حضور امارات در قلب سیلیکون‌ولی برای تبدیل‌شدن به قدرت جهانی هوش مصنوعی

به گزارش پیوست، آزمایشگاه جدید MBZUAI در سانی‌ویل کالیفرنیا با جذب پژوهشگران برتر از دانشگاه‌های مطرح آمریکا و شرکت‌های بزرگ فناوری، در تلاش برای ساخت مدل‌هایی است که بتوانند با سیستم‌های پیشرفته ساخت آمریکا و چین رقابت کنند. گزارشی از RestOfWorld می‌گوید این مرکز اکنون حدود ۴۰ پژوهشگر دارد و بخشی از شبکه‌ بزرگ‌تر اماراتی است که ۴۰ پژوهشگر دیگر در پاریس و ابوظبی را نیز شامل می‌شود.

این مجموعه تا به امروز مدل‌هایی مانند «K2 Think» را توسعه داده که طبق ادعای دانشگاه، در برخی بنچمارک‌ها با مدل‌های بسیار بزرگ‌تر از اوپن‌ای‌آی و دیپ‌سیک برابری می‌کند. همچنین مدل «PAN» این شرکت که یک «world model» یا جهان ساز برای پیش‌بینی آینده از طریق شبیه‌سازی ویدئویی است، در ماه اخیر منتشر شده است. این حوزه اکنون یکی از رقابت‌های کلیدی میان آزمایشگاه‌های پیشرفته آمریکا و چین محسوب می‌شود.

چرا امارات به سیلیکون‌ولی آمد؟

در حالی که بسیاری از دانشگاه‌های آمریکایی به دلیل کمبود منابع پردازشی، محدودیت بودجه و مهاجرت پژوهشگران به شرکت‌های بزرگ از پروژه‌های هوش مصنوعی پیشفته عقب نشینی کرده‌اند، اما امارات با تکیه بر سرمایه دولتی به دنبال حضور پررنگ‌تر در این حوزه است.

آزمایشگاه MBZUAI برخلاف دانشگاه‌های سنتی، مانند یک استارت‌آپ فناوری اداره می‌شود. پژوهشگران وظیفه آموزشی ندارند و آزادی پژوهشی بسیار کمتری دارند، زیرا ماموریت آن‌ها مشخص است. پژوهشگران باید برای ساخت مدل، انتشار سریع و رقابت با بازیگران بزرگ تلاش کنند و در این مسیر از پشتوانه سرمایه دولتی برخوردارند. از این رو این مرکز دسترسی گسترده‌ای به پردازنده‌های گرافیکی پیشرفته دارد و محققان آن دستمزدهایی مشابه نرخ صنعتی دریافت می‌کنند.

هکتور لیو، مدیر این آزمایشگاه، می‌گوید: «ما شبیه به یک آزمایشگاه آکادمیک با خودمان رفتار نمی‌کنیم. وظیفه شماره یک ما آموزش این مدل‌ها و انتشار آنها است… امارات خوشحال می‌شود که استفاده عملی این مدل‌ها را ببیند.»

چنین ترکیبی از منابع گسترده و رویکرد چابک باعث جذب استعدادهایی از چین، آمریکا، هند و کره جنوبی شده است. پژوهشگرانی از موسسه فناوری ماساچوست (MIT)، دانشگاه کالیفرنیا سن دیگو (UCSD) و دانشگاه کارنگی ملون (CMU) در دوره‌های کارآموزی حضور دارند و مدیران ارشد سابق شرکت‌هایی مانند گوگل دیپ‌مایند، واحد هوش مصنوعی گوگل، نیز به این تیم ملحق شده‌اند.

رویکرد آزاد و تلاش برای اثرگذاری در سطح جهانی

آزمایشگاه MBZUAI برخلاف بسیاری از غول‌های غربی همچون اوپن‌ای‌آی و گوگل، رویکردی کاملا متن‌باز را در پیش گرفته است و دیتاست‌ها، کدها و وزن مدل‌ها را به طور کامل منتشر می‌کند. این استراتژی یادآور حرکت شرکت‌های چینی مانند علی‌بابا چین و Moonshot AI است که با عرضه مدل‌های اقتصادی و در دسترس، توانسته‌اند جایگزینی برای مدل‌های سنگین‌تر آمریکایی ارائه دهند.

