کلاب هاوس و فضای انتخاباتی

نزدیک شدن به زمان انتخابات و شیوع ویروس کرونا و اوج گیری دور چهارم همه‌گیری کرونا موجب شده است تا امکان حضور در محافل مختلف و تبلیغات رودر رو به حداقل میزان ممکن برسد. دانشگاه‌ها تعطیل شده‌اند و دیگر امکان حضور فیزیکی دراین مراکز آموزشی نیست؛ اما در این میان به نظر می‌رسد شبکه‌های اجتماعی و از جمله کلاب‌هاوس می‌توانند جور فضاهای تبلیغاتی حضور را بکشند و محفلی باشند برای بحث وجدل و مطرح کردن بحث‌های انتخاباتی.

ستاد انتخابات کشور برگزاری تجمع‌های انتخاباتی را به دلیل شیوع ویروس کرونا ممنوع کرده است و به نظر می‌رسد شبکه‌های اجتماعی قرار است میدان دار این فعالیت‌ها شوند و در این میان کلاب‌هاوس با توجه به ویژگی‌هایی که دارد بیش از پیش مورد توجه سیاستمداران قرار گرفته است.

کلاب‌هاوس به عنوان یک رسانه‌ی اجتماعی طور رسمی در مارس 2020 منتشر شد. حضور ورزشکاران، بازیگران و از همه مهم‌تر مدیران جهانی ازجمله ایلان ماسک، بیل گیتس و حتی مارک زاکربرگ، مدیر فیس‌بوک در این اپ موجب محبوبیت بیش‌ازپیش این اپ شد. به‌طوری‌که رفته‌رفته توجه سرمایه‌گذاران این حوزه را نیز به خود جلب کرد و ارزش این اپ روزبه‌روز افزایش یافت.

تعداد کاربران این اپلیکیشن نیز در مدت کوتاهی، رشد چشمگیری کرد، تعداد کاربرانش در دسامبر سال 2020 در حدود 600 هزار نفر بود اما در کمتر از ۲ ماه تعداد  کاربرانش به ۲ میلیون نفر افزایش پیدا کرد و در حال حاضر تعداد کاربران این شبکه اجتماعی از مرز 13 میلیون نفر نیز گذشته است.

کلاب‌هاوس و انتخابات

حضور و فعالیت کلاب هاوس در ایران نیز مانند سایر کشورها با حضور چهره های مشهور گسترش پیدا کرد. سیاست‌مدارانی چون محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در یکی از این اتاق‌های گفتگو و صحبت پیرامون قرارداد 25 ساله ایران و چین و مسائل مربوط به برجام نیز موجب شد تا توجهات زیادی به این پلتفرم جلب شود. در ادامه حضور برخی دیگر از دولتمردان در اتاق های این پلتفرم و مناظرات و گفتگو های صورت گرفته منجر به ایجاد توجه در میان بخشی از کاربران فضای مجازی شد.

از سویی دیگر انتخابات 1400 بی‌تردید تحت تاثیر متغیر مهمی چون کووید 19 اتفاق خواهد افتاد. با توجه به اعلام ستاد انتخابات کشور و به دلیل شیوع بیماری کرونا، برگزاری تجمع‌های تبلیغاتی ممنوع اعلام‌شده است. و همین‌طور به دلیل تعطیلی مراکز آموزشی به ویژه دانشگاه‌ها که محفل مهمی در بحث و گفت‌وگو و  تبلیغات انتخاباتی است. بدون شک شبکه‌های اجتماعی که امکان این گفت‌وگوها را فراهم کند، نقش مهمی را ایفا خواهند کرد. به علاوه کلاب هاوس امکانات بیشتری را از مناظرات و گفتگوهای انتخاباتی برای مخاطبین فراهم می کند به طوری که افراد بیشتری امکان طرح پرسش ها و چالش های خود را خواهند یافت و از سوی دیگر مدیریت نشست و جلوگیری از ایجاد تنش برای برگزار کنندگان مهیا تر خواهد بود.

البته برخی کارشناسان نیز معتقدند کلاب هاوس آنچنان که پیش‌بینی می‌شود در انتخابات تأثیرگذار نخواهد بود؛ زیرا از یک‌سو عضویت در این شبکه به‌آسانی سایر رسانه‌های اجتماعی نیست و از سوی دیگر هنوز نسخه رسمی اندروید آن به بازار عرضه نشده است، لذا فرصت چندانی برای نقش‌آفرینی آن در فضای انتخابات ایران وجود نخواهد داشت. اما به هر حال قابل انکار نیست که حضور جمع نخبگانی و رسانه ای در کلاب هاوس و موثر بودن این افراد در جامعه ضریب تأثیر افراد معدود حاضر را دو چندان می کند.

