بزرگ‌ترین پروژه‌های زیرساخت هوش مصنوعی به رهبری اوپن‌ای‌آی: آیا مراکز داده به برگ برنده تبدیل می‌شوند؟

به گزارش پیوست به نقل از مجله وایرد، این اقدام که بخشی از راهبرد کلان اوپن‌ای‌آی برای تسلط بر زیرساخت‌های هوش مصنوعی و تضمین رهبری آمریکا در این حوزه در برابر چین و سایر رقبا است باعث افزایش نفوذ شرکت اوراکل در حوزه زیرساخت هوش مصنوعی نیز می‌شود. اوراکل که در گذشته از لحاظ زیرساخت ابری فاصله زیادی با رقبایی همچون آمازون، مایکروسافت و گوگل داشت، حالا به عنوان یکی از سهام‌داران احتمالی طرح تصاحب تیک‌تاک در آمریکا و همچنین شریک نزدیک شرکت اوپن‌ای‌آی در بخش زیرساخت هوش مصنوعی، به مهره‌ای قدرتمند در این بخش تبدیل شده است، چنانکه مدیرعامل این شرکت، لری الیسون، برای مدت کوتاهی جایگاه ثروتمند‌ترین فرد جهان را از آن خود کرد.

از پنج مرکز داده تازه اعلام‌شده، سه مورد در شهر شکلفورد در ایالت تگزاس، شهر دنیاآنا در نیومکزیکو و یک محل نامشخص در میانه غربی آمریکا قرار دارند و با مشارکت اوراکل ساخته خواهند شد. این همکاری دنباله‌ توافق ماه ژوئیه میان اوراکل و اوپن‌ای‌آی است که هدف آن توسعه ۴.۵ گیگاوات ظرفیت مراکز داده در آمریکا بود.

دو مرکز دیگر نیز با همکاری شرکت زیرمجموعه سافت‌بانک، SB Energy، ساخته می‌شوند: یکی در لوردزتاون اوهایو و دیگری در میلم کانتی تگزاس. افزون بر این، سایت اصلی در ابیلین، تگزاس نیز در مقیاس ۶۰۰ مگاوات توسعه می‌یابد.

اوپن‌ای‌آی مدعی است این پروژه‌ها در مجموع به خلق بیش از ۲۵ هزار فرصت شغلی مستقیم در مرحله ساخت منجر می‌شود، هرچند که معمولا پس از بهره‌برداری، تعداد نیروهای لازم برای نگهداری بسیار کمتر از این رقم خواهد بود.

استارگیت؛ پروژه‌ای که از یک شرکت مستقل به یک شراکت گسترده تغییر ماهیت داد

اوپن‌ای‌آی ابتدا استارگیت را به‌عنوان یک «شرکت جدید» معرفی کرد که ریاست آن را ماسایوشی سون، مدیرعامل سافت‌بانک، بر عهده داشت. اما اکنون منابع نزدیک به پروژه می‌گویند استارگیت عملا به یک برند چتری برای مجموعه مراکز داده اوپن‌ای‌آی تبدیل شده است که البته پروژه‌های موازی با همکاری مایکروسافت را شامل نمی‌شوند.

سایت اصلی در ابلین عمدتا تحت مالکیت و مدیریت اوراکل خواهد بود و اوپن‌ای‌آی به‌عنوان مستاجر این مرکز داده از آن استفاده می‌کند. ساخت این مجموعه توسط استارتاپ Crusoe مدیریت می‌شود و طبق منابع آگاه، قرار است تا اواسط ۲۰۲۶ به بهره‌برداری برسد.

اوراکل در ابلین هشت سالن مرکز داده خواهد داشت که هر کدام حدود ۱۰۰ مگاوات ظرفیت دارند. یکی از این ساختمان‌ها تکمیل شده و دیگری در مراحل پایانی است. در نهایت، این مرکز بیش از ۴۰۰ هزار پردازنده گرافیکی (GPU) را در خود جای می‌دهد و با ظرفیت بیش از ۱.۴ گیگاوات به یکی از وزنه‌های مهم دیتاسنتری در آمریکا بدل می‌شود.

