هادی خانیکی: کسب‌وکارهای نوآور فضای ذهنی جامعه را تغییر دادند گزارشی از پنل نقش نوآوران در آینده کشور

به گزارش پیوست، در پنل نقش نوآوران در آینده کشور؛ هادی خانیکی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: کسب‌وکارهای نوآور در اولین گام فضای اشتغال را تغییر دادند؛ گسترش این کسب‌و‌کار‌ها مسأله اقتصاد دانش‌بنیان و مبتنی بر فناوری پیشرفته را برجسته کرده است.

خانیکی ادامه داد: دومین مؤلفه را می‌شود در توسعه فناوری دید. کسب‌وکارهای نوآور نقش مهمی در انتقال توسعه فناوری از حوزه آکادمیک به حوزه اجتماعی و اقتصادی و بهبود فرآیند تولید محصولات و خدمات نوآورانه و ایجاد تحول در زمینه‌های مختلف داشتند.
خانیکی معتقد بود که در حوزه اجتماعی و فرهنگی تحولی در سبک زندگی مصرف و تولید به‌وجود آمده است. به اعتقاد او کسب‌و‌های نوآور با ارائه راهکار‌ها و محصولات جدید، سبک زندگی جامعه را به صورت قابل ملاحظه‌ای تغییر داد‌ه‌اند و آنچه که به توسعه فناوری کمک کرد عوامل اجباری مثل کرونا بود که به توسعه خرید دیجیتال سرعت بخشید.

محیط زیست و توسعه پایدار حلقه مفقود اجتماع و فناوری

چهارمین تغییری که بر همنشینی جامعه و کسب‌و‌کار‌ها و حوزه فناوری اثر مثبت گذاشت توجه به محیط زیست و توسعه پایدار بود. او افزود: در حوزه استارت‌آپ و کسب‌وکارهای نوآور راهکار‌های سبز، برجسته شده و کاهش آلودگی و مصرف انرژی مهم شده است.
خانیکی با اشاره به نقش زنان در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی گفت: مشارکت و دخالت دادن زنان در این تلاقی بسیار مهم است. دیگر کسی به گسترش کسب‌وکار‌ها در خانه و آشپزخانه بسنده نمی‌کند. خیلی از گروه‌های حاشیه و توان‌خواه وارد این حوزه شده‌اند. کسانی هستند که از در دورترین روستا‌ها وارد جدیدترین عرصه‌ها شده‌اند.

خانیکی معتقد بود که در حوزه فرهنگی، اجتماعی و ارتباطی جامعه ما متکثر، متفاوت و متنوع شده است. او گفت: می‌توانیم بگوییم که یکی از مؤلفه‌های مهم تغییر جامعه امروز، خود این کسب‌و‌کار‌های نوین هستند که محصول تغییر عمده در فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی است و باعث ایجاد پارادایم جدید و جامعه شبکه‌ای، همچنین حضور پررنگ زنان و جوانان شده است.

علی‌اصغر سعیدی،عضو هیات علمی وابسته مطالعات آمریکای شمالی نیز درباره مزایای کسب‌وکارهای نوین بر جامعه به لحاظ حوزه جامعه‌شناسی توضیح داد: بررسی تغییرات احتیاج به گذر زمان دارد تا نتیجه‌اش مشخص شود. ممکن است کاری صنعتی دستاوردی نوآورانه داشته باشد ولی این در جامعه‌شناسی بستگی به چگونگی پذیرشش و چقدر از سمت جامعه مقبول واقع شود، دارد.
سعیدی درباره بعد تاریخی نوآوری گفت: اگر در مورد تحولات تاریخی بحث کنیم حداقل در دوران معاصر و بعد از مشروطیت افراد مختلفی نوآوری‌های مختلفی انجام دادند. اگر شرایط اجتماعی فراهم باشد مسلماً نوآوری‌ها مورد پذیرش قرار می‌گیرد.

سعیدی معتقد است که هرچقدر مصرف‌کننده برای پذیرش نوآوری آماده‌تر باشد، سرعت انتقال آن بیشتر است. او گفت: در تاریخ ۲۰۰ سال اخیر در ایران و غرب هر چقدر زمان می‌گذرد میزان پذیرش نوآوری بیشتر می‌شود.