چالش‌های کلاب‌هاوس

هر چند شاید کلاب‌هاوس در دوره انتخابات مورد توجه قرار گیرد و بستر معرفی کاندایدای ریاست جمهوری یا شوراها شود اما واقعیت این است که این شبکه اجتماعی متنی بر صدا با چالشی با عنوان حریم خصوصی مواجه هست. هر چند که طبق قوانین کلاب‌هاوس ضبط صدا توسط کاربران این شبکه اجتماعی غیرقانونی است اما به صورت کامل غیر محتمل نیست و امکان ضبط صدا از سوی کاربران وجود دارد. البته این شبکه اجتماعی تاکید کرده است که در صورت ضبط گفت‌وگوها کاربر و دعوت‌کننده وی هر دو از شبکه اجتماعی اخراج می‌شوند. اما آیا این موضوع می‌تواند مانع ضبط صدا توسط کاربران این شبکه اجتماعی آن هم در دوره انتخابات شود.

چالش حفظ حریم شخصی، امنیت داده و حقوق مصرف‌کنندگان از چالش‌های مهم کشورهای اروپایی با کلاب‌هاوس است. ناظران حریم خصوصی فرانسه CNIL تحقیق در مورد نحوه مدیریت داده‌های کاربر از طریق این برنامه گفتگوی صوتی را آغاز کرده‌ است.

از سویی دیگر کلاب‌هاوس از سوی آلمان متهم به تخطی از قانون حفاظت از اطلاعات است. دلایل این اتهام با جزییات ذکر نشده است اما مسئله آپلود دفترچه مخاطبان تلفن همراه در این اپ، انتقادات بسیاری را به دنبال داشته است زیرا این اپ می‌تواند به‌راحتی اطلاعات مخاطبان تلفن همراه کاربران را برای اهداف تجاری و تبلیغاتی، مورداستفاده قرار دهد.

نظام حکمرانی رسانه‌ای

مسأله مهمی که در حال حاضر کلاب هاوس با آن مواجه است، عدم تعریف نسبت دقیق با نظام حکمرانی رسانه‌ای کشور است. با توجه به این موضوع آیا استفاده از این بستر در دوره انتخابات آن را با چالش بیشتری مواجه نخواهد کرد؟

در اکثر کشورها سرویس‌هایی که نگاه بلند مدت برای حضور در کشورها دارند نسبت خود را با نظام حکمرانی آن کشور تعریف می‌کنند. به طور مثال کشورهای اروپایی با ایجاد دفتر نمایندگی از پلتفرم ها در کشور خود سعی در تأمین این مقصود دارند. در کشورهای منطقه ترکیه نیز در این حوزه با قانون جدید خود سرویس های خارجی را مجبور به ایجاد دفتر نمایندگی در کشور و بردن آنها ذیل نظام حکمرانی رسانه ای خود کرده است. لذا به نظر می‌رسد فعالیت سرویس‌های خارجی در صورتی که بخواهد جای خود را در کشور ها پیدا کند لاجرم از تعیین نسبت خود با آن کشور است. از سویی دیگر تحقق اصل حاکمیت رسانه‌ای منوط به در نظر داشتن دو عنصر مهم اعمال اقتدار بر سرویس خارجی و توامان حمایت از پلتفرم‌های داخلی است. از این رو توسعه‌ی بازار پلتفرم‌های داخلی مبتنی بر صوت یکی از راهکارهای مهم تنظیم‌گری در این حوزه می‌تواند باشد.

بی‌تردید یکی از رویدادهایی که در ماه‌های آتی تحت تاثیر فعالیت پلتفرم‌های رسانه‌ای آنلاین قرار خواهد گرفت، انتخابات خواهد بود. از این رو در بحث تبلیغات سیاسی و الزامات مشخص برای آن در رسانه‌های اجتماعی به ویژه شبکه‌ اجتماعی مبتنی بر صوت کلاب‌هاوس باید قواعد و دستورالعمل مشخص داشت که از این ظرفیت برای گسترش شور انتخابات و بسط شرایط انتخاب آگاهانه استفاده کرد.