این همکاری نه تنها زیرساخت مورد نیاز برای مصارف آینده هوش مصنوعی را برآورده می‌کند، بلکه نقش اوراکل را نیز در آینده زیرساخت هوش مصنوعی به شکل قابل توجهی افزایش می‌دهد.

همکاری‌های بین‌المللی و رقابت ژئوپولیتیک

استارگیت گرچه یک بخش مهم آمریکایی دارد و مورد تمجید دولت ترامپ قرار گرفته است، اما بخش دیگری از آن نیز در سطح بین‌المللی و فراتر از خاک آمریکا توسعه می‌یابد. اوپن‌ای‌آی از ماه مه اعلام کرد که قصد دارد استارگیت بریتانیا و استارگیت امارات را نیز راه‌اندازی کند. مقامات دولت ترامپ در تسهیل این توافق‌های بین‌المللی نقش داشته‌اند، با این امید که شرکت‌های آمریکایی سهم بیشتری از بازار جهانی زیرساخت هوش مصنوعی را تصاحب کنند.

در یک سند سیاست‌گذاری که سه‌شنبه منتشر شد، اوپن‌ای‌آی تصریح می‌کند که زیرساخت هوش مصنوعی در رقابت فعلی و آینده ایالات متحده با چین در جهان امروز نقش اساسی خواهد داشت. این سند می‌گوید: «امروز، چین تحت رهبری حزب کمونیست با سرعتی بی‌سابقه در حال توسعه منابع برق خود است، در حالی که آمریکا عقب مانده است. مصرف عظیم انرژی در چین نشان می‌دهد که این کشور نه تنها دارای سلطه صنعتی است، بلکه توانایی زیادی برای استقرار سریع زیرساخت‌های هوش مصنوعی از جمله مراکز داده، کارخانه‌های نیمه‌هادی و مراکز تولیدی دارد.»

طرح دیگری با همکاری انویدیا با هدف ظرفیت ۱۰ گیگاواتی

اوپن‌ای‌آی همچنین از همکاری جدیدی با شرکت انویدیا، سازنده پردازنده‌های پیشرفته هوش مصنوعی، خبر داد که براساس آن قرار است ۱۰ گیگاوات ظرفیت مراکز داده جدید با همکاری دو شرکت احداث شود؛ این رقم حتی از توافق با اوراکل هم فراتر می‌شود. انویدیا متعهد شده تا ۱۰۰ میلیارد دلار برای پیشبرد این طرح در اوپن‌ای‌آی سرمایه‌گذاری کند.

اولین سیستم اوپن‌ای‌آی که با پردازنده‌های نسل جدید Vera Rubin انویدیا ساخته می‌شود، در نیمه دوم ۲۰۲۶ عملیاتی خواهد شد. طبق اعلام دو شرکت، این پروژه شامل ۴ تا ۵ میلیون پردازنده گرافیکی است و سرمایه‌گذاری انویدیا به صورت مرحله‌ای و همزمان با استقرار هر گیگاوات ظرفیت انجام خواهد گرفت.

سم آلتمن در گفت‌وگو با CNBC در این باره گفت: «این همکاری بر پایه جاه‌طلبی‌های استارگیت بنا می‌شود و ابعاد آن را گسترش خواهد داد.»

پروژه‌های زیرساختی اوپن‌ای‌آی با استقبال مقامات جمهوری‌خواه و محلی مواجه شده‌اند. در نشست خبری ابلین، سناتور تد کروز و شهردار ولدون هارت از این ابتکار حمایت کردند وکروز در این رابطه گفت: «باید رویکردی با حداقل مقررات داشته باشیم، زیرا در رقابت با چین هستیم. اگر بنا باشد که سرنوشت هوش مصنوعی را آزادی بیان و اقتصاد آزاد تعیین کند، باید در این رقابت پیروز شویم. و این دقیقا همان چیزی است که اهمیت حیاتی به استارگیت می‌بخشد.»

ترامپ نیز در ابتدای سال جاری، تنها دو روز پس از بازگشت به کاخ سفید، با اعلام خبر این طرح گسترده زیرساختی از آن تقدیر کرد و آن را گامی برای تسریع پیشرفت آمریکا در حوزه هوش مصنوعی و تضمین رهبری جهانی این کشور دانست.

