ترندهای استراتژیک فناوری، قطب‌نمائی برای وضعیت ناپایدار سال ۲۰۲۵

این فهرست شامل ایجنت هوش مصنوعی‌، محاسبات پیشرفته و فناوری‌های تقویت عصبی است، نشان می‌دهد که چگونه نوآوری‌های امروزی، زیربنای فناوری‌های فردا را فراهم می‌کنند. هر سال، شرکت تحقیقاتی گارتنر لیستی از ترندهای فناوری را منتشر می‌کند.

۱. تأثیرات کلیدی فناوری‌های نوین بر کسب‌وکار: از هوش مصنوعی تا حکمرانی و چالش‌های امنیتی

مزیت این لیست و نحوه دسته‌بندی موضوعات آن، به مواردی برمی‌گردد که گارتنر به آن‌ها پرداخته است. این موضوعات به گونه‌ای گروه‌بندی و سازماندهی شده‌اند که مسیرهای کلان فناوری‌ها را نشان می‌دهند؛ مسیری که احتمالاً بر تمامی جنبه‌های کسب‌وکار تأثیر خواهد گذاشت. بنابراین، سازماندهی ترندها به عنوان موضوعات مختلف منطقی به نظر می‌رسد.

موضوع اول این لیست به هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، هوش مصنوعی مولد و دیگر فناوری‌های نوظهور در کسب‌وکار اختصاص دارد.‌ در دانشکده بازرگانی ویلانوا، دانشجویان نیز این ترندهای فناوری را دنبال می‌کنند. پیشرفت در این حوزه؛ از مدل‌های زبان بزرگ (LLM) و ترانسفورماتورهای از پیش آموزش‌دیده گرفته، تا GPTهای سفارشی و در نهایت هوش مصنوعی عامل بسیار سریع بوده است. امروزه با استفاده از ابزارهایی مانند Autogen، LangChain و CrewAI، ایجاد ایجنت‌های هوشمند بسیار آسان شده است و به وضوح هوش مصنوعی عامل یکی از مهم‌ترین ترندهای فناوری در سال ۲۰۲۵ خواهد بود.

حکمرانی هوش مصنوعی نیز موضوعی حیاتی است، اما تعریف و اجرای آن همیشه آسان نیست. گارتنر به‌درستی این روند را مورد توجه قرار داده است، اما همان‌طور که اشاره کرده، قوانین و دستورالعمل‌های مربوط به هوش مصنوعی در صنایع و مناطق مختلف متفاوت هستند و این مسئله اجرای یک رویکرد هماهنگ و یکپارچه را دشوار می‌کند.

یکی از چالش‌های مهم در حوزه هوش مصنوعی، توانایی آن در تولید و انتشار اطلاعات نادرست است. به همین دلیل، امنیت در برابر این اطلاعات نادرست نه‌تنها یک روند مهم، بلکه یک نیاز ضروری برای آینده فناوری محسوب می‌شود.

هوش مصنوعی عامل: در سال ۲۰۲۵، پیشرفت‌های هوش مصنوعی به سمت ظهور هوش مصنوعی عامل (Agentic AI) خواهد رفت. این نوع هوش مصنوعی، که قادر به درک زمینه، تعیین اهداف و تطبیق اقدامات است، می‌تواند وظایفی را انجام دهد که قبلاً تصور می‌شد فراتر از توانایی‌های هوش مصنوعی باشد.

سکوهای حکمرانی هوش مصنوعی: حکمرانی هوش مصنوعی با سرعتی چشمگیر در حال تحول است، زیرا قانون‌گذاران، کسب‌وکارها و نهادهای مدنی می‌کوشند توسعه مسئولانه، استفاده اخلاقی و انطباق با مقررات را در این حوزه تضمین کنند. با ورود به سال ۲۰۲۵، سازمان‌ها ناگزیرند در مسیری پیچیده از قوانین نوظهور، ایجاد اعتماد و شفافیت، مدیریت ریسک و پیشرفت‌های فناوری گام بردارند.

