آیا ایلان ماسک کابوس رهبری است؟ موفقیت کافی نیست

سال‌ها قبل مقاله‌ای با عنوان «چرا استیو جابز کابوس رهبری است» نوشتم. آن مقاله را با در نظر گرفتن دانشجویانم در کالج نوشتم زیرا در آن زمان جابز به‌ عنوان مدیر اجرایی ارشد اپل یکی از مشهورترین و موفق‌ترین رهبران در جهان بود. به همین دلیل بود که بسیاری از دانشجویانم او را تحسین می‌کردند.

مشکل هم همین تحسین‌ها و تشویق‌ها بود هرچند استیو جابز بسیار موفق بود اما گاهی مستبد می‌شد- بدخلقی می‌کرد، کارکنانش را تحقیر می‌کرد، غرور شدیدی داشت و گفته می‌شود ایده‌های دیگران را به اسم خودش منتشر می‌کرد. پیام این بود: اگر موفق باشید می‌توانید با دیگران بدرفتاری کنید. هدف وسیله را توجیه می‌کند.

اما این تصور کاملاً اشتباه است.

برای یک رهبر کافی نیست که موفق باشد. رهبر خوب فراتر از موفقیت به پرورش دنبال‌کننده‌هایش می‌پردازد، حس اعتمادبه‌نفس و کارآمدی‌شان را تقویت می‌کند و با احترام با آنها برخورد می‌کند. بهترین رهبران الگوهای مثبت برای دنبال‌کننده‌هایشان هستند- نمایش رفتار مثبت و اخلاقی و قدردانی از نظرات دیگران وقتی چنین کاری لازم است.

با این اوصاف، درباره ایلان ماسک- مدیر اجرایی ارشد تسلا، اسپیس‌ایکس و اخیراً توییتر- چه می‌توان گفت؟

اخیراً یکی از مخاطبانم بعد از دیدن یادداشتم درباره استیو جابز برایم نوشت: «من در بخش فناوری کار می‌کنم و در این بخش امکان ندارد درباره سطح نفوذ ایلان ماسک اغراق کنیم. ماسک برای دوستان جوان‌ترم مثل خداست.» در ادامه گفت که حتی رهبرانش ماسک را تحسین می‌کنند و می‌خواهند از رفتارش الگو بگیرند.

بیایید روراست باشیم: ایلان ماسک موفقیت چشمگیری در شرکت‌هایش داشته است (البته باید منتظر باشیم و عملکردش در توییتر را ببینیم). اما رفتارش استبدادی است: برکنار کردن تعداد زیادی از کارمندان توییتر، ازآن‌خود کردن دستاوردهای دیگران و اخیراً تحقیر یکی از کارمندان معلول (و سایر بدرفتاری‌ها). همان‌طور که در بحث استیو جابز اشاره کردم، موفقیت کافی نیست. رهبر حقیقی و خوب باید دیگران را به رشد کردن تشویق کند، به شیوه‌ای اخلاقی و قابل الگوبرداری رفتار کند (زیرا در هر حال رهبران سطح بالا الگو محسوب می‌شوند) و با احترام و کرامت با دیگران برخورد کند.

اما مجبور نیستید حرفم را بدون دلیل باور کنید. هفته اول مارس ۲۰۲۳ پیش میزبان کنفرانسی درباره رهبری خوب و بد بودیم. متخصصانی از سراسر جهان آمدند تا درباره کل «طیف» رهبری بحث کنند؛ از رهبری صاحب فضیلت تا رهبری مخرب. ایلان ماسک به دلیل نکاتی که در بالا به برشمردم به ‌طور مکرر به ‌عنوان یکی از الگوهای بد ذکر شد.

چرا می‌گویم رهبران کسب‌وکار مانند ایلان ماسک و استیو جایز «کابوس»اند؟ زیرا موفقیت آنها به‌تنهایی مردم را ترغیب می‌کند تا باور کنند که این افراد رهبران خوبی هستند- الگوهایی هستند که باید از آنها پیروی کرد. اما موفقیت به‌تنهایی نمی‌تواند از یک فرد رهبری خوب بسازد. به ‌عنوان کسی که مسائل رهبری را به جوانان آموزش می‌دهد، این فکر که دانشجویانم از رهبرانی مانند ایلان ماسک بُت بسازند یا (زبانم لال) از او پیروی کنند نمی‌گذارد شب‌ها راحت بخوابم. با این اوصاف، کدام رهبران هم موفق بوده‌اند و هم شخصیت خوب داشته‌اند و دنبال‌کننده‌هایشان را پرورش داده‌اند؟ برای مثال می‌توان از والت دیزنی، وارن بافت، ریشما سوجانی، ایندرا نویی، چارلز کلینتون اسپالدینگ یا اوپرا وینفری نام برد. رهبران کارآمد و اخلاقی زیادی در حوزه کسب‌وکار وجود دارند که الگوهای بهتری نسبت به جابز یا ماسک‌اند.

منبع: سایکولوژی تودی