ترامپ: دیپ‌سیک، زنگ هشدار برای شرکت‌های فناوری آمریکا است

مدل هوش مصنوعی این شرکت که تکان‌های شدیدی در بازار وال‌استریت ایجاد کرده، نگرانی‌هایی درباره آینده تسلط آمریکا بر هوش مصنوعی برانگیخته است. سهام شرکت‌های بزرگ فناوری مانند انویدیا به‌شدت افت کرد و این غول تراشه‌سازی نزدیک به ۶۰۰ میلیارد دلار از ارزش بازار خود را از دست داد.

آنچه صنعت را متحیر کرده، ادعای دیپ‌سیک است که مدل R1 خود را با هزینه‌ای بسیار کمتر از رقبا توسعه داده است. این موضوع پرسش‌هایی درباره آینده تسلط آمریکا بر هوش مصنوعی و مقیاس سرمایه‌گذاری‌های برنامه‌ریزی‌شده شرکت‌های آمریکایی مطرح کرده است.

تحول هوش مصنوعی DeepSeek در بازار سرمایه و فناوری

دیپ‌سیک تنها یک هفته پس از عرضه، به پر دانلودترین اپلیکیشن رایگان در آمریکا تبدیل شد.
ترامپ در واکنش به این خبر، پیشرفت‌های اخیر در صنعت هوش مصنوعی چین را برای برای توسعه روش‌های هوش مصنوعی سریع‌تر و ارزان‌تر در آمریکا مثبت می‌داند و همچنین بر اهمیت «رقابت برای پیروزی» تأکید می‌کند.
او در مصاحبه‌ای در هواپیمای ریاست جمهوری بیان کرد: «اگر بتوانید با هزینه کمتر و کارایی مشابه این کار را انجام دهید، فکر می‌کنم این برای ما اتفاق بهتری است». او همچنین تأکید کرد که نگران این پیشرفت نیست و آمریکا همچنان در این حوزه پیشرو خواهد بود.

دیپ‌سیک از مدل متن‌باز DeepSeek-V3 استفاده می‌کند. محققان این شرکت مدعی هستند که این مدل با هزینه‌ای حدود ۶ میلیون دلار آموزش داده شده است؛ رقمی که بسیار کمتر از میلیاردها دلاری است که رقبا خرج کرده‌اند. البته این ادعا از سوی برخی متخصصان هوش مصنوعی به چالش کشیده شده است.

ظهور دیپ‌سیک در حالی اتفاق می‌افتد که آمریکا فروش فناوری‌های پیشرفته تراشه که نیروی محرک هوش مصنوعی هستند را به چین محدود کرده است. با وجود این محدودیت‌ها، توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی چینی با اشتراک‌گذاری دانش و آزمایش روش‌های جدید، مدل‌هایی ایجاد کرده‌اند که به قدرت پردازش کمتری نیاز دارند.

این پیشرفت باعث شده هزینه توسعه مدل‌های هوش مصنوعی بسیار کمتر از آنچه تصور می‌شد، باشد و این موضوع می‌تواند صنعت هوش مصنوعی را دگرگون کند.

افت سهام در آسیا و تأثیر دیپ‌سیک بر بازارهای جهانی

در این دوره، سهام شرکت‌های هوش مصنوعی ژاپنی مانند Advantest ،Softbank و Tokyo Electron کاهش قابل توجهی داشت و باعث شد شاخص نیکی ۲۲۵، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بازار بورس ژاپن، حدود یک درصد افت کند.

در همین حال، بازارهای مالی برخی کشورهای آسیایی به دلیل تعطیلات سال نو این منطقه بسته بودند. بازارهای مالی چین از روز سه‌شنبه تعطیل شدند و تا ۵ فوریه بازگشایی نخواهند شد. همچنین بورس‌های تایوان و کره جنوبی، که هر دو از تولیدکنندگان بزرگ تراشه در جهان هستند، در این بازه زمانی تعطیل هستند.

