اولین گزارش جامع اوپن‌ای‌آی درباره کاربران و الگوهای استفاده از چت‌جی‌پی‌تی استفاده از در کشور‌های کم‌درآمد و متوسط با سرعت بیشتری در حال افزایش است

به گزارش پیوست، گزارش اوپن‌ای‌آی دو نکته مهم را پیرامون کاهش شکاف جنسیتی کاربران و سرعت بیشتر استقبال کاربران در کشور‌های با درآمد پایین و متوسط روایت می‌کند. براساس استفاده از ChatGPT در کشور‌های کم‌درآمد و متوسط در سال گذشته با سرعت بیشتری رشد کرده است و همچنین برخلاف آمار مربوط به اولین ماه‌های عرضه ChatGPT که نشان می‌داد اکثریت کاربران (۸۰ درصد) نام‌های مردانه دارند، سهم کاربرانی که نام‌های زنانه دارند حالا از نصف هم فراتر رفته است (۵۲ درصد.)

بر اساس این مطالعه، اکثریت کاربران چت‌جی‌پی‌تی را زنان تشکیل می‌دهند و بیشتر درخواست‌هایی که به این سامانه ارسال می‌شود، جنبه شخصی دارد و نه کاری. علاوه بر این گزارش نشانگر تفاوتی فاحش استفاده در میان کاربران جوان و مسن است به طوری که نزدیک به نیمی از تمام پیام‌های ارسال به این چت‌بات را زیر ۲۵ ساله‌ها ارسال کرده‌اند.

این مقاله که البته هنوز مورد داوری رسمی مجلات علمی قرار نگرفته است، آمار خود را از تحلیل لاگ بیش از ۱.۵۸ میلیون پیام کاربران (حدود ۱۳۰ هزار کاربر) بین ماه مه ۲۰۲۴ تا ژوئن ۲۰۲۵ می‌گیرد. اوپن‌ای‌آی می‌گوید چت‌جی‌پی‌تی اکنون بیش از ۷۰۰ میلیون کاربر هفتگی فعال دارد و همین امر آن را به یکی از پرمخاطب‌ترین ابزارهای دیجیتال جهان تبدیل کرده است.

چه کسانی از چت‌جی‌پی‌تی استفاده می‌کنند؟

صنعت هوش مصنوعی به‌طور سنتی مانند بسیاری از حوزه‌های فناوری، گرایش بیشتری به سمت مردان داشته است و به نظر در ابتدای تولد چت بات نیز شرایطی مشابه را برای کاربران ChatGPT شاهد بودیم اما با گذشت زمان شرایط به کلی تغییر کرده است و داده‌های جدید نشان می‌دهد ترکیب کاربران چت‌جی‌پی‌تی بسیار متنوع‌تر از حد انتظار است.

با اینکه در نخستین موج رشد این محصول در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، حدود ۸۰ درصد کاربران نام‌هایی با ماهیت «مردانه» داشتند. اما این نسبت به مرور تغییر کرده و براساس آمار منتهی به ژوئن ۲۰۲۵، اکنون ۵۲ درصد کاربران این چت‌بات نام‌های «زنانه» دارند.

مطالعه اوپن‌اِی‌آی همچنین نشان می‌دهد که سرعت رشد کاربران در کشورهای در حال توسعه بیش از کشورهای ثروتمند است، هرچند در گزارش به تفکیک جغرافیایی کشورها اشاره‌ای نشده است.

کاربران از چت‌جی‌پی‌تی برای چه کاری استفاده می‌کنند؟

براساس این گزارش، استفاده شخصی از چت‌جی‌پی‌تی به‌طور فزاینده‌ای جای استفاده‌های کاری را گرفته است. در ژوئن ۲۰۲۴، نسبت استفاده کاری و غیرکاری (یعنی درخواست‌هایی که از سوی اوپن‌ا‌ی‌آی به عنوان کاری و غیرکاری برآور شده‌اند) تقریبا برابر بود؛ اما یک سال بعد، یعنی ژوئن ۲۰۲۵، سهم استفاده‌های غیرکاری به ۷۳ درصد افزایش یافته است.

اوپن‌اِی‌آی در این پژوهش بیش از یک میلیون مکالمه را به هفت دسته کلی تقسیم کرده است. بزرگ‌ترین دسته با سهم ۲۸.۳ درصد «راهنمایی عملی» است که درخواست‌هایی مانند مشاوره برای انجام کارهای روزمره، کمک در تکالیف درسی و دریافت برنامه‌های ورزشی را شامل می‌شود.

