کد مکنا چیست و چگونه استعلام گرفته می‌شود

صدور کارت‌های اعتباری، یکی از سیاست‌های بانک مرکزی برای افزایش استفاده عمومی از کارت‌های پرداخت است. در این نوع کارت‌ها، دارنده کارت قبل از خرید، نیازی به داشتن سپرده در بانک ندارد و طبق اعتباری که نزد بانک دارد، بدون داشتن موجودی، تا سقف معینی می‌تواند خرید کند و پس از مدت معینی پرداخت کند.

مکنا، مرکز کنترل و نظارت اعتبارات

صدور کارت اعتباری، نیاز به شناسایی مشتریان بانک و ریسک اعتباری آنها دارد. با صدور آیین نامه با عنوان «دستورالعمل اجرایی صدور و راهبری کارت خرید اعتباری» ، مرکزی با عنوان «مرکز کنترل و نظارت اعتبارات»(مکنا) تشکیل شده است.

صدور کارت‌های اعتباری، یکی از سیاست‌های بانک مرکزی برای افزایش استفاده عمومی از کارت‌های پرداخت است. در این نوع کارت‌ها، دارنده کارت قبل از خرید، نیازی به داشتن سپرده در بانک ندارد و طبق اعتباری که نزد بانک دارد، بدون داشتن موجودی، تا سقف معینی می‌تواند خرید کند و پس از مدت معینی پرداخت کند.

صدور کارت اعتباری، نیاز به شناسایی مشتریان بانک و ریسک اعتباری آنها دارد. با صدور آیین نامه با عنوان «دستورالعمل اجرایی صدور و راهبری کارت خرید اعتباری» ، مرکزی با عنوان «مرکز کنترل و نظارت اعتبارات»(مکنا) تشکیل شده است.

طبق این آیین‌نامه، کلیه بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری موظف هستند که قبل از صدور کارت اعتباری، با ارسال اطلاعات لازم به این مرکز، از حساب بانکی این کاربرها برای اطمینان از بازپرداخت سپرده، استعلام بگیرند. مکنا که با نظارت کامل بانک مرکزی فعالیت می‌کند، وظیفه سنجش اعتبار مشتری قبل از صدور کارت اعتباری و دریافت گزارش‌های اعتباری از بانک را بر عهده‌دار دارد.

کد مکنا

کد مکنا توسط مرکز مکنا صادر شده و بیانگر یک بار استعلام با نتیجه مثبت است. هر کد مکنا تنها برای صدور یک کارت اعتباری معتبر است. در صورتی که بانک صادرکننده یا یک بانک دیگر قصد صدور کارت اعتباری دیگری برای یک مشتری داشته باشد، باید دوباره کد مکنا دریافت کند.

این کد نشان‌دهنده میزان اعتبار مشتری نیست و این اطلاعات باید از سایر داده‌ها استخراج شود. هر عملیاتی که منجر به ایجاد شماره کارت جدید شود، نیازمند استعلام از مرکز مکنا و دریافت کد مکنای جدید خواهد بود.

کارت اعتباری در صورتی صادر می‌شود که پاسخ استعلام مثبت باشد رسمیت داشتن کارت اعتباری، منوط به درج کد مکنای معتبر روی آن است. در صورت انصراف بانک یا موسسه ازصدور کارت اعتباری باید این موضوع به اطلاع مرکز مکنا برسد. سقف اعتبار متقاضی نباید پر شده باشد. بانک یا موسسه موظف است هر هفته گزارشی از کارت‌های اعتباری صادر شده و میزان بدهی آنها به مرکز مکنا ارسال کند.

فرایند دریافت استعلام مکنا

برای دیافت کد مکنا در مرحله اول موسسه صادرکننده کارت اعتباری، فرد متقاضی را احراز هویت می‌کند بعد مشخصات متقاضی توسط مکنا استعلام گرفته می‌شود اگر جواب استعلام منفی باشد نتیجه به خود متقاضی داده می‌شود و اگر مثبت باشد سقف اعتبار را اعلام می‌کنند و بعد از به‌روز‌رسانی اطلاعات متقاضی، کد مکنا و مشخصات کارت اعلام می‌شود. اگر متقاضی بخواهد وضعیت کارت اعتباری را تغییر دهد، مثلا تمید کند یا تغییر اعتبار دهد، دوباره درخواست می‌دهد و بعد از بررسی درخواست، نتیجه آن به موسسه اعلام می‌شود.

شرایط دریافت کد مکنا

شخص مورد استعالم نباید کارت اعتباری مسدود شده، تعیین تکلیف نشده یا بد حساب داشته باشد.

رقم کنترل کد ملی شخص مورد استعلام باید صحیح باشد.

مشخصات شخص متقاضی باید از ثبت احوال استعلام گرفته شود.

شخص مورد استعلام نباید در فهرست سیاه وجود داشته باشد.

شخص مورد استعلام نباید چک برگشتی یا بدهی معوق داشته باشد.

استعلام مکنا برای کسب‌وکارها

علاوه بر بانک‌ها و موسسات مالی، کسب‌وکارهای حوزه فینتک نیز می‌توانند از سرویس استعلام مکنا استفاده کنند. برای مثال خرده‌فروشی‌های آنلاین که قصد فروش محصولات خود به صورت اعتباری را دارند، می‌توانند با استفاده از این سرویس بسته به میزان اعتبار مشتریان در سیستم مالی، به آنها اعتبار خرید دهند. هرچند در این مثال برای درک بهتر از خرده‌فروشی آنلاین استفاده شده است، اما در واقع تمام کسب‌و‌کارهای حوزه دیجیتال می‌توانند از استعلام مکنا برای تخصیص اعتبار به مشتریان خود بهره ببرند.

ساختار کد مکنا

کد مکنا نشانگر میزان اعتبار شخص و نشانگر مثبت بودن نتیجه استعلام در آینده نیست. کد مکنا تنها برای صدور یک کارت اعتباری معتبر است. هر عملیاتی که منجر به ایجاد شماره کارت جدید شود، نیازمند استعلام از مرکز مکنا و دریافت کد مکنای جدید خواهد بود.

ساختار کد مکنا به صورت زیر است:

AABBBBBBBBBBCC

که در آن:

• AA: دو رقم اول که در حال حاضر مقدار ۱۱ است.
• BBBBBBBBB: قسمت اصلی کد که یک عدد یکتا و اتفاقی ده رقمی است.
• C: رقم خطایابی است که مطابق الگوریتم Verhoeff تولید می‌شود.

بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری موظف هستند قبل از صدور کارت اعتباری، از مرکز مکنا استعلام اعتبار مشتری خود را انجام دهند و در صورت دریافت کد مکنا، کارت اعتباری را صادر کنند. کد مکنا باید روی ظهر کارت اعتباری درج شود. رسمیت داشتن کارت اعتباری، منوط به وجود کد مکنای معتبر روی آن است.

مزایا و معایب کد مکنا عبارتند از:

مزایا:

• افزایش اعتبارسنجی مشتریان قبل از صدور کارت اعتباری
• کاهش ریسک نکول از سوی مشتریان
• بهبود مدیریت ریسک اعتباری بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری

معایب:

• افزایش هزینه‌های صدور کارت اعتباری برای بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری
• افزایش زمان صدور کارت اعتباری

در مجموع، کد مکنا یک ابزار مهم برای افزایش اعتبارسنجی مشتریان و کاهش ریسک نکول از سوی آنها است.