برنامه‌ریزی تمرینات کشتی‌گیران، با تحلیل هوشمند داده‌های زیستی و روانی متحول می‌شود

به گزارش پیوست؛ پروژه‌ هوش مصنوعی در درنیای ورزش برای بهبود عملکرد ورزشکاران و شرایط آنها به ویژه درهنگام مسابقات ملی با بهره‌گیری از الگوریتم‌های یادگیری ماشین، حسگرهای پوشیدنی، آنالیز ویدیویی و ارزیابی روان‌شناختی، درحال انجام است. در ماه‌های اخیر و هم‌زمان با افزایش توجه وزیر ورزش به نقش فناوری در بهبود عملکرد ورزشکاران، رئیس فدراسیون کشتی اعلام کرد که این فدراسیون با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان، پروژه‌ای جامع برای بهره‌گیری از هوش مصنوعی در فرآیندهای مختلف ورزشی آغاز کرده است.

برخلاف رویکرد غالب در دیگر فدراسیون‌ها که عمدتاً به طرح‌های نظری بسنده کرده‌اند، آزمایشگاه نوآوری و فناوری هوش مصنوعی فدراسیون کشتی فعالیت‌های گسترده‌ای را در حوزه‌های پایش فیزیولوژیک، تحلیل روانی، ارزیابی خواب، و بهینه‌سازی تمرینات آغاز کرده است.

از تحلیل ویدیویی تا پایش خواب و تغذیه

امیر فخیمی، مدیر آزمایشگاه هوش مصنوعی فدراسیون کشتی، در مورد جزئیات فنی و عملیاتی این طرح گفت: این سیستم‌ها به‌طور عملیاتی روی ملی‌پوشان کشتی آزمایش شده‌اند و نتایج اولیه، از بهبود تمرکز و کاهش استرس گرفته تا بهینه‌سازی خواب و تمرین، حکایت از تحولی عمیق در آماده‌سازی قهرمانان دارد.

فخیمی گفت: با اشاره به پروتکل‌های کلیدی فدراسیون، هدف اصلی، هوشمندسازی تمامی بخش‌ها از زیرساخت‌های فنی تا سیستم‌های پشتیبانی داده و توسعه ابزارهای تحلیلی است تا در نهایت به ارائه پیشنهادهای هوشمند برای بهبود عملکرد ورزشکاران برسند.

او ادامه داد: یازده حوزه کلیدی در این طرح مورد توجه قرار گرفته‌اند که از جمله آنها می‌توان به آنالیز ویدیویی مبتنی بر هوش مصنوعی، پایش عملکرد ورزشکاران (مانیتورینگ)، رصد وضعیت خواب، تغذیه، ژنتیک، مصرف مکمل‌ها، تمرینات بدنسازی، فاکتورهای فنی و تاکتیکی، و همچنین نظارت بر ریکاوری و پیشگیری از آسیب‌ها اشاره کرد. این سیستم‌ها حتی بخش کوچکی از فعالیت‌های مربیان را نیز پوشش می‌دهد.

فخیمی گفت: تمام این فرآیندها تحت عنوان «هوشمندسازی کشتی» در حال اجراست. از شاخه‌های مختلف هوش مصنوعی مانند یادگیری ماشین و بینایی ماشین استفاده می‌شود تا داده‌های جمع‌آوری‌شده از ورزشکاران به‌صورت عمیق تحلیل شوند و توصیه‌های شخصی‌سازی‌شده برای ارتقای عملکرد آن‌ها ارائه گردد.

او با تأکید بر اینکه چنین رویکردی در حال تبدیل شدن به یک استاندارد جهانی است، بیان کرد: هدف این است که ورزشکاران و مربیان سریع‌تر به درک درستی از وضعیتان برسند و تصمیمات بهینه‌تری بگیرند.

همچنین در بخش دیگری از این گفت‌وگو، مدیر آزمایشگاه هوش مصنوعی کشتی، به استراتژی‌های خاص هوش مصنوعی اشاره کرد که قرار است با دقت بالا، میزان بهبود فرآیندها را پیش‌بینی کنند. او توضیح داد: ما محصولات و سرویس‌هایی طراحی کرده‌ایم که خروجی نهایی آن‌ها مستقیماً به بهبود عملکرد ورزشکاران کمک می‌کند. در ادامه، به تأسیس مرکز نوآوری هوش مصنوعی و بلاک‌چین تحت نظر وزارت ورزش اشاره شد و اینکه این مرکز با الگوبرداری از تجربیات موفق بین‌المللی راه‌اندازی شده است.

