نگاهی به بزرگترین شرکت تاریخ: انویدیا چطور از تولیدکننده پردازنده‌های گیمینگ به اهرم فشار ژئوپلیتیک تبدیل شد

به گزارش پیوست،  این ارزش‌گذاری خیره‌کننده که نتیجه‌ی مستقیم انقلاب هوش مصنوعی و تقاضای برآمده از زمان عرضه ChatGPT برای پردازنده‌های قدرتمند غول سبز است، اکنون اقتصاد جهانی را از بنیان دگرگون کرده است.

تیم سبز که مهم‌ترین عرضه کننده پردازنده‌های قدرتمند گرافیکی برای توسعه زیرساخت هوش مصنوعی در جهان محسوب می‌شود، حال از مجموع ارزش رقبای خود یعنی AMD، شرکت Arm، ASLM هلند (تولیدکننده دستگاه‌های طراحی تراشه)،‌ برادکام، اینتل،‌ Lam Research (عرضه‌کننده تجهیزات و خدمات تولید نیمه‌رسانا)، میکروفن تکنولوژی (تولیدکننده تراشه‌های حافظه)، کوالکام (تولیدکننده چیپ‌های موبایلی) و TSMC تایوان (پیشرفته‌ترین ریخته‌گری تراشه که انویدیا یکی از مشتریان آن است) ارزشمندتر است و وال‌استریت ژورنال می‌گوید این شرکت حالا حتی از یک سری بخش‌های خاص شاخص سهامی S&P 500 از جمله صنعتی و بخش خدمات رفاهی و عمومی ارزش بیشتری دارد. انویدیا همچنین در کنار ارائه ابزارها، با دسترسی به منابع مالی گسترده و سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها حالا امپراتوری بزرگی از تحول‌آفرینان بالقوه آینده را نیز زیر چتر خود دارد.

طبق گزارشی از نیویورک تایمز، انتظار می‌رود که این شرکت در سه ماهه جاری به سود خالص ۲۶ میلیارد دلاری برسد که فراتر از شرکت‌های پردرآمدی چون متا و اپل خواهد بود.

از گیمینگ تا زیرساخت هوش مصنوعی

انویدیا حالا اولین شرکت عمومی در تاریخ است که از سرحد ارزش‌گذاری ۵ هزار میلیارد دلاری عبور می‌کند، این شرکت که مهم‌ترین ارائه دهنده زیرساخت هوش مصنوعی است، اولین شهرت جهانی خود را مدیون صنعت گیمینگ بود.

تیم سبز در سال ۱۹۹۹ اولین پردازندهی جی‌فورس خود را با نام GeForce 256 به عنوان «اولین پردازنده گرافیکی جهان» روانه بازار کرد؛ این پردازنده‌های گرافیکی با گردن گرفتن بخشی از بار پردازشی پردازنده‌های مرکزی یا CPU انقلابی در توان رایانشی رقم زدند که باعث بهبود چشمگیر عملکرد در بازی‌ها می‌شد.

سال‌ها بعد و در سال ۲۰۱۲، انویدیا برای اولین بار وارد بازار ابری شد و از پلتفرمی به نام GeForce GRID برای پردازش بازی‌های ابری رونمایی کرد. این پردازنده‌ها که امکان استریم گیم از ابر را فراهم می‌کردند گرچه به یک هنجار تبدیل نشدند اما نقطه آغازی برای ورود این شرکت به صنعت ابری و پس از آن زیرساخت رایانش ابری برای حوزه گیمینگ بودند.

در ماه مه ۲۰۱۷، انویدیا از اولین پردازنده‌های گرافیکی برای ابر رونمایی کرد. این پردازنده که با نام NGC مخفف عبارت NVIDIA GPU Cloud شناخته می‌شود، به توسعه دهندگان هوش مصنوعی اجازه می‌داد تا به یک بسته نرم‌افزاری در کنار پردازنده‌های گرافیکی برای توسعه ابزارهای هوش مصنوعی دسترسی پیدا کنند.

دو سال پیش از عرضه این محصول،‌ استارت‌آپی که بعدها آغازگر انقلاب هوش مصنوعی شد، کار خود را آغاز کرده بود. شرکت اوپن‌ای‌آی در سال ۲۰۱۵ راه‌آندازی شد و یک سال بعد بنیان‌گذاران این شرکت از جمله ایلان ماسک،‌در سال ۲۰۱۶ با جنسن هوانگ دیدار کردند و مدیرعامل تیم سبز در این دیدار اولین سوپرکامپیوتر هوش مصنوعی شرکتش به نام DGX-1 را در اختیار تیم اوپن‌ای‌آی قرار داد.

