پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی؛ یک پایان باز برای ۹۷

سال ۹۷ برای بسیاری از کسب‌وکارها از جمله کسب‌وکارهای حوزه پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی سال خوبی نبود. نوروز ۹۷ تعداد زیادی از شرکت‌های فعال در این حوزه با امیدهای بسیاری در این عرصه فعال بودند تا اینکه پای شهرداری هم به این حوزه کشیده شد. کشمکش‌ها و ورود شهرداری به این حوزه فعالیت در این بخش را پیچیده‌تر کرد تا جایی که هنوز هم با آغاز سال ۹۸ فعالیت در بخش پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی به سرانجام و نظم مشخصی نرسیده است.
به گزارش پیوست، ۱۵ فروردین ماه سال گذشته بود که در خبری اعلام شد پنج شرکت پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی با یکدیگر تفاهم‌نامه امضا کرد‌ه‌اند. شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی شهر تهران شامل، رسید، پرداختم، فون پی، کیف پی و ez pay تفاهم‌نامه را امضا کردند که تا زمان راه‌اندازی پلتفرم باز از سوی تاکسیرانی از بستر این تفاهم‌نامه استفاده کنند و براساس این تفاهم‌نامه همه شرکت‌های پرداخت الکترونیک کرایه تاکسی از یک QR code مشترک برای پرداخت استفاده کنند. این تفاهم‌نامه به تاکسیرانی هم ارائه شده بود؛ اما تاکسیرانی اجازه اجرایی شدن آن را نداده و اعلام کرده بود باید منتظر دستورالعمل تاکسیرانی در این زمینه باشند. اردیبهشت ماه ۹۷ بود که پس از پایان یک تعطیلات طولانی تمام توجه‌ها به شرکت تاکسیرانی شهرداری تهران جلب شد تا دستورالعمل فعالیت شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی را که قول انتشار آن در اردیبهشت و در روزهای پایانی ۹۶ داده بود بالاخره منتشر کند.

در انتظار یک دستورالعمل

مدیریت در تاکسیرانی دستخوش تحول شده بود و علیرضا قنادان که در آن زمان به عنوان سرپرست تاکسیرانی انتخاب شده بود در نهایت اعلام کرد که انتشار این دستورالعمل با تاخیر مواجه شده و دیرتر منتشر خواهد شد. مساله‌ای که تا آن زمان باعث شده بود شرکت‌های مانند رسید، کیف‌پی و پرداختم نتوانند در این عرصه فعالیت کنند و فون‌پی به عنوان تنها شرکتی که از سوی تاکسیرانی به عنوان اجرا کننده پایلوت طرح انتخاب شده بود، بیش از یک سال بود که در این زمین به تنهایی بازی می‌کرد.

در نهایت خرداد و تیر هم گذشتند و خبری از دستورالعمل وعده داده شده، نشد. اوایل شهریور ماه بود که بهاره آروین، رئیس کمیته شفافیت شورای شهر تهران در توئیتر خود از فراخوان عمومی سازمان تاکسیرانی برای اعلام شرایط اشخاص حقوقی، موسسات و مجموعه‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی خبر داد. دستورالعملی که با واکنش‌های فعالان حوزه پرداخت خرد مواجه شد و در نهایت اولین قربانی را گرفت. پرداختم، یک استارت‌آپ یزدی که با سرمایه شخصی چند جوان دانشجو راه‌اندازی شده بود نتوانست منابع مالی لازم برای ادامه حضور در این زمین بازی را فراهم کند و همین شد که در نهایت کنار رفت. اما رقیب جدیدی هم در همان زمان‌ها به این خانواده نه چندان بزرگ اضافه شد. تومن، عضو جدید خانواده بود.

مساله دیگر پرداخت کرایه تاکسی نیست

مناقصه شهرداری مشهد برای اجرای طرح کیف پول شهری، مساله پرداخت الکترونیکی تاکسی را به موضوعی کلان‌تر تبدیل کرد و در نهایت پس از جلسه‌ای که از سوی سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران با حضور بیش از ۴۰ نفر از فعالان حوزه پرداخت خرد برگزار شد، معاونت فناوری اطلاعات شهرداری تهران به شرکت‌های فعال در حوزه پرداخت الکترونیکی خرد شهری دو هفته مهلت داد تا نظر خود در مورد طرح جامع پرداخت خرد شهری را به این سازمان اعلام کنند. طرح جامع پرداخت خرد شهری، به شکل یک پلتفرم واحد مرکزی حلقه واسط میان ‌شرکت‌های پرداخت، بانک‌ها و استارت‌آپ‌های تولیدکننده کیف پول‌های خرد شهری بود و این واحد عملیات مشترک عمومی بین این بازیگران را به انجام می‌رساند. پیش از این جلسه بود که رسید اعلام کرد در جلسه شرکت نخواهد کرد و قصد ترک زمین را دارند. اما هنوز این مساله به یک تصمیم جدی بدل نشده بود. تومن هم در همان زمان اعلام کرد که از سوی شهرداری برای شرکت در این جلسه دعوت نشده است.

