تشدید فشار رقابتی بر اوپن‌ای‌آی: جهان هوش مصنوعی وارد مرحله تازه‌ای می‌شود

به گزارش پیوست، در حالی که پیش از این هم گزارش‌هایی مبنی بر کند شدن آهنگ رشد ChatGPT منتشر شده بود و گوگل به عنوان رقیب اصلی توانسته بود سهم خود را تا دو برابر افزایش دهد، اما عرضه جمینای ۳ به نظر به نقطه عطفی در این رقابت تبدیل شده است.

گزارشی از فایننشال تایمز می‌گوید با انتشار مدل جمینای ۳ شرکت گوگل، بسیاری از تحلیلگران را به این نتیجه رسیده‌اند که روند برتری اوپن‌ای‌آی در حال معکوس شدن است. طبق گزارش‌ها مدل جدید گوگل در چندین بنچمارک کلیدی از GPT-5، آخرین مدل شرکت اوپن‌ای‌آی، پیشی گرفته و حتی دستاوردهایی در فرآیند آموزش ارائه کرده که اوپن‌ای‌آی در ماه‌های اخیر موفق به تکرار آنها نشده است.

توماس ولف، مدیر علمی شرکت هوش مصنوعی Hugging Face، می‌گوید: «دو سال پیش، اوپن‌ای‌آی چند پله جلوتر از همه بود؛ اما امروز یک جهان کاملا جدید را شاهد هستیم.»

شرایط در حالی به نفع گوگل در حال تغییر است که یک سال پیش بسیاری گوگل را بازیگری از نفس‌افتاده و در خطر جدی می‌دانستند؛ شرکتی که نه‌تنها در رقابت مدل‌های بزرگ عقب افتاده بود، بلکه با شهرت گرفتن چت‌بات‌های هوش مصنوعی سلطه خود بر بازار جستجوی خود را نیز در معرض خطر می‌دید. اما امسال ورق برگشت.

پس از به‌روزرسانی‌های گسترده در کنفرانس I/O و محبوبیت ابزار ویرایش عکس Nano Banana، کاربران فعال اپلیکیشن جمینای به ۶۵۰ میلیون نفر رسیدند؛ جهشی خیره‌کننده که تنها در طول چند ماه رقم خورد.

این موفقیت‌ها باعث شد ارزش بازار آلفابت به آستانه ۴ هزار میلیارد دلار برسد؛ رشدی که تحلیلگران آن را نتیجه «رویکرد یکپارچه» گوگل می‌دانند. گوگل با اتکا به پردازنده‌های سفارشی خود به نام TPU توانست جمینای ۳ را بدون نیاز به تراشه‌های گران‌قیمت انویدیا آموزش دهد و در نتیجه مزیت مهمی در زمینه ساخت مدل‌های عظیم نسبت به رقبا داشته باشد. روند آموزش ارزان‌تر و سریع‌تر که در حال حاضر تنها مالک بزرگترین موتور جستجوی جهان از پس آن برآمده است.

چالش‌های داخلی اوپن‌ای‌آی

در سوی دیگر رقابت، کارمندان اوپن‌ای‌آی پس از یک دوره رشد تصادعی حالا با فشار سنگینی روبه‌رو هستند. سم آلتمن ماه گذشته طی یادداشتی به کارکنان هشدار داد که «فضا برای مدتی خشن خواهد بود» و شرکت باید تحت فشار رقابتی همچنان متمرکز بماند.

اوپن‌ای‌آی در سال گذشته محصولات متعددی از مولد ویدیو سورا گرفته تا ابزارهای خودکار برنامه‌نویسی را عرضه کرده است، اما برخی کارشناسان می‌گویند این گستردگی باعث شده شرکت بیش از حد پراکنده عمل کند. یکی از سرمایه‌گذاران سیلیکون‌ولی معتقد است«اوپن‌ای‌آی تلاش می‌کند همه‌چیز را هم‌زمان بسازد. این غیرممکن است که همه را خوب انجام دهد.»

این شرکت همچنین برای حفظ جایگاه پیشتاز خود در خط مقدم هوش مصنوعی، ساخت دیتاسنترها و استفاده از تراشه‌های پیشرفته را با سرعتی بی‌سابقه به پیش می‌برد. طبق گزارش‌ها، این شرکت قصد دارد طی هشت سال آینده ۱.۴ هزار میلیارد دلار برای توسعه توانس پردازشی هزینه کند؛ یک رقم نجومی که بسیار فراتر از درآمد فعلی آن است و عمدتا توسط شرکای این شرکت با اتکا بر بدهی تامین خواهد شد.

به گفته سارا مایرز وست از موسسه خیریه AI Now Institute: «این یک ریسک بسیار بسیار بزرگ برای هر شرکتی است.»