با این حال، فخیمی گفت: چالش اصلی، اجرای عملیاتی و نتیجه‌بخش این طرح‌هاست و در حال حاضر فدراسیون با ۷ شرکت دانش‌بنیان همکاری می‌کند تا این پروژه‌ها را به نتیجه برساند. در پایان، وی خوشبین بود که با تکمیل این سیستم‌ها، کشتی ایران گام بلندی در مسیر بهینه‌سازی علمی و فناورانه برخواهد داشت.

اپلیکیشن اختصاصی ورزشکاران

بر اساس توضیحات امیر فخیمی، در فاز اول پروژه هوشمندسازی عملکرد ورزشکاران، از الگوریتم‌های کلاسیک ماشین‌لرنینگ و آمار توصیفی برای ارزیابی وضعیت کنونی آنها در یازده شاخص کلیدی استفاده شده است.

 فخیمی گفت: سرویس‌های عملیاتی شده اپلیکیشن اختصاصی ورزشکاران است که با هدف ارتقای عملکرد و سلامت فیزیکی طراحی شده است. این اپلیکیشن از فناوری حلقه‌های هوشمند برای ردیابی کیفیت خواب ورزشکاران استفاده می‌کند. داده‌های جمع‌آوری‌شده از این حلقه‌ها شامل شاخص‌هایی مانند مدت زمان خواب، عمق خواب، ضربان قلب در حالت استراحت و میزان تحرک شبانه است.

او گفت: بر اساس تحلیل این اطلاعات، اپلیکیشن به‌صورت شخصی‌سازی‌شده توصیه‌هایی برای بهبود کیفیت خواب ارائه می‌دهد. این سرویس با تمرکز بر بهینه‌سازی فرآیند ریکاوری، به ورزشکاران کمک می‌کند تا با خواب بهتر، آمادگی جسمانی بالاتری داشته باشند و ریسک آسیب‌دیدگی را کاهش دهند.

فخیمی ادامه داد: اپلیکیشن اختصاصی ورزشکاران علاوه بر ردیابی کیفیت خواب از طریق حلقه‌های هوشمند، امکان نمایش گزارش‌های تحلیلی و ارائه پیشنهادات شخصی‌سازی‌شده را نیز فراهم می‌کند. این گزارش‌ها با تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده از وضعیت خواب، فعالیت‌های روزانه و علائم حیاتی کاربر تهیه می‌شوند و به‌صورت نمودارها و شاخص‌های قابل‌فهم نمایش داده می‌شوند.

او گفت: بر پایه این تحلیل‌ها، اپلیکیشن توصیه‌هایی متناسب با شرایط هر ورزشکار ارائه می‌دهد، مانند تنظیم زمان خواب، راهکارهای کاهش استرس یا تغییر در برنامه تمرینی. این قابلیت موجب می‌شود ورزشکاران با آگاهی بیشتر نسبت به وضعیت جسمی خود تصمیم‌گیری کرده و عملکرد بهینه‌تری داشته باشند.

امیر فخیمی درمورد دومین سرویس عملیاتی‌شده مربوط به پایش تمرینات بدنسازی است که با هدف بهینه‌سازی تمرینات و افزایش ایمنی ورزشکاران طراحی شده است؛ گفت: این سیستم با بهره‌گیری از حسگرهای پوشیدنی، به‌صورت لحظه‌ای پارامترهایی مانند ضربان قلب، فشار خون و شدت تمرینات را مانیتور می‌کند. داده‌های فیزیولوژیک جمع‌آوری‌شده در طول تمرین به سیستم کمک می‌کند تا به‌طور خودکار برنامه‌های تمرینی را متناسب با واکنش‌های بدنی ورزشکار تنظیم کرده و در صورت نیاز، شدت یا مدت تمرین را تغییر دهد. این سامانه هم‌اکنون در قالب نسخه MVP توسعه یافته و در حال طی مراحل نهایی تست و ارزیابی عملکرد است تا پس از تأیید نهایی، در اختیار کاربران قرار گیرد.

۱۲ فاکتور ذهنی ورزشکاران

فخیمی گفت: سومین سرویس عملیاتی‌شده در حوزه ارزیابی روانشناسی ورزشی متمرکز است و با هدف ارتقای سلامت ذهنی و بهبود عملکرد روانی ورزشکاران توسعه یافته است. این سیستم با استفاده از پرسشنامه‌های هوشمند، ۱۲ فاکتور کلیدی روانشناختی مانند استرس، انگیزه، تمرکز، اعتماد به نفس و خلق‌و‌خو را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. نتایج حاصل از این ارزیابی‌ها به شکل گزارش‌های تحلیلی جامع ارائه می‌شوند و شامل توصیه‌های روانشناسی تخصصی برای بهبود وضعیت ذهنی ورزشکار هستند.

