون کمک می‌کنند و گاهی قابلیت‌های جدیدی به آن اضافه یا آن را به زبان‌های مختلف ترجمه می‌کنند.

هر کسی می‌تواند نسخه خاص خود از ماستودون را منتشر کند و قوانین و مقرراتی را که تنها برای آن نسخه صدق می‌کنند برایش در نظر بگیرد. این قوانین و مقررات سپس برای تمامی کاربران آن نسخه اعمال می‌شود.

نحوه فعالیت ماستودون مشکلاتی در پی داشته است. شبکه‌های اجتماعی Gab و تروث‌ سوشال منتسب به طیف راست سیاسی از کد ماستودون استفاده می‌کنند و خیریه آلمانی با این کار مخالف است. با این حال ماستودون اذعان دارد که با توجه به ماهیت رایگان و متن‌باز این نرم‌افزار، گزینش کاربران امکان‌پذیر نیست.

این شبکه اجتماعی از طریق مرورگر یا اپلیکیشن آیفون و اندروید قابل استفاده و حداقل ۲۰ اپلیکیشن شخص ثالث نیز برای دسترسی به ماستودون طراحی شده‌اند.

ماستودون چه تفاوتی با توییتر دارد؟

توییتر یک شبکه اجتماعی واحد است که یعنی مردم با ثبت‌نام در آن محتوای خود را تنها در این شبکه اجتماعی به اشتراک می‌گذارند. اما ماستودون در واقع پلتفرمی فدرالی است و مجموعه‌ای از شبکه‌های اجتماعی یا سرور‌ها با مالکان مختلف را به یکدیگر متصل می‌کند.

ماستودون جزئی از گروه فدیورس (Fediverse) یا جهان فدرالی (federated universe) است. این گروه متشکل از پلتفرم‌های فدرالی است که پروتکل‌های ارتباطی مشترکی دارند.

ماستودون برخلاف توییتر پست‌های خود را نه بر اساس الگوریتم، بلکه به ترتیب تاریخ نمایش می‌دهد. خبری هم از تبلیغات نیست و بودجه را جامعه تامین می‌کند. هزینه اکثر سرور‌ها به وسیله کاربرانش تامین می‌شود. بودجه سرور‌های تحت نظارت ماستودون (ماستودون سوشال و ماستودون آنلاین) از طریق پلتفرم پتریان (Patreon) تامین می‌شود. پتریان یک پلتفرم خرید اشتراک و عضویت معروف در بین تولیدکنندگان محتواست.

با اینکه ماستودون ظاهری شبیه به توییتر دارد، اما در عمل شبیه دیسکورد است و هر سرور قوانین و فرهنگ خاص خود را دارد.

اما ماستودون برخلاف دیکسورد و توییتر قدرتی در مقابل کاربران یا سازندگان سرور‌ها ندارد. در نتیجه خبری از نظارت بر محتوا یا قانون‌گذاری درمورد پست‌ها نیست.

هر کدام از سرورها به شکل جداگانه می‌توانند قوانینی را برای ارتباط با یکدیگر مشخص کنند. برای مثال، زمانی که Gab از کد ماستودون استفاده کرد، ماستودون سوشال و دیگر سرور‌های مستقل سرور Gab را مسدود کردند و در نتیجه هیچ پستی از Gab در این سرورها دیده نمی‌شود.

نحوه استفاده از ماستودون

برای استفاده از ماستودون همانند تمام اپلیکیشن‌ها نیاز به افتتاح حساب دارید. برای ثبت نام در این شبکه اجتماعی به یک آدرس ایمیل فعال نیاز دارید و مراحل آن را می‌توانید از طریق اپلیکیشن یا وبسایت طی کنید.

چطور در ماستودون ثبت‌ نام کنیم؟

پس از دانلود اپلیکیشن یا مراجعه به وب‌سایت، سرور‌های مختلف ماستودون را مشاهده می‌کنید. پس از انتخاب سرور‌هایی که براساس منطقه و موضوع، زبان و غیره تقسیم‌بندی شده‌اند، روی گزینه افتتاح حساب کلیک کنید.