او ادامه داد: عصر جهانی شدن عصری است که توانسته تأثیرات خود را  به قبل و بعد از جهانی شدن تقسیم کند. دو نظریه اینجا وجود دارد. یک سری می‌گویند تغییرات تکنولوژی باعث شده این نوآوری به‌وجود بیاید و مردم هم بپذیرند. عده دیگری می‌گویند ما با انسانی روبه‌رو نبودیم که پذیرش این تفاوت‌ها را داشته باشد. هر چقدر به سمت دنیایی برویم که حق انتخاب بیشتر باشد نوآوری بیشتر رشد می‌کند.
سعیدی درباره جامعه ایران گفت: برآوردم در مورد ایران است که جامعه ایران بیش از گذشته این نوآوری‌ها را می‌پذیرد. ممکن است یک تعدادی از افراد به این نظر اعتقاد داشته باشند که در گذشته سرعت تحولات اقتصادی بسیار بیشتر از ظرفیت پذیرش بوده است؛ ولی در دوره بعد از انقلاب به ویژه دو دهه اخیر که بعضی جامعه‌شناسان اعتقاد دارند که جنگ تحولاتی را به‌وجود آورده است ما هم به لحاظ ترکیب جمعیتی هم تأثیرات جهانی شدن پذیرش بیشتری از نوآوری داریم.

ایران بنا بر شرایط استراتژیک پذیرای نوآوری بوده است

سعید معیدفر، دانشیار بازنشسته گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران نیز درباره تأثیر مردم بر نورآوران گفت: عرصه‌های مخلتف حیات اجتماعی با هم در تعامل هستند و اگر ارتباط میان ساحت‌های مختلف جامعه قطع باشد و امکان ارتباط نباشد می‌تواند موجب بروز مسأله اجتماعی مهمی شود. ایران به دلیل شرایط جغرافیایی و استراتژیک همیشه پذیرای تحولات و دگرگونی‌ها بوده بنابراین ایران در پذیرش تغییرات بیشتر از بسیاری از کشور‌های دیگر این نوآوری‌ها را پذیرفته است.

معیدفر ادامه داد: ایران در بسیاری از عرصه‌های پذیرش خلاقیت و نوآوری پیشگام بوده اما در بسیاری از زمینه‌ها دچار مشکل است. امروز جامعه ما دچار بی‌تعادل‌های وحشتناکی در همه عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی است. ایران باوجود پذیرش نوآوری، به‌ دلیل فاصله میان ساحت‌های مختلف زیست نه تنها گامی به جلو نبرده بلکه درگیر بحران‌های ساختاری عمیقی شد که برون رفت از آنها می‌تواند بسیار دشوار باشد و کار به جایی می‌رسد که هر چند وقت یک بار نیاز به انقلاب باشد.

مسئولیت اجتماعی استارت‌آپ‌ها مهم است

معیدفر معتقد بود که نوآوری امر اجتناب ناپذیر و مورد پذیرش جامعه است. او ادامه داد: استارت‌آپ‌ها علیرغم فعالیتی که در عرصه‌های خاص خودشان دارند اما به یک مسأله دیگر باید توجه کنند و آن مسئولیت اجتماعی است.

معیدفر اشاره کرد: ما در شرایطی هستیم که نورآوران و استارت‌آپ‌های ما باید در کنار آن حوزه اصلی فعالیت خودشان متوجه ساحت‌های دیگر زیست اجتماعی باشند و روی آنها سرمایه‌گذاری کنند.

در ادامه خانیکی به تغییرات جامعه ایران در این حوزه اشاره کرد و گفت: یکی از تغییرات مهم این است که جامعه به شدت و به صورت گسترده احساس بی عدالتی و تبعیض و طبیعتا گسترش فساد می‌کند. عمومیت یافتن فساد و ساختاری شدن آن در این حوزه بسیار چشمگیر است.

او معتقد بود عامل بعدی، پایین آمدن سطح اعتماد اجتماعی است. او توضیح داد: در چنین شرایط استارت‌آپ‌ها در خلاء و در زمین خالی و فضایی که افراد خالی ذهن هستند فعالیت نمی‌کنند.