۲. ایجاد مرزهای نوآورانه فناوری و هوش مصنوعی

تحولات محاسبات کوانتومی با سرعت در حال پیشرفت است و کارشناسان این حوزه آن را اجتناب‌ناپذیر اما گاه چالش‌برانگیز می‌دانند. در این میان، رمزنگاری پساکوانتومی نقشی کلیدی در حفاظت از داده‌ها در برابر خطر رمزگشایی توسط رایانه‌های کوانتومی ایفا می‌کند. این فناوری برای مقابله با تهدیدهای آینده طراحی شده و با گسترش محاسبات کوانتومی، اهمیت آن بیش از پیش آشکار خواهد شد.

هوش نامرئی محیطی؛ آینده‌ای که نباید نادیده بگیریم
زمان آن فرارسیده که به شکل جدی به هوش نامرئی محیطی پرداخته شود؛ فناوری‌ای که هدف آن ایجاد تجربه‌ای طبیعی، شهودی و یکپارچه برای کاربران است. این فناوری تلاش می‌کند تعامل انسان و دستگاه‌ها را تا حد ممکن روان و غیرمحسوس سازد، به‌گونه‌ای که فناوری در پس‌زمینه عمل کند و تجربه‌ای بی‌وقفه و نامرئی ارائه دهد.

محاسبات کم‌مصرف؛ ضرورتی در عصر هوش مصنوعی
بهینه‌سازی مصرف انرژی در محاسبات پیشرفته، دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت است. در حالی که بلاک‌چین پیش‌تر توجه‌ها را به مصرف بالای انرژی جلب کرده بود، هوش مصنوعی با سرعتی به‌مراتب بیشتر این نیاز را افزایش داده است. گارتنر نیز به‌درستی این موضوع را یکی از چالش‌های اساسی معرفی کرده، چرا که بدون کاهش مصرف انرژی، توسعه پایدار فناوری‌های نوین امکان‌پذیر نخواهد بود.

۳. هم‌افزایی انسان و ماشین با محاسبات فضایی، احیای واقعیت افزوده و مجازی

یکی از روندهای مهم فناوری که اکنون بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفته، محاسبات فضایی است. این فناوری، واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR) را بار دیگر به صحنه آورده تا چالش‌هایی را که انتظار داشتیم سال‌ها پیش حل شوند، برطرف کند. امروزه، فناوری‌های لازم برای بهره‌گیری از AR و VR در صنایعی مانند بازی، آموزش، تجارت الکترونیک، مراقبت‌های بهداشتی، خرده‌فروشی و تولید به سطحی از بلوغ رسیده‌اند که امکان استفاده گسترده و کاربردی از آن‌ها را فراهم کرده است.

با اینکه گارتنر هزینه بالا و محدودیت‌های نمایشگرهای سربند را از چالش‌های این فناوری می‌داند، اما روند پیشرفت نشان می‌دهد که این نمایشگرها به‌زودی کوچک‌تر، سبک‌تر و کارآمدتر خواهند شد. نمونه‌هایی مانند عینک‌های هوشمند متا و Viture Pro XR گواهی بر این مسیر تکاملی هستند و نشان می‌دهند که این فناوری روزبه‌روز کاربردی‌تر و در دسترس‌تر خواهد شد.

فناوری واقعیت افزوده و مجازی

ربات‌های چندمنظوره؛ آینده‌ای در حال شکل‌گیری

ربات‌های چندمنظوره به‌عنوان یکی از روندهای کلیدی آینده شناخته می‌شوند، و گارتنر نیز بر اهمیت آن‌ها تأکید کرده است. ترکیب رباتیک و هوش مصنوعی هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد، اما به‌زودی نسل جدیدی از ربات‌ها توسعه خواهند یافت که توانایی انجام وظایف متنوع و پیچیده را خواهند داشت. این پیشرفت‌ها، مسیر تازه‌ای را در اتوماسیون و کاربردهای رباتیک رقم خواهند زد.

