هم‌بنیان‌گذار Future of Life در گفت‌وگو با پیوست: هوش مصنوعی باید ابزار دست انسان بماند، نه جانشین او

به گزارش پیوست، در گفت‌وگویی که رسول صیقلی رسول صیقلی مدرس و پژوهشگر پسادکتری هوش مصنوعی در دانشگاه پلی تکنیک کاتالونیا در حاشیه وب‌سامیت ۲۰۲۵ با مکس تگمارک انجام داد، استاد MIT و رئیس و هم‌بنیان‌گذار مؤسسه Future of Life تأکید کرد مسیر توسعه هوش مصنوعی باید به‌گونه‌ای مدیریت شود که این فناوری در خدمت انسان بماند؛ از تنظیم‌گری مسئولانه گرفته تا آموزش سیاست‌گذاران و پرهیز از رقابت‌های خطرناک بر سر ساخت «ابرهوش» غیرقابل‌کنترل.

تگمارک استاد پژوهشی در MIT (Institute for AI & Fundamental Interactions و Center for Brains, Minds and Machines) است و به‌عنوان رئیس و هم‌بنیان‌گذار مؤسسه Future of Life برای استفاده مسئولانه از فناوری و کاهش ریسک‌های وجودی آن فعالیت می‌کند.

تگمارک گفت از نظر منطقی ممکن است هوش مصنوعی در فهم اخلاق از انسان جلو بزند؛ اما به همان اندازه ممکن است در شناخت روان انسان‌ها آن‌قدر توانمند شود که به‌صورت فوق‌انسانی دستکاری و اغوا کند. او به نمونه‌هایی از سوتأثیر تعاملات طولانی‌مدت کاربران با چت‌بات‌ها اشاره کرد و پیشنهاد داد برای سرویس‌های حساس، محدودیت سنی و قواعد مشخص گذاشته شود.

به‌گفته او، بیانیه‌ها و نامه‌های سرگشاده درباره توقف یا کندکردن توسعه شتاب‌زده برخی فناوری‌ها، با استقبال کم‌سابقه‌ای مواجه شده و نشان می‌دهد اکثریت مردم هوش مصنوعی را به‌عنوان ابزار می‌خواهند؛ ابزاری که کمک می‌کند نه سیستمی که جای انسان تصمیم بگیرد.

تگمارک با اشاره به جلسات خود در کنگره آمریکا گفت بسیاری از تصمیم‌گیران هنوز پیامدهای نسل‌های بعدی هوش مصنوعی را عمیقاً نمی‌شناسند. به‌نظر او رسانه‌ها و جامعه علمی باید این شکاف را پر کنند تا قانون‌گذاری روی آینده نزدیک متمرکز باشد، نه صرفاً وضعیت امروز.

او رقابت واشنگتن و پکن را در دو سطح جدا دانست: یک رقابت اقتصادی-نظامی که ادامه خواهد داشت و یک «مسابقه انتحاری» برای ساخت سامانه‌های غیرقابل‌کنترل که باید از آن پرهیز شود. به باور تگمارک، هر دو طرف در نهایت بر اساس منافع خود دلیل دارند وارد مسیر دوم نشوند.

تگمارک با اشاره به پیشرفت‌های پزشکی مانند چاپ سه‌بعدی برخی اندام‌ها و رابط‌های عصبی برای بازیابی عملکرد (راه‌رفتن، بینایی و…) گفت این‌ها نمونه‌هایی از کاربردهای مفید و قابل‌کنترل هوش مصنوعی هستند. در عین حال نسبت به ایده ادغام کامل مغز و ماشین بدبین است و فناوری را ابزار می‌داند، نه موضوعی برای پرستش.

او به نقش لابی‌های صنعتی در به‌تعویق انداختن مقررات اشاره کرد و تأکید کرد اروپا و آمریکا باید به‌جای روایت‌های بازدارنده، بر طراحی قواعد هوشمند تمرکز کنند تا نوآوری و ایمنی هم‌زمان پیش بروند.

به‌گفته مکس تگمارک، دستور کار روشن است هوش مصنوعی باید ابزار انسان بماند، نه جایگزین او.

قواعد مسئولانه برای حوزه‌های پرریسک (از جمله محدودیت سنی و استانداردهای ایمنی) ضروری است. آموزش سیاست‌گذاران و گفت‌وگوی شفاف علمی-رسانه‌ای باید شدت بگیرد. رقابت‌های فناوری نباید به مسابقه ساخت سامانه‌های غیرقابل‌کنترل تبدیل شود و این چارچوب، به‌جای دوگانه «برای یا علیه فناوری»، راهی است برای هدایت هوش مصنوعی به‌سمت منافع عمومی و کرامت انسانی.