در جایگاه دوم، بیشترین استفاده به «کمک در نگارش» اختصاص می‌یابد که البته از همان ابتدای معرفی چت‌بات‌ها نیز به دلیل تبحر این ابزار‌ها در تقلید از نگارش انسانی، شهرت بسیاری داشت. کاربران بیش از هرچیز از چت‌جی‌پی‌تی برای ویرایش و نقد متن‌هایشان استفاده کرده‌اند و سپس برای نگارش ایمیل‌ها، پست‌های شبکه‌های اجتماعی و متون شخصی.

تولید و ویرایش کدهای کامپیوتری نیز بخشی از استفاده‌ها را شامل می‌شود و بر اساس داده‌های اوپن‌ای‌آی، حدود ۴.۲ درصد از مکالمات به برنامه‌نویسی مربوط است.

هشدار برای گوگل: سومین کاربرد محبوب ChatGPT مربوط به جستجوی اطلاعات است

دسته سوم از نظر محبوبیت، «جست‌وجوی اطلاعات» است که شباهت زیادی به کارکرد موتورهای جست‌وجو از جمله گوگل دارد. این بخش از ژوئن ۲۰۲۴ تا ژوئن ۲۰۲۵  رشد پایداری را تجربه کرده است و در اواخر این دوره به دومین کاربری رایج تبدیل شده است (اوپن‌ای‌آی با عرضه قابلیت جستجوی چت‌جی‌پی‌تی در ۳۱ اکتبر ۲۰۲۴ مستقیما وارد رقابت با گوگل شد.)

این موضوع پیامدهای مهمی را براس اقتصاد آنلاین مبتنی بر صفحات وب به دنبال دارد، چرا که الگوی سنتی مراجعه کاربران به گوگل برای یافتن اخبار، دستور پخت یا اطلاعات عمومی نیز به نظر درحال تغییر است و همچنین گوگل نیز با عرضه قابلیت AI Overviews تا حد زیادی کاربران را از مراجعه به وبسایت‌ها بی‌نیاز کرده است. گوگل خودش نیز سالانه ۵۵ میلیارد دلار از تبلیغات جست‌وجو درآمد دارد و هرگونه تغییر در رفتار کاربران تهدیدی جدی برای مدل تجاری آن به حساب می‌آید.

با این حال هنوز سهم جستجو‌های مربوط به خرید محصول در ChatGPT محدود کرده است و بخش کوچکی از درخواست‌های مربوط به بخش جستجوی اطلاعات (حدود ۲.۱ درصد) به محصولات قابل خریداری مربوط می‌شود. این موضوع شاید زمینه‌ساز فرصت‌های تجاری تازه‌ای برای اوپن‌ای‌آی باشد و به تحولاتی همچون نمایش تبلیغات یا همکاری با خرده‌فروشان آنلاین منجر شود.

مشاوره شخصی و «دوست مجازی»

گزارش اوپن‌ای‌آی نشان می‌دهد که بخش کوچکی از مکالمات کاربران به روابط عاطفی و احساسی با هوش مصنوعی اختصاص دارد. براساس این گزارش، تنها ۱.۹ درصد مکالمات به روابط عاطفی، احساسات و بازتاب‌های شخصی اختصاص داشتند و پژوهشگران اوپن‌ای‌آی این رقم را «نسبتا کوچک» توصیف کرده‌اند و آن را دلیلی بر رد مطالعات دیگری می‌دانند که بر نقش درمانی چت‌بات‌ها و استفاده از آنها به عنوان همدم تاکید دارند.

با این حال، نگرانی‌ها درباره وابستگی عاطفی کاربران به چت‌بات‌ها رو به افزایش است. کمیسیون فدرال تجارت آمریکا (FTC) هفته گذشته تحقیقاتی را درباره خطرات احتمالی چت‌بات‌ها به‌عنوان «همدم دیجیتال» آغاز کرد و از شرکت‌هایی چون اوپن‌ای‌آی، گوگل و متا خواسته اطلاعات بیشتری ارائه کنند.