ایده ساخت سوپرکامپیوتر هوش مصنوعی اما به پروژه‌ای پیش از اوپن‌ای‌آی برمی‌گشت که البته یکی از بنیان‌گذار این استارت‌آپ در آن دخیل بود. در سال ۲۰۱۲، ایلیا سوتسکور، در کنار جفری هینتون (معروف به پدرخوانده هوش مصنوعی) و الکس کریژوفسکی، مدلی به نام AlexNet را با استفاده از پردازنده‌های گرافیکی CUDA آموزش دادند که مربوط به تشخیص الگو‌های موجود در تصاویر با استفاده از شبکه عصبی بود. این پروژه در نهایت پیروز چالش ImageNet سال ۲۰۱۲ توسط این پژوهشگر شد.

توان رایانشی مورد نیاز این پروژه نشانگر قدرتمندی پردازنده‌های گرافیکی در بخش یادگیری عمیق و شبکه‌های عصبی شد و هوانگ در همان سال متوجه آغاز یک «عصر جدید رایانش» شد. تمرکز هوانگ و شرکتش بر این پردازنده‌های گرافیکی و بهبود عملکرد آنها برای بخش هوش مصنوعی در نهایت به نمایش اولین سوپرکامپیوتر هوش مصنوعی در دیدار هوانگ با بنیان‌گذاران اوپن‌ای‌آی منجر شد و سال‌ها بعد در سال ۲۰۲۲، زمانی که عرضه ChatGPT باعث شگفتی جهان شد، به یک باره موج خیره‌کننده‌ای از تقاضا برای پردازنده‌های ویژه انویدیا در بخش هوش مصنوعی شکل گرفت و حالا این شرکت به عنوان تامین کننده اصلی زیرساخت رایانش AI شناخته می‌شود.

انیودیا به مثابه یک اهرم مهم ژئوپلیتیک در دست دولت آمریکا

اهمیت این شرکت نه تنها در ارزش‌گذاری ۵ هزار میلیارد دلاری آن که اکنون حدود ۸ درصد از شاخص S&P 500 را به خود اختصاص می‌‌دهد، بلکه در نقش آن در تنش‌های ژئوپلیتیکی بزرگ مشهود است. ایالات متحده به رهبری دونالد ترامپ، پردازنده‌های تیم سبز را به اهرمی برای فشار بر دیگر قدرت‌‌ها از جمله تبدیل کرده است و هرکشوری که خواستار توسعه زیرساخت ممتاز هوش مصنوعی باشد، باید از فیلتر دولت آمریکا برای خرید این پردازنده‌ها عبور کند.

تراشه‌های این شرکت طبق گزارشی از نیویورک تایمز حالا ۹۰ درصد از سهم بازار جهانی را به خود اختصاص داده‌اند و ابزاری مهم در سیاست خارجی ترامپ محسوب می‌شوند؛ مساله‌ای که نمود آن را در توافق‌های ترامپ با دولت‌های عربی حاشیه خلیج فارس و فشار برای بیرون راندن چین از زیرساخت منطقه‌ای آنها مشاهده کردیم و حتی در روابط دو قدرت برتر اقتصادی جهان نیز نقش پررنگ آن را مشاهده می‌‌کنیم.

ایالات متحده در ماه‌های اخیر توافق‌هایی را برای فروش تراشه‌های پیشرفته‌ی انویدیا به کشورهای امارات، عربستان سعودی، کره‌جنوبی و ژاپن منعقد کرده است. در عین حال، فروش تراشه‌ها به چین به‌طور موقت تعلیق شده و همین مساله محور اصلی گفت‌وگوهای تجاری واشینگتن و پکن است.

هوانگ، که نقش میانجی غیررسمی میان دو قدرت اقتصادی جهان را ایفا می‌کند، در تلاش است راهی برای بازگشت به بازار چین بیابد و براساس توافقی که او در تابستان گذشته با ترامپ امضا کرد، انویدیا متعهد شد ۱۵ درصد از درآمد فروش تراشه‌های هوش مصنوعی به چین را به دولت آمریکا بپردازد.

