گزارش پارلمان فرانسه از اثرات مخرب شبکه‌های اجتماعی بر کودکان و احتمال ممنوعیت برای زیر ۱۵ ساله‌ها

به گزارش پیوست به نقل از بی‌بی‌سی، گزارش پارلمان فرانسه خواستار ممنوعیت کامل استفاده کودکان زیر ۱۵ سال از شبکه‌های اجتماعی و همچنین اعمال یک «محدودیت شبانه دیجیتال» برای نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال شده است. این کمیسیون تحقیقاتی که با مشارکت احزاب مختلف سیاسی تشکیل شده است، در نتیجه‌گیری خود تصریح می‌کند که پلتفرم ویدئوی کوتاه تیک‌تاک «آگاهانه کودکان و نوجوانان را در معرض محتوای سمی، خطرناک و اعتیادآور قرار می‌دهد» و باید این پلتفرم را به بازنگری جدی وادار کرد.

این گزارش در شرایطی منتشر می‌شود که خانواده‌های متعددی تیک‌تاک را متهم کرده‌اند که با الگوریتم‌ها و محتوای خطرناک، فرزندانشان را در معرض فشارهای روانی و حتی تشویق به خودکشی قرار داده است. یکی از مادران حاضر در جلسات این کمیسیون توضیح داده است که چطور دخترش در سال ۲۰۲۱ پس از مشاهده ویدئوهایی که خودکشی را به‌عنوان «راهی برای رهایی» تبلیغ می‌کردند، جان خود را گرفته است.

مادر دیگری با نام مارتین نیز می‌گوید دخترش لیلو، در حالی در ۱۴ سالگی خودکشی کرد که پیش از آن ساعت‌ها ویدئوهایی درباره افسردگی و مرگ تماشا کرده بود. به گفته او شبکه اجتماعی هیچ‌گاه محتوای الهام‌بخش زندگی را که می‌توانست نجات‌بخش دخترش باشد،‌ در برابر او قرار نداده است و تنها حجم بالایی از محتوای تشویق به مرگ باعث تشدید مشکلات او شد.

پیشنهاد ممنوعیت شبکه‌های اجتماعی و مسئولیت جدید برای والدین

کمیسیون تحقیقاتی پارلمان فرانسه در مجموع ۴۳ توصیه ارائه کرده است که از جمله شامل ممنوعیت کامل شبکه‌های اجتماعی برای کودکان زیر ۱۵ سال، اعمال ممنوعیت استفاده شبانه از ساعت ۲۲ تا ۸ صبح برای نوجوانان، ممنوعیت ورود تلفن‌های همراه به مدارس و همچنین ایجاد جرم تازه‌ای تحت عنوان «قصور دیجیتال» برای والدینی است که نتوانند از فرزندان خود در برابر مخاطرات فضای مجازی حفاظت کنند.

به گفته لور میلر، نویسنده اصلی گزارش، این جرم جدید در واقع ادامه و بسط قوانین موجود درباره مسئولیت والدین است. او با طرح این پرسش که «اگر کودکی شش ساله روزانه هفت ساعت را در تیک‌تاک بگذراند، آیا واقعا امنیت و سلامت اخلاقی‌اش توسط والدین محافظت می‌شود یا خیر؟» بر ضرورت چنین اصلاحاتی تاکید کرد.

رد ادعاها از سوی تیک‌تاک

شرکت تیک‌تاک در واکنش به این گزارش، به شدت روایت کمیسیون را رد کرده و آن را «تصویری گمراه‌کننده» از فعالیت خود توصیف کرده که با هدف «قربانی کردن یک شرکت برای مشکلاتی است که در سراسر صنعت و جامعه وجود دارد» ارائه شده است.

