مرکز پژوهش‌های مجلس با تحلیل SOAR آینده هوش مصنوعی ایران را ترسیم کرد؛ مدلی جدید برای توسعه هوش مصنوعی

به گزارش پیوست؛ این گزارش با اتکا به چارچوب SOAR به شناسایی نقاط قوت، فرصت‌ها، چشم‌اندازها و نتایج توسعه هوش مصنوعی در لایه بنیادین (مدل‌ها و الگوریتم‌ها، راهبرد کلی کشور، معماری شبکه و زیرساخت‌ها ( و لایه کاربست ) به‌عنوان ابزار تحول بخش‌های مختلف) در کشور پرداخته است.

بر اساس این مدل، ظرفیت‌های کشور را به عنوان چارچوبی متمرکز بر نفاط قوت و فرصت‌ها بررسی کرده است. در این راستا نقاط قوت کشور در حوزه توسعه هوش مصنوعی مورد بررسی قرار گرفته است. در مرجله بعد فرصت‌های داخلی و خارجی در این خصوص را شناسایی و مورد بررسی قرار داده و سپس چشم‌اندازهای بالقوه کشور بالفعل را زیر ذره‌بین برد و نتایج و معیارهای قابل اندازه‌گیری برای این چشم‌اندازها را ارائه کرده است.

در چشم‌انداز توسعه هوش مصنوعی بر اساس همین مدل، پیش‌بینی شده است، ایران جزو ۱۰ کشور برتر قرار بگیرد و به قطب هوش مصنوعی منطقه آسیای جنوب غربی تبدیل شود. داشتن حداقل سه آزمایشگاه تحقیقاتی بزرگ‌مقیاس و ارائه دو مدل کامل هوشمندسازی در صنعت، از جمله مواردی است که در چشم‌انداز توسعه هوش مصنوعی پیش‌بینی شده است.

تحلیل SOAR به‌عنوان یک ابزار قدرتمند و کارا در ارزیابی ظرفیت‌های توسعه هوش مصنوعی در کشور مدنظر قرار گرفته است و این امکان را می‌دهد که با نگاهی مثبت و سازنده، توانمندی‌ها، نقاط قوت و ظرفیت‌های موجود شناسایی شده و زمینه برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری از فرصت‌های پیش‌رو فراهم شود. مدل SOAR یک چارچوب تحلیل مسائل عمومی است که به‌عنوان روشی برای برنامه‌ریزی استراتژیک سازمان با هدف تأکید بیشترSWOT معرفی شد.

اولین رکن مدل SOAR در زمینه توسعه هوش مصنوعی، شناخت نقاط قوت زیست‌بوم‌ هوش مصنوعی کشور است. از جمله این نقاط قوت، نیروی انسانی متخصص و توانمند، شبکه نظام علمی گسترده در کشور، نرخ تولید پژوهش‌های علمی در حوزه هوش مصنوعی، جمعیت به نسبت بالای کشور برای تهیه پایگاه‌های داده و سه مورد دیگر است. در این گزارش، سند ملی توسعه هوش مصنوعی، طرح ملی توسعه هوش مصنوعی و قانون دوام به عنوان ظرفیت‌های توسعه هوش مصنوعی معرفی شده‌اند.

سند ملی توسعه هوش مصنوعی در این گزارش همانطور که به عنوان ظرفیت‌های هوش مصنوعی معرفی شده بود، از جمله نتایج و دستاوردهای توسعه هوش مصنوعی کشور نیز محسوب شده است. طبق این گزارش، نتایج توسعه هوش مصنوعی باید شامل معیارها، شاخص‌ها و مؤلفه‌های قابل اندازه‌گیری و رصد با هدف پایش نتایج اقدامات و اصلاح ناکارآمدی‌ها باشد.

در این زمینه دستاوردهای مختلف هوش مصنوعی در بخش‌های متفاوت، می‌تواند نتایج متعددی داشته باشد. از جمله معیارهای سند ملی هوش مصنوعی برای رصد توسعه این فناوری، تعداد شهرهای هوشمند، ظرفیت پذیرش سالیانه رشته هوش مصنوعی، و سهم افراد توانمند در استفاده از هوش مصنوعی در حوزه کاری است.

در این گزارش آمده است؛ تحقق قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران به عنوان نقشه راه پیشرفت پنج سال آینده کشور، می‌تواند در زمره نتایج در روش SOAR هم لحاظ شود. همچنین ایجاد یک دستاورد شاخص در کشور در حوزه هوش مصنوعی مانند مرجعیت علمی در یک حوزه یا تولید محصولی در سطح بین‌المللی در ارتباط با این فناوری، می‌تواند به‌عنوان موفقیت و نتیجه‌ای از رشد این فناوری محسوب شود.

این گزارش از لحاظ ظرفیت‌شناسی توسعه هوش مصنوعی در کشور بر اساس ابعاد چارچوب SOAR، به ظرفیت نیروی انسانی، ظرفیت نهادی، ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی، سرمایه‌گذاری و ظرفیت زیست‌بوم نوآوری اشاره کرده است.

در نهایت با توجه به اهمیت راهبردی این فناوری و زمان، سرمایه و ظرفیت‌های محدود کشور در سلسله‌ پیشنهادهای خود گفته است: وجود یک یا چند مرکز مطالعات راهبردی و آزمایشگاه ملی برای مطالعه متمرکز و تخصصی بر لایه‌های بنیادین توسعه فناوری هوش مصنوعی با هدف دستیابی به مسیرهای جایگزین و میانبر در توسعه آن در کشور ضرورت فوق‌العاده‌ای دارد. با توجه به شرایط خاص کشور ضروری است الگوی بومی حکمرانی هوش مصنوعی متناسب با ارزش‌ها و آرمان‌های کشور طراحی و به‌کار گرفته شود. همچنین بر این اساس، اولویت‌های راهبردی کشور برای سرمایه‌گذاری و حمایت‌های حاکمیتی به شکل روشن و شفاف مشخص شود.

گزارش مرکز پروهش‌های مجلس درباره ظرفیت‌شناسی توسعه هوش مصنوعی در کشور و ارائه توصیه‌هایی جهت هم‌افزایی ظرفیت‌ها