نگرانی درمورد رقبای چینی و نگرانی‌های زیست محیطی

با وجود ابعاد عظیم پروژه، تردیدها و نگرانی‌های جدی از سوی کارشناسان مطرح شده است. برای مثال شگفتی دیپ‌سیک چین که، مدیرعامل اوپن‌ای‌آی نیز به عملکرد خیره‌کننده آن معترف است، در اوایل سال جاری میلادی نشان داد که حتی با توان رایانشی محدود و با هزینه بسیارپایین‌تر هم می‌توان مدلی قابل رقابت با شرکت‌های آمریکایی عرضه کرد. این امر باعث شده تا بسیاری درمورد تاکید اوپن‌ای‌آی بر توسعه و سرمایه‌گذاری هرچه بیشتر ابراز تردید کنند.

از سوی دیگر پیامد‌های زیست‌محیطی این پروژه‌ها نیز به نگرانی‌هایی دامن زده است. جاناتان کوومی، استاد مهمان دانشگاه برکلی و کارشناس برجسته مراکز داده، هشدار داده که صنعت فناوری ممکن است در تلاش برای توسعه ظرفیت بیشتر، تعهدات زیست‌محیطی خود را کنار بگذارد. او معتقد است که حس فوریتی که شرکت‌های فناوری به آن اشاره دارند جای سوال دارد.

علاوه بر این طرح توسعه زیرساختی نیازمند منابع مالی بسیار گسترده‌ای است که از نگان برخی تحلیلگران می‌تواند در صورت بروز مشکل، به یک بحران بدل شود. گزارش‌های اخیر وال‌استریت ژورنال و بلومبرگ نشان می‌دهد که پیشرفت پروژه با مشکلات ناشی از افزایش قیمت تجهیزات و عدم قطعیت‌های تجاری مواجه شده است.

قماری بر سر اهمیت زیرساخت: آیا بزرگتر‌ها پیشروز می‌شوند؟

اوپن‌ای‌آی با استارگیت بزرگ‌ترین قمار تاریخ هوش مصنوعی را روی مقیاس زیرساختی گذاشته است. اگر فرضیه «بزرگ‌تر، سریع‌تر، بهتر» را بپذیریم و این شرکت موفق به عرضه کاربرد‌هایی ارزشمند شود که مشتریان حاضر به پرداخت هزینه آن باشند، آنگاه سرمایه‌گذاری صدها میلیارد دلاری بزرگ‌ترین استارت‌آپ هوش مصنوعی و شرکای آن نتیجه می‌دهد. اما اگر مسیر توسعه به سمت مدل‌های کوچک‌تر و کارآمدتر پیش برود، این پروژه‌ها ممکن است به یک بار سنگین مالی و دردسرساز بدل شود.

در حال حاضر، استارگیت نمادی از رقابت ژئوپولیتیک و فناورانه در عرصه هوش مصنوعی است؛ رقابتی که نه‌تنها میان شرکت‌ها بلکه میان کشورها در جریان است. آمریکا با این پروژه‌ها می‌خواهد مقام اول در مسابقه جهانی هوش مصنوعی را تثبیت کند، اما مسیر پیش‌رو پر از ابهام، چالش‌های مالی و پرسش‌های زیست‌محیطی است.

احداث پنج مرکز داده جدید در آمریکا، همکاری‌های چندصد میلیارد دلاری با اوراکل، سافت‌بانک و انویدیا و حمایت دولت ترامپ باعث شده تا نه تنها اوپن‌ای‌آی، بلکه دیگر شرکت‌های بزرگ فناوری آمریکا و حتی دولت این کشور در این قمار شریک باشند.

این در حالی است که تردیدها در مورد سودآوری، پایداری زیست‌محیطی و رقابت فناورانه همچنان پابرجاست و باید دید آیا استارگیت سکوی پرتاب اوپن‌ای‌آی برای رهبری جهانی خواهد بود یا یک قمار پرهزینه در دنیای پرشتاب هوش مصنوعی.