پس از مطالعه و پذیرش قوانین سرور باید اطلاعات خواسته شده از جمله نام مستعار، نام کاربری، ایمیل و رمز عبور خود را مشخص کنید. (نکته: دسترسی به ماستودون بدون فیلترشکن امکان‌پذیر نیست. همچنین برخی از سرور‌ها نیاز به دعوت یا تاییدیه دارند). در صورتی که نام کاربری در دسترس باشد، حساب شما افتتاح شده و ایمیلی حاوی لینک تایید برای شما ارسال می‌شود و شما باید ایمیل ارسالی را تایید کنید.

کدام سرور‌های ماستودون بهتر است؟

طبق برآورد fediverse.party، حدود چهار هزار سرور مستقل در این شبکه اجتماعی وجود دارد و نام سرور معمولاً به موضوع و اجتماع آن اشاره دارد. بعلاوه اپلیکیشن‌های مختلفی هم از کد متن‌باز ماستودون استفاده می‌کنند که در تصویر زیر معروف‌ترین آنها را مشاهده می‌کنید.

برای انتخاب بهترین سرور بهتر است موضوع مد نظر خود را در بخش سرور‌ها جستجو کنید. از جمله بهترین سرورهای ماستودون از نگاه کاربران و به تفکیک موضوع می‌توان به سرورهای زیر اشاره کرد:

• mastodon.online (General)
• mas.to (General)
• mstdn.social (General)
• mastodon.green (Regional)
• fosstodon.org (Technology)
• climatejustice.social (Activism)
• ravenation.club (Music)
• gensokyo.social (Gaming)
• mastodon.art (Art)
• hostux.social (Food)
• meow.social (Furry)

درست شبیه به حساب‌های ایمیلی، نام کاربری شما پسوندی از نام سرور را شامل می‌شود. برای مثال نام کاربری در سرور ماستودون سوشال، پسوند @mastodon.social را دریافت می‌کند. اما عضویت در یک سرور به معنای جدایی از دیگر کاربران نیست و شما می‌توانید با اعضای دیگر سرور نیز ارتباط برقرار کنید مگر اینکه سرورتان دسترسی به یکی از سرور‌ها را قطع کند.

بعلاوه ثبت نام در یک سرور پایان کار نیست و شما می‌توانید هر زمان که خواستید حساب کاربری خود را حذف و یا به سرور دیگری منتقل کنید.

اصطلاحات مربوط به شبکه اجتماعی ماستودون

سرورهای ماستودون در بین کاربران این شبکه‌های اجتماعی به «اینستنس» یا «Instances» شهرت دارند. هرکسی با طی کردن مراحل ساخت سرور می‌تواند یک اینستنس خصوصی یا عمومی راه‌اندازی و قوانین خود را بر آن حاکم کند.

راه‌اندازی سرور اختصاصی دشوار است. اول اینکه وظیفه میزبانی از این سرور بر عهده شماست و برای این کار به یک وب‌سایت، یک سیستم کامپیوتر مجازی متصل به اینترنت و یک ارائه‌دهنده پست الکترونیکی نیاز دارید. همچنین باید چند پروتکل امنیتی و زبان برنامه‌نویسی را نیز روی کامپیوتر خود نصب کنید. پس از گذراندن این مراحل باید کد ماستودون را دانلود و اجرا کنید.

این شرکت توضیح کاملی از نحوه ایجاد سرور در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است اما برای استفاده از این شبکه اجتماعی نیازی به ساخت سرور نیست.

پست‌های این شبکه اجتماعی به «toot» یا «توت» (معادل توییت) معروف‌اند، اصطلاحی که برداشتی از «توییت» در توییتر است. به جای ری‌توییت هم می‌توانید توت‌های دیگران را boost یا «بوست» کنید. همانند دیگر شبکه‌های اجتماعی در ماستودون نیز بخش ویژه‌ای برای دنبال کردن هشتگ‌ها وجود دارد و شما می‌توانید صفحات مورد علاقه خود را در بخش «مورد علاقه‌ها» ذخیره کنید.

گفتی است که پیام مستقیم یا DM در ماستودون با دیگر شبکه‌های اجتماعی متفاوت است و برای ارسال پیام مستقیم باید پستی نام کاربردی مخاطب (@username) منتشر کنید و بخش ویژه‌ای برای پیام مستقیم (DM) وجود ندارد.

منبع: NYTimes