بزرگ‌ترین چالش اوپن‌ای‌آی اکنون ایجاد یک مجرای درآمدی پایدار برای تامین این هزینه‌هاست. این شرکت به جذب صدها میلیون مشترک پولی برای ChatGPT امید دارد و در سوی دیگر اما ورود به بازار تبلیغات را در دستور کار قرار داده است و با این کار در برابر شرکت‌هایی چون گوگل و متا قرار می‌گیرد که سلطه بزرگی بر این بازار دارند و حالا اوپن‌ای‌آی باید مشتریان تبلیغاتی آنها را به مهاجرت یا تخصیص بخشی از سرمایه به پلتفرم خود ترغیب کند. آلتمن در صحبت‌های خود تصریح کرد که سورا، ابزاری که در قالب یک اپلیکیشن اجتماعی محور عرضه شده، بخشی از استراتژی تبلیغاتی شرکت خواهد بود.

رقیب دیگری به نام انتروپیک با تمرکز بر استفاده‌های سازمانی

آنتروپیک، شرکتی که در سال ۲۰۲۱ توسط اعضای سابق اوپن‌ای‌آی تاسیس شد نیز اکنون با ارزش‌گذاری بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار به یکی از رقبای جدی اوپن‌ای‌آی تبدیل شده است. این شرکت گرچه از لحاظ تعداد کاربر اختلاف زیادی با اوپن‌ای‌آی دارد اما تمرکز خود را بر بازار شرکت‌ها گذاشته است.

در حالی که ChatGPT محبوبیت بی‌نظیری در میان کاربران عادی دارد، مدل Claude از انترویپک به دلیل تمرکز این شرکت بر ایمنی و اطمینان، در فضای سازمانی نفوذ بالایی دارد و با توجه به اینکه شرکت تمرکزی بر مولد تصویر یا ویدیو ندارد، هزینه‌های آن نیز با اوپن‌ای‌آی قابل قیاس نیست و طبق پیش‌بینی‌های داخلی زودتر از رقیب خود به سوددهی خواهد رسید. ابزارهای کدنویسی انتروپیک نیز در حال حاضر به عنوان بهترین گزینه شناخته می‌شوند؛ حوزه‌ای که پتانسیل بالایی برای درآمدزایی دارد.

افزایش استفاده از جمینای

با وجود اینکه اوپن‌ای‌آی براساس آخرین آمارها همچنان ۸۰۰ میلیون کاربر هفتگی دارد و ChatGPT محبوب‌ترین اپلیکیشن هوش مصنوعی باقی مانده است، اما داده‌های Similarweb نشان می‌دهد کاربران اکنون زمان بیشتری را در هوش مصنوعی جمینای سپری می‌کنند.

پس از انتشار مدل جمینای ۳، این اپلیکیشن در رتبه‌بندی فروشگاه‌های اپلیکیشن اپل نیز بالا رفت، اما طبق داده‌های Sensor Tower، ChatGPT هنوز جایگاه نخست را حفظ کرده است.

با این حال اریک برینجولفسون از دانشگاه استنفورد باور دارد هنوز برای گمانه‌زنی درمورد حذف اوپن‌ای‌آی از رقابت خیلی زود است. او معتقد است تنوع محصولات این شرکت می‌تواند به مجاری متعدد درآمدی منجر شود و در نهایت هزینه‌های سنگین شرکت را تامین کند.

از نگاه او بازار هوش مصنوعی به قدری بزرگ است که برای فعالیت موفق چند شرکت در کنار هم فضای کافی دارد. برینجولفسون می‌گوید: «فرصت آن‌قدر بزرگ است که چندین شرکت می‌توانند به‌طور هم‌زمان فوق‌العاده موفق باشند.»

اما با تحولات اخیر می‌توان گفت که حالا رقابت در هوش مصنوعی وارد مرحله‌ای شده و توازن قدرت در آن کمتر از هر زمان دیگری قابل پیش‌بینی است. گوگل، انتروپیک و اوپن‌ای‌ای حالا هرکدام بازیگران بزرگی هستند که با فلسفه‌ و نگاهی متفاوت به سمت تسخیر بازار پیش می‌روند. در این میان گوگل با تکیه بر توان رایانشی گسترده خود و همچنین توسعه چیپ‌های اختصاصی از مزیتی در این بخش برخوردار است و توانمندی بالای ابزارهای اوپن‌ای‌آی و شهرت این شرکت به عنوان پیشتاز بازار نیز باعث شده تا حتی بدون سود هم بتواند برای جذب میلیارد‌ها دلار سرمایه جدید اقدام کند و پیش از عرضه عمومی به ارزش‌گذاری ۵۰۰ میلیارد دلار برسد.

در سوی دیگر انتروپیک با نگاهی محافظه‌کارانه تر به دنبال کسب درآمد از بازاری است که طبق پیش‌بینی شرکت در سال ۲۰۲۸ برای این شرکت آورده‌ای بیشتری از هزینه‌ها خواهد داشت.