جیسون فورمن، استاد سیاست اقتصادی دانشگاه هاروارد، در این باره می‌گوید با توجه به رشد سرمایه‌گذاری در مراکز داده، حالا تقریبا همه ارائه دهندگان و توسعه دهندگان زیرساخت از پردازنده‌های تیم سبز استفاده می‌کنند و ۹۲ درصد از رشد تولید ناخالص داخلی ایالات متحده در نیمه نخست سال را توسعه همین بخش تشکیل داده است. بدون این بخش، رشد اقتصادی آمریکا تقریبا صفر می‌شد.

تراشه Blackwell و تحسین ترامپ

انویدیا به تازگی تولید تراشه‌ جدید خود با نام Blackwell را در کارخانه شرکت TSMC در آریزونا کلید زده است و ترامپ با تحسین از این اقدام، آن را نمونه‌ای درخشان از «بازگشت تولید به خاک آمریکا» توصیف کرده است.

هوانگ هفته گذشته در کاخ سفید تراشه‌ای امضا‌شده از این مدل را در جعبه‌ای قرمز رنگ به ترامپ هدیه داد و رئیس‌جمهور آمریکا نیز در جریان سفرش به توکیو این تراشه را «فوق‌العاده» توصیف کرد و هوانگ را «نابغه» خواند.

همین اخبار کافی بود تا سهام انویدیا روز چهارشنبه ۳ درصد رشد کند و تیم سبز حالا یک ربع قرن پس از عرضه اولین پردازنده گرافیکی خود برای صنعت گیمینگ، به یک غول بی سر و پای ۵ هزار میلیارد دلاری تبدیل شود.

میلیارد‌‌ها دلار در بخش دیتاسنتری: سرمایه‌هایی که عمدتا سهم انویدیا خواهد شد

در همایش بزرگ انویدیا در واشینگتن، هوانگ اعلام کرد که شرکت‌های بزرگی چون مایکروسافت و اوراکل بیش از ۵۴۹ میلیارد دلار برای ساخت مراکز داده هوش مصنوعی در سال جاری سرمایه‌گذاری خواهند کرد که نشانگر یک رشد بیش از دو برابری نسبت به سال گذشته است.

هوانگ اعلام کرده است که انویدیا سفارش تولید ۲۰ میلیون تراشه نسل جدید را تا پایان سال آینده تولید کرده است و این در حالی است که نسل پیشین این تراشه‌ها، تنها چهار میلیون فروش داشت. این سفارش‌ها ارزشی حدود ۵۰۰ میلیارد دلار دارند و این در حالی است که شرکت‌های فناوری بزرگ آمریکا از جمله گوگل با انتشار گزارش‌های درآمد فصلی خود، از افزایش هزینه‌های سرمایه‌ای خبر داده‌اند و بخش عمده‌ای از این هزینه‌های سرمایه‌ای به توسعه زیرساخت ابری اختصاص خواهد یافت.

نگرانی از وابستگی شرکت‌ها تا تمرکز بیش از حد قدرت

اما رشد خیره‌کننده انویدیا خالی از نگرانی نیست. در کنار شور و شوق سرمایه‌گذاران، برخی تحلیل‌گران هشدار داده‌اند که بازار بیش از حد به چند شرکت بزرگ وابسته شده است و حتی بسیاری از تحلیلگران این پیوستگی حلقه‌وار ارائه دهنده تجهیزات زیرساخت (انویدیا) با توسعه دهنده ابزارها‌ (اوپن‌ای‌آی) و ارائه دهندگان زیرساخت رایانشی (گوگل، آمازون، مایکروسافت و …) را نشانه‌ای از یک حباب خطرناک می‌دانند که در صورت فروپاشی می‌تواند تمام بخش‌های اقتصادی ایالات متحده و جهان را تحت تاثیر قرار دهد.

جین مانستر از شرکت Deepwater Asset Management می‌گوید: «خوش‌بینی بی‌حدی درباره آینده هوش مصنوعی وجود دارد، اما هنوز نمی‌دانیم آیا واقعا بازدهی را شاهد خواهیم بود که وعده‌‌ها را محقق کند یا خیر.»

همچنین رشد خیره‌کننده انویدیا نشانه‌ای از تمرکز خطرناک سرمایه و نفوذ در دستان چند شرکت معدود است. اپل، مایکروسافت، متا، آمازون، آلفابت و تسلا همراه با انویدیا اکنون بیش از یک‌سوم کل شاخص S&P 500 را تشکیل می‌دهند.