جایزه INTIFA به‌مثابه ابزاری برای سیاست‌گذاری مالی زیست‌بوم فناوری و نوآوری

جایزه ملی تامین مالی فناوری و نوآوری ایران ( INTIFA) در سال ۱۴۰۴ متولد شد؛ جایزه‌ای که نه‌تنها یک رویداد نمادین، بلکه انشاالله حرکتی راهبردی در مسیر تحول نظام تامین مالی علم، فناوری و نوآوری کشور خواهد بود.

این جایزه با هدف شناسایی ابزارها و روش‌های گوناگون تامین مالی فناوری و نوآوری آغاز شد تا نشان دهد که تامین مالی دیگر محدود به وام و بازپرداخت‌های سنتی نیست. امروز استارت‌آپ‌ها، شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان می‌توانند از ظرفیت‌های متنوعی همچون سرمایه‌گذاری خطرپذیر، اوراق مرابحه، تامین مالی جمعی و اعتبار مالیاتی استفاده کنند.

یکی از برجسته‌ترین نتایج این حرکت ملی، شناسایی ۵۲۴ نهاد دولتی و شرکت خصوصی فعال در حوزه تامین مالی فناوری و نوآوری بود. این مجموعه گسترده، نقشه‌ای از بازیگران کلیدی زیست‌بوم علم، فناوری و نوآوری کشور را شکل داد؛ از بانک‌ها و صندوق‌های پژوهش و فناوری گرفته تا صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی (CVCها)، ارکان بازار سرمایه، شتاب‌دهنده‌ها، پارک‌های علم و فناوری و سکوهای تامین  مالی جمعی. این شناسایی تنها به گردآوری اطلاعات محدود نشد؛ بلکه مقدمه‌ای برای تدوین نظام اعتبارسنجی و رتبه‌بندی نهادهای مالی حوزه نوآوری فراهم آورد. اقدامی که می‌تواند پایه‌گذار یک سیاست‌گذاری مالی منسجم در کشور باشد.

در فرآیند طراحی مدل ارزیابی و اعتبارسنجی نهادهای تامین مالی، توجه ما هم به داده‌های کمی و هم به داده‌های کیفی بوده است. تلاش شد اصل متناسب‌سازی و موزون‌سازی داده‌ها رعایت شود؛ یعنی صرفا به مجموع اعداد خام توجه نشود، بلکه داده‌ها با شاخص‌های موزون و وزن‌دهی متناسب با شرایط هر نهاد ارزیابی شود.

مواردی همچون میزان ریسک‌پذیری نهادها در پذیرش وثایق، منبع تامین مالی(داخلی یا کارگزاری از سایر نهادها)، نوع و حجم سرمایه‌گذاری، همکاری‌های بین‌نهادی، اندازه و مقیاس نهادها شامل میزان سرمایه ثبت‌شده، حجم منابع در اختیار و گستره جغرافیایی فعالیت آنها از جمله شاخص‌های کلیدی مورد توجه بود.

برای نهایی‌سازی شاخص‌ها و ضرایب وزنی، از روش آماری «پنل خبرگان» استفاده شد. در این فرآیند، نمایندگان وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی مرتبط، مدیران شرکت‌های خصوصی، اساتید دانشگاه، خبرگان حوزه تامین مالی و سیاست‌گذاران مشارکت داشتند. این ترکیب، مدلی جامع و متوازن ایجاد کرد که در نهایت به اجماع جمعی منتهی شد.

در راستای صحت سنجی داده‌ها، علاوه‌بر بررسی داده‌های شرکت‌ها با اسناد قانونی همچون صورت‌های مالی، با همکاری نهادهای متناظر حاکمیتی تامین مالی فناوری و نوآوری همچون معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان، صندوق نوآوری و شکوفایی، معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، دبیرخانه کارگروه صندوق های پژوهش و فناوری و فرابورس ایران تمامی اطلاعات مورد تطابق و اعتبارسنجی و  صحت سنجی قرار گرفت.

البته یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه، کمبود داده‌های معتبر بود. بنابراین توسعه و بهبود مدل اعتبارسنجی در سال‌های آینده، یکی از اولویت‌های اصلی خواهد بود تا بتوان نظام ارزیابی نهادهای مالی حوزه فناوری و نوآوری را دقیق‌تر و منسجم‌تر پیاده‌سازی کرد.

یکی دیگر از اهداف محوری این جایزه، تقدیر از فعالان و نهادهای اثرگذار در حوزه تامین مالی فناوری و نوآوری است. در نخستین دوره جایزه INTIFA، نهادها و شرکت‌های برتر در حوزه‌هایی همچون تسهیلات، ضمانت‌نامه، سرمایه‌گذاری، تامین  مالی جمعی، ارکان بازار سرمایه، پارک‌های علم و فناوری، شتابدهنده‌ها، ارزش‌گذاری و رسانه‌ اثرگذار معرفی و مورد تجلیل قرار گرفتند. این تقدیر، فراتر از یک مراسم نمادین بود؛ زیرا به شفافیت و الگوسازی در زیست‌بوم کمک می‌کند، اعتماد عمومی را افزایش می‌دهد و انگیزه‌ای مضاعف برای سایر بازیگران ایجاد می‌کند.

جایزه اینتیفا (INTIFA ) تنها به یک رویداد سالانه محدود نمی‌شود؛ بلکه به‌عنوان یک ابزار راهبردی در سیاست‌گذاری مالی و توسعه نوآوری طراحی شده است. چشم‌انداز آینده آن، تدوین «نقشه بازیگران تامین مالی فناوری و نوآوری ایران» است؛ نقشه‌ای که هم برای سیاست‌گذاران کلان کشور و هم برای استارت‌آپ‌ها، شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان، کاربردی خواهد بود.

علاوه‌بر آن، این جایزه با الگوبرداری از مدل‌های جهانی و هم‌زمان با بومی‌سازی فرآیندها، می‌تواند در سال‌های آینده به سطح منطقه‌ای و بین‌المللی گسترش یابد. همکاری با نهادهای معتبر بین‌المللی همچون ESCAP و بانک توسعه اسلامی، ایجاد نسخه‌های مشترک با کشورهای منطقه و تعریف «نشان منطقه‌ای» از جمله اهداف توسعه‌ای اینتیفا در گام‌های بعدی است.

هدف اصلی ما در انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران از برگزاری این جایزه ملی، چیزی فراتر از یک مراسم سالانه است. ما می‌خواهیم با شناسایی، ترویج، توسعه، فرهنگ‌سازی و تقدیر از بازیگران حوزه تامین مالی فناوری و نوآوری، بنیان‌های محکمی برای رشد پایدار این زیست‌بوم ایجاد کنیم.