او اضافه کرد:‌ این توصیه‌ها متناسب با نیازهای هر فرد تنظیم می‌شوند و می‌توانند در برنامه‌های روزانه تمرینی و ریکاوری ادغام شوند. شایان ذکر است که این سیستم‌ها به‌صورت آزمایشی بر روی تعدادی از ورزشکاران تیم ملی در جریان اردوهای آماده‌سازی برای مسابقات آسیایی مورد استفاده قرار گرفته‌اند و نتایج ملموس و مثبتی در بهبود تمرکز و کاهش استرس در شرایط پرفشار رقابتی نشان داده‌اند.

فخیمی گفت: اگرچه سهم اصلی موفقیت ورزشکاران و نتایج درخشان تیم ملی کشتی در مسابقات آسیایی به تلاش‌ها و هدایت مؤثر مربیان بازمی‌گردد، اما داده‌های استخراج‌شده از سامانه‌های هوش مصنوعی نیز نقش مکمل و پشتیبان در فرآیند تصمیم‌گیری‌ها ایفا کرده‌اند. این داده‌ها با ارائه تحلیل‌های دقیق فیزیولوژیکی، رفتاری و روانشناختی، به مربیان کمک کردند تا با دیدی عمیق‌تر و مبتنی بر شواهد، برنامه‌های تمرینی و مداخلات لازم را طراحی و اجرا کنند. مسئول فنی پروژه در این زمینه تأکید کرد: خروجی نهایی تیم ملی کشتی در مسابقات آسیایی، تا حدی متأثر از این تحلیل‌ها بوده است. این تجربه، نقطه آغازی برای تلفیق مؤثر فناوری‌های نوین با فرآیندهای سنتی آماده‌سازی ورزشی در سطح حرفه‌ای به شمار می‌رود.

تفاوت رویکرد فدراسیون کشتی و وزرات ورزش

فخیمی درمورد این موضع گفت: وزارت ورزش در نوع نگاه به کاربرد فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی، به‌وضوح مشهود است. در حالی که مرکز نوآوری وزارت ورزش تمرکز خود را بر توسعه ورزش همگانی، ارتقای سلامت عمومی و ایجاد دسترسی گسترده‌تر به فناوری برای عموم مردم قرار داده، فدراسیون کشتی با رویکردی حرفه‌ای و قهرمان‌پرورانه به استفاده از این فناوری‌ها پرداخته است.

او اشاره کرد: هدف اصلی فدراسیون، به‌کارگیری هوش مصنوعی برای ارتقای عملکرد نخبه‌ترین ورزشکاران، بهینه‌سازی تمرینات تخصصی، و افزایش شانس موفقیت در رقابت‌های بین‌المللی است. این تفاوت دیدگاه نشان‌دهنده دو مسیر مکمل اما متمایز در بهره‌برداری از فناوری‌های نوین در ورزش ایران است. یکی در خدمت توسعه پایدار ورزش در سطح جامعه و دیگری در راستای کسب افتخار و رقابت در عرصه‌های قهرمانی صورت گرفته است.

او ادامه داد: انتقاد اصلی وارد بر برخی طرح‌های مرکز نوآوری وزارت ورزش آن است که عمدتاً در سطح نظری باقی مانده و هنوز به مرحله اجرای عملیاتی و میدانی نرسیده‌اند. در مقابل، فدراسیون کشتی رویکردی کاملاً کاربردی و هدفمند را در پیش گرفته و تمرکز خود را بر ارتقای عملکرد رقابتی و واقعی ورزشکاران معطوف کرده است. این فدراسیون با همکاری نزدیک با ۷ شرکت دانش‌بنیان، اقدام به هوشمندسازی فرآیندهای تمرینی، فیزیولوژیک و روانی کرده و گام‌های بلندی در بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برداشته است.

اگرچه این سیستم‌ها همچنان در مراحل اولیه توسعه قرار دارند، نتایج آزمایشی اولیه بر روی تیم ملی کشتی نشان‌دهنده پتانسیل بالای آن‌ها برای تأثیرگذاری در سطوح بین‌المللی است. با این حال، چالش اصلی در این مسیر، تبدیل داده‌ها و تحلیل‌های پیچیده به تصمیمات عملیاتی و کاربردی در جریان تمرین و مسابقه است؛ امری که نیازمند تعامل مستمر و مؤثر میان تیم‌های فنی، مربیان و خود ورزشکاران است.

این پروژه یک نمونه موفق از ظرفیت فناوری در خدمت ورزش حرفه‌ای ایران به شمار می‌رود. مشروط بر آن‌که از مرحله MVP و آزمایشی عبور کند و به‌عنوان بخشی ثابت و رسمی از برنامه‌ریزی‌های تیم‌های ملی تثبیت شود، می‌تواند سرآغاز تحولی بزرگ در ساختار ورزش قهرمانی کشور باشد.