سال گذشته شرکت‌‌های دانش‌بنیان حوزه نرم‌افزار هیچ صادراتی انجام نداده‌اند

به گزارش پیوست، طبق گزارش سالانه زیست‌بوم دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۲، در حوزه نرم‌افزار و فناوری اطلاعات ۲ هزار و ۲۹ شرکت فعالیت می‌‌کردند که درآمد بخش دانش‌بنیانی آنها ۶۹ میلیارد و ۳۶۹ میلیون تومان بوده است. همچنین صادرات این شرکت‌ها یک میلیارد تومان بوده است.

براساس گزارش سالانه زیست‌بوم دانش‌بنیان که امسال پنجمین سال متوالی انتشار آن بود؛ تعداد شرکـت‌های دانـش‌بنیان در انتهای سال ۱۴۰۲ به ۹ هزار و ۷۳۳ شرکت رسیده است و با احراز صلاحیت هزار و ۵۱۳ شرکت جدید این عدد ۱۸ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است.

میانگین رشد پنج سال اخیر تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان به لحاظ درصدی حدود ۲۰ درصد و به لحاظ تعدادی حدود هزار و ۱۵۰ شرکت بوده است. با این روند، پیش‌بینی می‌شود تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان تا پایان برنامه هـفتم توسعه ۱۵ هزار تا ۲۴ هزار شرکت قابل افزایش است.

سه نوع شرکت دانش‌بنیان وجود دارد؛ نوپا، نوآور و فنارو. ۶۷ درصد شرکت‌ها نوپا هستند و درآمد ۳ درصدی دارند. صادرات این نوع شرکت‌ها یک درصد است؛ اما شرکت‌‌های نوآور که ۲۴ درصد بازار را به خود اختصاص داده‌اند، ۸۶ درصد صادرات کرده‌اند. درنهایت ۹ درصد شرکت‌‌ها فناور هستند که توانستند به صادرات ۱۳ درصد برسند.

به صورت کلی ۲ هزار و ۲۹ شرکت دانش‌بنیان در حوزه نرم‌افزار و فناوری اطلاعات داریم که حدود هزار و ۴۰۰ شرکت در این حوزه نوپا، ۴۴۶ شرکت نوآور و ۱۶۳ شرکت فناور هستند.

در سال ۱۴۰۲، یک و نیم درصد شرکت‌ها دانش‌بنیان بودند؛ این عدد در سال ۱۴۰۱، ۱۴۰۰ و ۱۳۹۹ به ترتیب ۴.۷ درصد، ۶.۲ درصد و ۸.۳ درصد بوده است. همچنین بیش از ۶۲ درصد از شرکت‌های دانش‌بنیان پس از تصویب قانون حمایت در سال ۱۳۹۲ تاسیس شده‌اند. این شرکت‌ها با کسب ۱۸.۴ درصد ( معادل ۲۲۰ همت) از درآمد کل، هنوز نقش بالایی در اقتصاد دانش‌بنیان ایفا نمی‌کنند.

برای توسعه این روند رشد، حفظ و افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری ضروری است. حدود ۱۰ درصد از شرکت‌ها پذیرفته شده در هرسال، در همان سال تاسیس شده‌اند. همچنین حدود ۴۰ درصد از این شرکت‌‌ها، عمری بین یک تا سه سال دارند؛ به صورت کلی ۶ هزار و ۵۳ شرکت بعد از سال ۱۳۹۲ تاسیس شدند.

اگر اصل را بر این بگذاریم که تعداد کارکنانی که در هر شرکت به صورت مستقیم در تولید محصولات دانش‌بنیان فعالیت می‌‌کنند، متناسب با میزان فروش محصولات دانش‌بنیان  شرکت‌ها باشد، می‌توان تخمین زد که ۱۱۸ هزار نفر از کل کارکنان شرکت‌‌های دانش‌بنیان معادل ۲۹ درصد به صورت مستقیم در تولید محصولات دانش‌بنیان مشغول به کار هستند که نیمی از آنها در ۲۲۶ شرکت فعالیت می‌کنند.

براساس این گزارش در سال ۱۴۰۲، ۸۸ درصد مدیران عامل شرکت‌های دانش‌بنیان مرد و فقط ۱۲ درصد زن بودند. سهم زنان در مدیریت شرکت‌های دانش‌بنیان در سال‌های اخیر روندی ثابت داشته است و حدود ۲۰ درصد باقی مانده است. همچنین بیشترین مدیران عامل این شرکت‌‌ها دارای مدرک کارشناسی ارشد و ۴۴۰ نفر از مدیران مدک دیپلم دارند.(۵ و ۶)

استان لرستان بیشترین تعداد مدیران زن را دارد

استان لرستان با ۳۲ درصد مشارکت زنان در مدیریت شرکت‌های دانش‌بنیان، رتبه اول کشور را دارد؛ از طرفی تهران باوجود آنکه بیشترین تعداد شرکت‌های داشن‌بنیان را دارد، فقط ۱۶ درصد از مدیران عامل و اعضای هیات مدیره آن از زنان هستند.

همچنین در حوزه نرم‌افزار و فناوری اطلاعات فقط ۱۵ درصد هیات مدیره شرکت‌ها، زن هستند و ۸۵ درصد مدیران را مردان تشکیل می‌دهند.

براساس این گزارش حدود ۱۲ درصد از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار را شرکت‌های دانش‌بنیان تشکیل می‌دهند که ارزش بازار این شرکت‌ها فقط حدود ۶ درصد از ارزش کل این بازار است. در انتهای سال ۱۴۰۱، تعداد شرکت‌های بورسی دانش‌بنیان ۷۸ شرکت بوده است که در سال ۱۴۰۲ رشد ۳۸ درصد یافته است.

بدهی شرکت‌های بورسی دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۲، حدود ۱۵۶ میلیارد تومان و سود خالص آنها، ۵۶ میلیارد تومان بوده است. شرکت‌های دانش‌بنیان بورسی در انتهای سال ۱۴۰۲ در مجموع حدود ۵۶ میلیارد تومان وام فعال داشتند این درحالی است که در همان تاریخ مجموع وام‌های فعال کل شرکت‌های بورسی ۴۹۷.۷۳۰ میلیارد تومان بوده است. همچنین از حدود ۲۱۴ میلیارد تومان ضمانت‌نامه و تعهدات کل شرکت‌های بورسی ۲۵.۷۵۶ میلیارد تومان مربوط به شرکت‌های دانش‌بنیان بورسی است. ۲۱ شرکت بورسی دانش‌بنیانی در حوزه نرم‌افزار و فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند.

طبق اظهارنامه‌های مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان، درآمد این شرکت‌‌ها در سال ۱۴۰۲، حدود ۱.۱۴۷ هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین سهم ارزش‌افزوده درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان حدود ۲.۸ درصد و سهم فروش محصولات دانش‌بنیان حدود ۰.۶۲ درصد از تولید ناخالص داخلی برآورد می‌شود.

از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۲ درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان حدود ۳۲ دردصد افزایش پیدا کرده است. میزان رشد واقعی این شرکت‌ها در پنج سال اخیر ۵۰ درصد افزایش یافت. درآمد شرکت‌های فناور، نوآور و نوپا در پنج سال اخیر به ترتیب ۱۰، ۱۳و ۱۵ برابر شده است که هسته اصلی این رشد به شرکت‌های نوآور مربوط می‌شود. سهم فروش شرکت‌های فناور به همین میزان کاهش پیدا کرده است.

گزارش سالانه زیست‌بوم دانش‌بنیان ۱۴۰۲