سردرگمی در بازار موبایل؛ از تجربه شخصی تا چالش‌های ساختاری

مهتاب سرخیل کارشناس ارشد ارتباطات در یادداشتی که برای پیوست نوشته است به چالش‌های ساختاری بازار موبایل پرداخته است. او در این یادداشت به تجربه خرید موبایل اشاره کرده و نوشته است: هر کدام از ما احتمالا بارها تجربه خرید یک تلفن همراه را داشته‌ایم. تجربه‌ای که اغلب با سوالاتی مانند ساخت کجاست؟ اصلی است یا تقلبی؟ و گارانتی‌اش معتبر است؟ همراه بوده است. این سردرگمی دغدغه‌ای است که بسیاری از خریداران تلفن همراه با آن مواجه‌اند.
بازار تلفن همراه در ایران با چالش‌های جدی از جمله قاچاق، تقلب در محصولات و عدم شفافیت روبرو است. این مشکلات نه تنها به زیان مصرف‌کنندگان تمام شده، بلکه موجب کاهش اعتماد عمومی به این بازار و آسیب جدی به اقتصاد کشور شده است. فروشندگان مختلف، اطلاعات متناقضی را در اختیار مشتریان قرار می‌دهند و همین امر سردرگمی و نارضایتی گسترده‌ای را در میان خریداران ایجاد کرده است.
بسیاری از مصرف‌کنندگان پس از خرید تلفن همراه متوجه شده‌اند که دستگاه خریداری شده، قاچاق بوده و یا دارای مشخصات فنی متفاوتی با آنچه فروشنده اعلام کرده است. از طرفی، رقابت با محصولات قاچاق، تولیدکنندگان داخلی را تضعیف کرده و به کاهش تولید و اشتغال منجر شده است. عدم اطمینان از آینده تولید نیز سرمایه‌گذاران را از این حوزه دور می‌کند.

تأثیر عمیق بازار موبایل بر اقتصاد

صنعت تلفن همراه تأثیر بسزایی بر اقتصاد ایران دارد. گردش مالی بالای ارزی این صنعت (بین ۳ تا ۴ میلیارد دلار در سال) و اهمیتش در زندگی روزمره مردم، این صنعت را به یکی از بخش‌های کلیدی اقتصاد تبدیل کرده است.
با توجه به آخرین آمار گمرک، در ۶ ماهه نخست سال جاری، ۵ میلیون و ۴۱۶ هزار و ۴۴۶ دستگاه گوشی تلفن همراه به شیوه تجاری و مسافری وارد کشور شده است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶ درصد کاهش نشان می‌دهد. همچنین، ارزش این تعداد گوشی وارداتی به یک میلیارد و ۲۲۵ میلیون دلار رسیده که ۸ درصد کمتر از دوره مشابه سال قبل است.
کاهش واردات موبایل در حالی رخ می‌دهد که بازار با چالش‌هایی جدی مانند قاچاق، تقلب و عدم شفافیت روبرو است. این چالش‌ها علاوه بر زیان به مصرف‌کنندگان، به اقتصاد کشور نیز آسیب می‌رساند.

راه حل چیست؟

بی‌تردید نبودن شفافیت در زنجیره تأمین موبایل از واردات تا مصرف‌کننده نهایی حلقه مفقوده ساماندهی این بازار است. مرتفع کردن این موضوع نیازمند همکاری همه دستگاه‌های مرتبط از جمله گمرک، بانک مرکزی، سازمان استاندارد و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان است. ایجاد یک سامانه جامع برای ثبت مشخصات فنی تمام محصولات، پیگیری شکایات مصرف‌کنندگان و شفاف‌سازی اطلاعات برای عموم، گامی مهم در جهت ساماندهی این بازار است. همچنین، نظارت دقیق بر فرایند تخصیص ارز و مبارزه با قاچاق، از دیگر اقدامات ضروری برای بهبود وضعیت موجود است.
تجربه شخصی بسیاری از ما نشان می‌دهد که بازار موبایل با مشکلات جدی روبرو است. کاهش اخیر واردات موبایل می‌تواند فرصتی برای ساماندهی بیشتر این بازار باشد. با ایجاد شفافیت و نظارت کافی، می‌توان اعتماد مصرف‌کنندگان را جلب کرد و به رشد و توسعه صنعت موبایل در کشور کمک کرد.