سخنگوی این پلتفرم اعلام کرد که تیک‌تاک بیش از ۷۰ قابلیت و تنظیمات ایمنی برای حمایت از نوجوانان و خانواده‌ها طراحی کرده و پیش‌تر محدودیت ۶۰ دقیقه‌ای استفاده روزانه برای کاربران زیر ۱۸ سال و همچنین هشدار به کاربران زیر ۱۶ سال برای خاموش کردن برنامه پس از ساعت ۲۲ را به اجرا گذاشته است.

با این حال، اعضای کمیسیون تحقیقاتی پارلمان فرانسه معتقد است که اقدامات تیک‌تاک کافی نیستند و این شبکه اجتماعی همچنان به‌عنوان یکی از بدترین پلتفرم‌ها در زمینه سلامت روان نوجوانان شناخته می‌شود. رئیس کمیسیون، آرتور دلاپورته، اعلام کرد که تصمیم گرفته پرونده‌ای در دادستانی پاریس درباره این اتهام که تیک‌تاک «آگاهانه جان کاربرانش را به خطر انداخته» آغاز کند و این دادستانی است که درباره مراحل بعدی تصمیم خواهد گرفت.

آیا استرالیا به الگوی اروپا تبدیل می‌شود؟

پیشنهادهای کمیسیون فرانسه همزمان با موج گسترده‌تر محدودسازی دسترسی نوجوانان به شبکه‌های اجتماعی در کشورهای مختلف مطرح می‌شود. استرالیا چندی پیش قانونی تصویب کرد که براساس آن از ماه دسامبر امسال استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای کودکان زیر ۱۶ ساله‌ها ممنوع خواهد شد و پلتفرم‌هایی مانند فیسبوک، اینستاگرام، یوتیوب و اسنپ‌چت در صورت نقض این قانون با جریمه‌های سنگین روبه‌رو خواهند شد.

در اروپا نیز دانمارک در حال بررسی طرح مشابهی برای ممنوعیت استفاده زیر ۱۵ سال است و اسپانیا لایحه‌ای به پارلمان فرستاده که بر اساس آن نوجوانان زیر ۱۶ سال تنها با مجوز والدین می‌توانند به شبکه‌های اجتماعی دسترسی داشته باشند.

اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، نیز اعلام کرده است که اجرای قانون استرالیا را از نزدیک زیر نظر دارد و کمیته‌ای از کارشناسان تا پایان سال ۲۰۲۵ درباره بهترین شیوه برای اتحادیه اروپا گزارشی ارائه خواهند کرد. چنین جهبه‌گیری از سوی سیاست‌مداران اروپایی نشانگر آن است که بحث بر سر حفاظت از کودکان در فضای دیجیتال در حال تبدیل شدن به یک مساله مهم در کشور‌های اروپایی است.

در فرانسه، این بحث با پرونده‌های شخصی و تراژدی‌های واقعی پیوند خورده و به همین دلیل حساسیت بیشتری را برانگیخته است. علاوه بر این، کمیسیون تحقیق پارلمان به موضوع مرگ اینفلوئنسر فرانسوی ژان پُرمانو و پخش زنده آن در پلتفرم کیک اشاره کرده است و و خواستار بررسی دقیق‌تر نقش شبکه‌های اجتماعی در این رخدادها است.

مجلس ملی فرانسه اکنون مشغول بررسی راه‌های قانون‌گذاری برای کنترل بهتر بخش دیجیتال و سازوکارهای کسب درآمد از محتواست. به نظر می‌رسد تصمیم‌گیری نهایی در این زمینه می‌تواند الگویی برای سایر کشورهای اروپایی باشد که همزمان نگران اثرات روانی، اجتماعی و حقوقی شبکه‌های اجتماعی بر نسل‌های جوان خود هستند.

این گزارش پارلمانی و واکنش‌های گسترده به آن نشان می‌دهد که موضوع تیک‌تاک و سلامت روان نوجوانان به یکی از محورهای اصلی سیاست‌گذاری دیجیتال در فرانسه و فراتر از آن در سطح اروپا تبدیل شده است.