از نئوم به هوش مصنوعی: اولویت سرمایه‌گذاری‌ عربستان تغییر کرده است

به گزارش پیوست، گزارش‌های متعدد نشان می‌دهد که پروژه پرهزینه نئوم به نظر دیگر از نگاه حاکمیت عربستان منطقی به نظر نمی‌رسد و سرمایه عظیمی که قرار بود به توسعه این شهر آینده نگرانه اختصاص یابد تا حد زیادی بر هوش مصنوعی متمرکز شده است.

گزارشی از بلومبرگ می‌گوید بیانیه‌ پیش‌بودجه‌ سال ۲۰۲۶ عربستان برای اولین بار نام پروژه‌ نئوم را برای نخستین بار در سه سال گذشته در خود جای نداده است که نشانه‌ آشکاری از کاهش اولویت این طرح در سیاست‌های اقتصادی دولت است. همچنین گزارش‌ها از توقف یا کندی چشمگیر فعالیت‌ها در بخش‌هایی از پروژه‌ «لاین»، شهر خطی و نماد اصلی نئوم، حکایت دارد و بلومبرگ می‌گوید در سال ۲۰۲۵ تنها یک درصد از سرمایه‌های اعطایی به پروژه‌های عظیم به پروژه نئوم اختصاص یافته است.

تعدادی از کارگران ساختمانی نیز از محل پروژه به سایر مناطق منتقل شده‌اند، موضوعی که تحلیلگران آن را نشانه‌ای از «کاهش شدید جریان سرمایه» به نئوم تعبیر کرده‌اند.

جهش سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی

دولت عربستان هم‌زمان با کاهش سرمایه‌گذاری و تمرکز بر نئوم، در حال آماده‌سازی موجی از سرمایه‌گذاری‌های میلیارد دلاری در حوزه‌ هوش مصنوعی است. محور اصلی این حرکت، شرکت HUMAIN است که در ماه مه ۲۰۲۵ توسط صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان (PIF) راه‌اندازی شد.

شرکت HUMAIN قصد دارد یک صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر ۱۰ میلیارد دلاری برای حمایت از استارت‌آپ‌های فعال در حوزه‌ی هوش مصنوعی در ایالات متحده، اروپا و آسیا ایجاد کند. این شرکت اعلام کرده است که هدفش «به‌دست گرفتن نقش مرکزی عربستان در تمامی ابعاد صنعت نوپای هوش مصنوعی، از سرمایه‌گذاری گرفته تا طراحی تراشه و زیرساخت داده» است.

تا کنون بیش از ۲۳ میلیارد دلار قرارداد همکاری میان HUMAIN و شرکت‌های بزرگ فناوری از جمله انویدیا، AMD، آمازون وب سرویسز (AWS) و کوالکام (Qualcomm) امضا شده است. ظرفیت تمامی مراکز داده‌ فعلی HUMAIN پیش‌فروش شده و این شرکت در نظر دارد تا سال ۲۰۳۴ بیش از ۶.۶ گیگاوات مرکز داده‌ هوش مصنوعی برای پیشروی طرح‌های هوش مصنوعی عربستان احداث کند؛ رقمی که آن را در میان بزرگ‌ترین مراکز داده‌ جهان قرار می‌دهد.

نئوم و فشار اقتصادی

تغییر مسیر عربستان و تمرکز این شرکت بر هوش مصنوعی که به نظر از نگاه حاکمیت اولویت بالاتری نسبت به پروژه نئوم دارد، در آستانه‌ همایش بین‌المللی سرمایه‌گذاری آینده (FII) در ریاض رخ می‌دهد که از ۲۷ تا ۳۰ اکتبر برگزار می‌شود. این رویداد قرار است موضوع هوش مصنوعی را به عنوان محور اصلی گفت‌وگوها داشته باشد. در این نشست، چهره‌های برجسته‌ مالی از جمله جیمی دایمون مدیرعامل JPMorgan Chase، دیوید سالومون مدیرعامل Goldman Sachs و لری فینک مدیرعامل BlackRock حضور خواهند داشت تا جهت‌گیری تازه‌ی عربستان را از نزدیک بررسی کنند.

در حالی که قیمت نفت در بازار لندن بیش از ۱۰ درصد در سال جاری کاهش یافته، اقتصاد عربستان که حدود نیمی از تولید ناخالص داخلی آن متکی بر نفت است، تحت فشار قرار گرفته است. محمد الجدعان، وزیر دارایی عربستان، در سخنانی صریح اعلام کرد: «هر راهبردی که ادامه‌ آن دیگر منطقی نباشد، بدون تردید متوقف خواهد شد یا تغییر مسیر می‌دهد.»

برآوردها نشان می‌دهد که تاثیر اقتصادی هوش مصنوعی در عربستان تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۱۳۵.۲ میلیارد دلار خواهد رسید؛ رقمی که این کشور را در مسیر تبدیل شدن به یکی از قطب‌های فناوری منطقه قرار می‌دهد.

کارشناسان معتقدند این چرخش از پروژه‌های ساخت‌وساز به سمت نوآوری دیجیتال نه‌تنها نشانه‌ی واقع‌گرایی اقتصادی ریاض است، بلکه می‌تواند موقعیت این کشور را در رقابت جهانی بر سر فناوری‌های هوش مصنوعی به‌طور چشمگیری تقویت کند.

به‌گفته‌ی تحلیلگران، اگر عربستان بتواند از منابع مالی عظیم خود برای ایجاد زیرساخت‌های فناورانه بهره گیرد، «عصر پس از نفت» برای این کشور نه تهدید، بلکه فرصتی تاریخی برای بازتعریف نقش خود در اقتصاد جهانی خواهد بود.