این اقدام برای امارات تنها یک پروژه فناورانه نیست، بلکه بخشی از بازی قدرت جهانی است. سَم وینترلِوی، پژوهشگر اندیشکده کارنگی، می‌گوید: «این یک نمایش اعتبار است تا نشان دهد امارات توان ساخت چنین مدل‌هایی را دارد. این همچنین راهی است برای جذب کاربران، شرکت‌ها و پژوهشگران.»

موفقیت پایین با وجود سرمایه بالا

اما همه چیز طبق برنامه پیش نرفته است. با وجود سرمایه‌گذاری سنگین، مدل‌های MBZUAI هنوز به پذیرش گسترده نرسیده‌اند. مدل K2 Think در ماه پیش از ۱۸ نوامبر کمتر از ۱۰ هزار بار در پلتفرم Hugging Face دانلود شده، در حالی که مدل متن‌باز اوپن‌ای‌آی بیش از ۴ میلیون دانلود دارد ودیپ‌سیک بیش از ۳۲۸ هزار بار دانلود شده است.

پژوهشگران دانشگاه ETH زیوریخ در گزارشی جنجالی مدعی شدند که مدل K2 Think از داده‌های همپوشان در آموزش و آزمون استفاده می‌کند و حتی در ارزیابی به یک مدل خارجی تکیه کرده و در نتیجه مقایسه‌های منتشر شده از سوی توسعه دهندگان اعتبار کافی را ندارد. با این حال، لیو می‌گوید اختلاف نظرها بیشتر ناشی از تفاوت روش‌های ارزیابی بوده و برخی کاستی‌ها با زمان بیشتری قابل رفع هستند.

با این حال مدیران آزمایشگاه می‌گویند که امارات به دنبال پیشتازی و رهبری در بخش کاربردهای عملی است. این مساله می‌تواند کاربرد‌هایی چون برنامه‌ریزی انرژی، تحلیل مالی، آموزش و مدیریت منابع را شامل شود. هدف این است که در نهایت مدل‌ها به ابزارهایی واقعی برای توسعه داخلی تبدیل شوند، نه صرفا اعدادی در گزارش‌های رقابتی و سنجه‌های مختلف.

دسترسی به چیپ‌های پیشرفته و اهمیت آن برای امارات

برای امارات، آینده صنعت هوش مصنوعی بیش از هرچیز به دسترسی به تراشه‌های پیشرفته بستگی دارد. آمریکا تنها کشوری است که می‌تواند قدرتمندترین چیپ‌ها را در اختیار پژوهشگران و شرکت‌‌های امراات بگذارد و همین مساله باعث شده تا این کشور در کنار عربستان سعودی با فاصله گرفتن از چین به دنبال جلب اعتماد واشنگتن باشند. امارات همچنین همکاری نزدیکی را با شرکت‌های آمریکایی کلید زده است.

تلاش‌های امارات تا حد زیادی به ثمر نشسته است به طوری که ماه گذشته، دولت آمریکا اجازه فروش معادل ۳۵ هزار تراشه Blackwell شرکت انویدیا را به شرکت G42 و شرکت سعودی Humain داد؛ اقدامی که در واشنگتن نگرانی‌هایی درباره انتقال غیرمستقیم تراشه‌ها به چین برانگیخته است.

علاوه بر این، مایکروسافت نیز مجوز ارسال تراشه‌های بیشتر به مراکز داده خود در امارات را دریافت کرده و پروژه عظیم «استارگیت امارات» نیز با همکاری اوپن‌ای‌آی، انویدیا و اوراکل در حال شکل‌گیری است. سم آلتمن، مدیرعامل انویدیا، نیز نخستین دکترای افتخاری MBZUAI را پذیرفته است.

به گفته وینترلِوی، امارات بدون دسترسی به چیپ‌های آمریکایی نمی‌تواند به بازیگر اصلی حوزه هوش مصنوعی تبدیل شود. در مقابل، شرکت‌های آمریکایی نیز به منابع مالی، زمین و انرژی ارزان امارات نیاز دارند تا پروژه‌های عظیم خود را توسعه دهند. این وابستگی متقابل، امارات را به یکی از بازیگران تاثیرگذار در رقابت جهانی تبدیل کرده است.

او می‌گوید در بلند‌مدت، مسیر پیشرفت امارات و تبدیل‌شدن آن به یک قدرت بزرگ در رقابت جهانی هوش مصنوعی، وابسته به آمریکا و دسترسی به چیپ‌های پیشرفته است.