دیپ‌سیک R1 که در ابتدای ماه جاری معرفی شد، توانایی خود را با عملکردی مشابه یکی از مدل‌های پیشرفته OpenAI در حوزه‌هایی مانند ریاضیات، کدنویسی و استدلال زبان طبیعی نشان داد. این مدل به دلیل توانمندی‌ها و هزینه پایین خود مورد توجه قرار گرفت.

این فناوری توسط شخصیت‌های برجسته‌ای مانند سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI، تحسین شد. آلتمن این مدل را با توجه به قیمت مناسب آن «تأثیرگذار» توصیف کرد، اما تأکید کرد که OpenAI در آینده مدل‌های بهتری ارائه خواهد داد.

مارینا ژانگ، استاد دانشگاه فناوری سیدنی و متخصص صنایع پیشرفته چین، گفت: «توانایی دیپ‌سیک در رقابت با مدل‌های آمریکایی، علی‌رغم دسترسی محدود به سخت‌افزارهای پیشرفته، نشان می‌دهد که نوآوری در نرم‌افزار و بهینه‌سازی داده می‌تواند جای خالی سخت‌افزارهای پیشرفته را پر کند.»

آیون استویکا، بنیان‌گذار و رئیس اجرایی شرکت هوش مصنوعی Databricks، نیز گفت که هزینه پایین دیپ‌سیک می‌تواند شرکت‌های بیشتری را به استفاده از هوش مصنوعی در کسب‌وکارهایشان ترغیب کند. او افزود: «اگر این اتفاق بیفتد، کاهش هزینه‌ها می‌تواند سرعت پیشرفت هوش مصنوعی را افزایش دهد و در نتیجه، بازار سریع‌تر گسترش پیدا کند و ارزش آن بیشتر شود.»

دیپ‌سیک ادعا کرده است که مدل آن می‌تواند با دو هزار تراشه تخصصی آموزش داده شود، در حالی که مدل‌های پیشرو به حدود ۱۶ هزار تراشه نیاز دارند. با این حال، برخی این ادعا را زیر سؤال برده‌اند. ایلان ماسک، از جمله افرادی است که به این موضوع شک دارد. او در واکنش به پستی که مدعی بود دیپ‌سیک در واقع از ۵۰,۰۰۰ تراشه انویدیا استفاده می‌کند (که صادرات آن به چین ممنوع شده است) گفت: «کاملاً بدیهی است.»

رقابت بین آمریکا و چین در میدان نبرد AI

چین با پروژه‌هایی مانند DeepSeek به دنبال ایجاد نظمی نوین است که در آن داده‌ها، هوش مصنوعی و فناوری به محور اصلی تصمیم‌گیری و حکمرانی تبدیل شوند. این فناوری‌ها نه‌تنها بهره‌وری را افزایش می‌دهند، بلکه امکان کنترل دقیق‌تر جوامع را نیز فراهم می‌کنند. از این دیدگاه، هوش مصنوعی به ابزاری برای مشروعیت‌بخشی ایدئولوژیک و تثبیت نفوذ ژئوپلیتیکی چین تبدیل شده است.

در مقابل، آمریکا، به‌عنوان مهد فناوری مدرن و میراث‌دار عصر روشنگری، تلاش می‌کند تا این نظم جدید را به چالش بکشد و آزادی‌های فردی و خلاقیت غیرمتمرکز را به‌عنوان ارزش‌های اساسی خود حفظ کند. رقابت در حوزه هوش مصنوعی بازتابی از دو جهان‌بینی متضاد است: مدرنیته کنترلی چین در برابر مدرنیته آزاد آمریکا.

در این نبرد، هوش مصنوعی دیگر فقط یک ابزار نیست؛ بلکه نمادی از رقابت برای تعریف آینده است. این سؤال مطرح می‌شود که آیا آینده جهانی متمرکز و داده‌محور خواهد بود یا انعطاف‌پذیر و متکی بر تنوع انسانی؟ پاسخ به این پرسش، شکل‌دهنده مسیر تمدن ما خواهد بود.