بهبود عصبی ارتباط مغز و فناوری در حال تحقق است
در طول سال‌ها، آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی DARPA سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در حوزه رابط‌های مغز و کامپیوتر انجام داده است. در واقع، دارپا دهه‌ها پیش تأمین مالی اولین تحقیقات در زمینه سایبرنتیک زیستی را بر عهده داشت. امروزه، شرکت‌هایی مانند نورالینک Neuralink به‌وضوح نشان داده‌اند که این فناوری پتانسیل بالایی دارد و آینده تعامل مستقیم بین مغز انسان و ماشین را متحول خواهد کرد. گارتنر نیز به‌درستی بهبود عصبی را به‌عنوان یکی از روندهای کلیدی آینده معرفی کرده است.

جهان فناوری در ۲۰۲۵: مسیرهایی که نباید از دست داد

روندهای معرفی‌شده توسط گارتنر به‌خوبی با آنچه در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی در حال شکل‌گیری است، هم‌راستا هستند. در دوره‌های مرتبط با هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، هوش مصنوعی مولد و فناوری‌های نوظهور کسب‌وکار، بسیاری از این روندها دیده می‌شوند و نقش مهمی در آینده فناوری ایفا خواهند کرد.

برای پیشرفت در این حوزه‌ها، سازمان‌دهی روندهای فناوری بر اساس دسته‌بندی‌های مشخص امری ضروری است. به‌عنوان مثال، در دوره‌های فناوری‌های نوظهور کسب‌وکار، مباحث به دو بخش اصلی تقسیم می‌شوند: زیرساخت‌ها که در حلقه داخلی قرار می‌گیرند و فناوری‌های کاربردی که در حلقه بیرونی جای می‌گیرند.

در آینده، تمرکز بر هوش مصنوعی عامل در دوره‌های مرتبط با هوش مصنوعی و یادگیری ماشین افزایش خواهد یافت. همچنین، دوره‌های فناوری‌های نوظهور کسب‌وکار بر موضوعاتی مانند پایداری، همکاری انسان و ماشین، و رباتیک تمرکز بیشتری خواهند داشت.

کسب‌وکارهایی که بر روندهای فناوری تاثیرگذار هستند

گارتنر تنها شرکتی نیست که بر روندهای فناوری تمرکز دارد. شرکت‌های دیگری مانند فورستر، دلویت، آی‌بی‌ام، IDC، PWC و مک‌کینزی نیز روندهای فناوری را دنبال و پیش‌بینی می‌کنند. چالشی که وجود دارد، نوسان این روندها است.

پنج سال پیش، هوش مصنوعی مولد به‌عنوان یک پلتفرم کاربردی، کاملاً ناشناخته بود. اما امروز این فناوری صنایع مختلف را دوباره تعریف می‌کند. پنج سال دیگر چطور خواهد بود. کسب‌وکارهایی مثل گارتنر بهتر است روندها و صنایعی که بیشترین تأثیر را در آینده خواهند داشت، برای ۱۰ سال آینده، یا حداقل ۵ سال آینده فهرست کنند.

علاوه بر این، پیش‌بینی‌کنندگان روندها باید مشخص کنند که این فناوری‌ها دقیقاً در کدام بخش از صنایع، فرآیندها و زیرفرآیندها قرار خواهند گرفت. آنها همچنین باید شناسایی کنند که کدام فرآیندها و زیرفرآیندها با تکامل هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و هوش مصنوعی مولد، ممکن است خودکار شوند، بهبود یابند یا حتی حذف شوند. این کار به استراتژیست‌ها و تاکتیک‌دانان کمک می‌کند تا از فناوری‌ها به روش‌های رقابتی و مؤثر استفاده کنند. درنهایت با وجود هوش مصنوعی، هیچ کس نمی‌تواند روندهای فناوری را در سال‌های آینده نادیده بگیرد.