نامه‌نگاری‌ها و بروکراسی اداری به روال قبل تا آذرماه ادامه داشت و در نهایت نیمه آذر بود که تاکسیرانی اعلام کرد شیوه‌نامه نحوه فعالیت سازمان‌های تاکسیرانی در خصوص چگونگی فعالیت در زمینه پرداخت الکترونیکی و همکاری با شرکت‌‌های فعال در این زمینه از سوی اتحادیه تاکسیرانی کشوری تهیه می‌شود. در آن زمان، معاون بازرگانی اتحادیه تاکسیرانی کشوری با اعلام این خبر گفته بود: «در این شیوه‌نامه مشخص خواهد شد سازمان‌های تاکسیرانی با چه نوع شرکت‌هایی می‌توانند در زمینه پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی همکاری داشته و چه استانداردهای فنی را باید اجرا کنند. همچنین نوع قراردادها، مدل قرارداد و نحوه انعقاد قرارداد آنها با فعالان این حوزه در این شیوه‌نامه مشخص خواهد شد.»

رسید هم به سر منزل مقصود نرسید

انتقادها به تاکسیرانی همچنان ادامه داشت و شرکت‌هایی مانند رسید مدعی بودند که هنوز هم نمی‌توانند آنچنان که باید در چنین فضایی فعالیت کنند. هر چند که تاکسیرانی فعالیت آنها را قانونی اعلام کرده بود؛ اما این قانون به نظر نا روشن می‌رسید و جنگ‌ها بر سر QR کد تاکسی‌ها ادامه داشت. هر چه به روزهای پایانی سال نزدیک‌تر می‌شدیم تعداد اعضای این خانواده کم و کمتر می‌شد. حالا تنها رسید، فون‌پی و تومن در این میدان باقی مانده بودند و بقیه همگی ترک زمین کردند. در نهایت رسید هم از میدان خارج شد و مدیران آن اعلام کردند فعالیت اپلیکیشن پرداخت موبایلی «رسید» تا پایان سال ۹۷ متوقف می‌شود. آنها در اطلاعیه‌ای به کاربران خود اعلام کردند ۳ ماه فرصت دارند تا موجودی خود را به حساب‌های بانکی‌شان منتقل کنند.

حسام آرمندهی، مدیرعامل گروه توسعه فناوری اطلاعات هزاردستان، درباره دلیل این تصمیم‌گیری گفته بود: «تاخیر طولانی و وضعیت نامشخص روند اصلاح نظام کارمزد خدمات بانکی و انحصارطلبی و کندی سازمان‌های زیرمجموعه‌ی شهرداری در ارائه‌خدمات شهری و در عمل، عدم استقبال این نهاد از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، از جمله چالش‌هایی است که ما و دیگر کسب‌وکارهای نوپای حوزه‌ پرداخت الکترونیکی با آن دست و پنجه نرم کردیم و اکنون به این جمع‌بندی رسیدیم که در شرایط موجود خوشبینی و بلندپروازی ما در این موضوعات منطقی نخواهد بود.»

حالا تنها دو بازیکن اصلی در زمین ماندند و به نظر نمی‌رسد که سال پیش‌رو برای آنها سالی راحت باشد. زیرا موانع اصلی همچنان پابرجاست و مناقصه مشهد که حرف و حدیث‌های بسیاری را به دنبال خود داشته و مدل مورد توافقی برای اجرا از سوی همه بازیگران این عرصه نبود، به عنوان مدل مرجع در همه شهرها مثال زده می‌شود و بازیگرانی مانند تومن مشکلات بسیاری برای توجیه مدیران شهری در نادرست بودن این مدل دارند. در حال حاضر پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی در برخی از شهرها مانند تهران و مشهد اجرا می‌شود اما هنوز این طرح نتوانسته به طرحی فراگیر تبدیل شود و در شکل بزرگتر طرح پرداخت الکترونیک شهری یا همان کیف پول الکترونیکی شهری هم نتوانسته اقبال عمومی پیدا کند. شاید یکی از دلایل همین تنش‌های داخلی است که خانواده را کوچک و کوچک‌تر کرده و نگاه‌ها به آنها را با کمی شک همراه. به هر حال باید منتظر ماند و دید در پایان ۹۸ این طرح به چه سرانجامی خواهد رسید.