بخش غایب صنعت پرداخت ایران

سالیان گذشته در غرب و شرق شاهد شکل‌گیری صنعت مالیه الکترونیکی به صورت سه لایه مجزا بوده‌ایم، در حالی که در ایران تنها دو لایه به صورت رسمی وجود دارند و فقط فعالیت‌های پراکنده و محدودی در لایه سوم انجام شده است. بر این اساس در صنعت پرداخت در لایه نخست بانک‌ها و شرکت‌های مرکزی (Associations)ها نظیر شتاب و شاپرک وجود دارند. در لایه دوم شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی (PSP) هستند؛ که البته در بسیاری از کشورها، به دلیل رویکرد حداکثری برون‌سپاری در این لایه، شاهد تبدیل شرکت‌ها به شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پردازش تراکنش‌های الکترونیکی (Payment Processor) بوده‌ایم. واقعیت این است که صنایع و شرکت‌ها در هر زمان تحت دو فشار قرار دارند: فشار نوآوری و فشار تغییر خواسته‌های مشتریان. در پاسخ به این فشارها، شرکت‌ها ناچار به تمرکز روی دو مقوله نوآوری و بهبود عملکرد هستند. همچنین وضعیت به گونه‌ای است که این فشارها به تمامی شرکت‌های فعال در یک صنعت وارد می‌شود و تنها بر اساس سهم بازار و برند هر یک از شرکت‌ها، میزان فشار وارده و لزوم تغییر متفاوت خواهد بود. در دهه گذشته، بهبود عملکرد در لایه دوم صنعت پرداخت منجر به تمرکز بیش از پیش شرکت‌ها بر مزیت بنیادی خود یعنی پردازش تراکنش شده و دیگر بخش‌های زنجیره ارزش خدمات پرداخت الکترونیکی برون‌سپاری شده‌اند. در نتیجه این برون‌سپاری، در لایه سوم شاهد تولد شرکت‌هایی هستیم که -برگرفته از اصطلاح Master Card- آنها را ISO /MSP می‌نامیم. شرکت‌های Independent Sales Organization فعالیت‌های فروش و بازاریابی خدمات بانکی و پرداخت را انجام می‌دهند و شرکت‌های Membership Service Providers خدمات فنی و پشتیبانی را به مشتریان بانک‌ها و شرکت‌های PSP ارائه می‌کنند. اما این تمام ماجرا نیست. در اکثر کشورهای جهان، راه‌اندازی صنعت پرداخت الکترونیکی توسط بانک‌ها باعث ایجاد و تکمیل بسترهای لازم برای تجارت الکترونیکی شد. طی چند سال ابتدایی در بسیاری از کشورها، لوکوموتیو قطار...