سنجه بی‌ثباتی اقتصادی؛ آیا تتر شاخص افزایش ریسک در اقتصاد ایران است؟

در کشوری که هر روز ارزش پول ملی‌اش اندکی کمتر می‌شود، مردم برای نجات دارایی‌هایشان از طلا و ملک گرفته تا رمزارزی به نام «تتر»، به هر ریسمانی چنگ می‌زنند. تتر برای بسیاری از ایرانی‌ها نه ابزار معامله، که پناهگاهی موقت برای حفظ ارزش پول است. اما این پناهگاه، امن و بی‌ریسک نیست. ایرانی‌ها حتی تتر را گران‌تر از قیمت واقعی دلار هم می‌خرند؛ هزینه‌ای بابت خرید رمزارزی که شاید هیچ‌گاه نتوانند در جهان واقعی خرجش کنند. در‌حالی‌که کاربران ایرانی هزینه‌ای معادل دلار جهانی می‌پردازند، تترشان در بسیاری از پلتفرم‌های بین‌المللی پذیرفته نمی‌شود یا حتی ممکن است در لحظه‌ای بدون هشدار فریز شود. این پدیده هرچند از بیرون منطقی به نظر نمی‌رسد اما در دل اقتصاد تورمی ایران معنا پیدا می‌کند. امروزه تتر به مثابه بیمه‌ای پرهزینه برای فرار از سقوط ریال درآمده است. بیمه‌ای که ممکن است هر لحظه لغو شود. پریمیوم ریسک؛ اضافه‌بها برای زیستن در اقتصاد ناامن وقتی بازار ارز ایران به بن‌بست می‌رسد و دلار رسمی و آزاد دو مسیر متفاوت می‌روند، رمزارزها در نقش دریچه‌ای کوچک برای نفس‌کشیدن مردم ظاهر می‌شوند. در میان تمام رمزارزهای پرنوسان، «تتر» جایگاهی خاص دارد. ارز دیجیتالی که ارزشش همواره برابر با یک دلار آمریکاست، بدون بالا و پایین‌های بیت‌کوین یا اتریوم. اما در ایران، این ثبات ظاهری بهایی دارد. در اقتصادهایی که نرخ بهره و تورم مزمن بالا دارند، هیچ قیمتی واقعی نیست و همه‌چیز با ضریب ترس و نااطمینانی معامله می‌شود. اقتصاددان‌ها به این ضریب پریمیوم ریسک می‌گویند، یعنی اضافه‌بهایی که بازار برای جبران ریسک محیطی مطالبه می‌کند. در ایران، این مفهوم به‌وضوح در بازار ارز دیده می‌شود. قیمت دلار در بازار آزاد نه‌فقط تابع نرخ برابری ریال و دلار، بلکه بازتابی از ریسک سیاسی، تحریم، نااطمینانی اقتصادی و حتی انتظارات روانی مردم است. هر شوک سیاسی یا مالی، پریمیوم ریسک را بالا می‌برد و قیمت دلار را...