در ماه آوریل، اوپن‌اِی‌آی یکی از به‌روزرسانی‌های چت‌جی‌پی‌تی را پس از شکایت کاربران مبنی بر «چاپلوسی بیش از حد» سیستم، منتفی کرد. همچنین در ماه اوت، این شرکت تصمیم به حذف مدل GPT-4o را پس از اعتراض بخشی از کاربران لغو کرد و کاربران معتقد بودند که پیوند عاطفی ارزشمندی با این نسخه برقرار کرده‌اند.

سم آلتمن، مدیرعامل اوپن‌اِی‌آی، در گفت‌وگویی با خبرنگاران اظهار داشت که تنها بخش «بسیار کوچکی» از کاربران از چت‌جی‌پی‌تی برای روابط شبه‌اجتماعی یا نقش‌آفرینی به‌عنوان «دوست دیجیتال» استفاده می‌کنند. گزارش منتشر شده از سوی شرکت نیز نشان می‌دهد تنها ۰.۴ درصد مکالمات به بازی‌ها و نقش‌آفرینی با هوش مصنوعی می‌پردازند و این دسته استفاده‌هایی همچون «دوست یا شریک مجازی» را نیز در بر می‌گیرد.

اوپن‌ای‌آی که چندی پیش برای اولین بار هدف شکایتی مربوط به خودکشی یکی از کاربران نوجوان خود قرار گرفت، در حال حاضر روی توسعه قابلیت‌هایی برای کنترل‌های والدین است تا امکان نظارت والدین بر نحوه استفاده فرزندان از این چت‌بات را فراهم کند.

حفظ حریم خصوصی در مطالعه رفتار کاربران

اوپن‌ای‌آی می‌گوید برای تحلیل محتوای مکالمات از فناوری‌های هوش مصنوعی خود استفاده کرده که با استفاده از آن نیازی به خواندن مستقیم گفتگوهای کاربران توسط انسان‌ها وجود نداشته است. به این ترتیب، شرکت مدعی است که حریم خصوصی افراد در این مطالعه حفظ شده است. همچنین براساس اطلاعات ارائه شده در این گزارش، شرکت از دو نمونه مطالعاتی استفاده کرده که یکی از آنها شامل ۱.۵۸ میلیون پیامی است که از میان گفتگو‌های دنباله‌دار (تبادل یک زنجیره پیامی میان کاربر و چت‌بات) استخراج شده و دسته دوم پیام‌های این کاربران را در به صورت دسته‌بندی کاربری و با حداکثر شش پیام از هر کاربر دسته‌بندی می‌کند.

طبق اعلام شرکت این داده‌ها هیچکدام از کاربرانی که استفاده از پیام‌هایشان برای آموزش را ممنوع کرده‌اند شامل نمی‌شود و همچنین کاربرانی که سن گزارش شده آنها زیر ۱۸ سال باشد و یا حساب آنها حذف و مسدود شده باشد را نیز در بر نمی‌گیرد. اطلاعات جمعیت‌شناختی کاربران نیز از داده‌های ثبت‌نام در سرویس‌های اوپن‌ای‌آی استخراج شده‌اند.

در نگاه کلی اولین گزارش جامع اوپن‌ای‌آی تصویری روشن‌تر از جامعه جهانی کاربران چت‌جی‌پی‌تی ارائه می‌دهد؛ جامعه‌ای که اکنون بیشتر جمعیت آن را به نظر زنان تشکیل می‌دهند، به‌طور فزاینده در کشورهای کم‌درآمد و متوسط در حال رشد است و استفاده‌های شخصی آن از مرز ۷۰ درصد فراتر رفته است.

در عین حال، رشد استفاده از این چت‌بات در جایگاه یک موتور جست‌وجوی نیز می‌تواند پیامدهایی جدی برای ساختار اقتصادی اینترنت و بازیگران سنتی آن همچون گوگل داشته باشد.

گرچه بخش کوچکی از کاربران به دنبال استفاده‌های عاطفی یا نقش‌آفرینی هستند، نگرانی‌ها درباره اثرات روانی چنین تعاملاتی موجب شده نهادهای ناظر همچون FTC تحقیقات خود را آغاز کنند.

به نظر اوپن‌ای‌آی با انتشار این مطالعه به دنبال افزایش شفافیت پیرامون جامعه کاربرانش است، شفافیتی که در عین حال هم زمینه‌ساز بحث‌های جدی‌تر درباره پیامدهای اجتماعی و اقتصادی هوش مصنوعی در زندگی روزمره خواهد شد.