تعرفه‌گذاری حوزه ارتباطی نیازمند یک نهاد مستقل از بدنه وزارت ارتباطات است

شب گذشته (11 آبان) مناظره شبکه اول سیما به موضوع داغ این روزهای صنعت ارتباطات کشور یعنی کیفیت و تعرفه سرویس اینترنت کشور اختصاص داشت. در این مناظره که سعی شده بود مدیران و کارشناسانی از بخش‌های مختلف صنعت ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور حضور داشتند باشند، اعلام شد که برای تعرفه‌گذاری دقیق و استاندارد در بازار  ارتباطی کشور و همچنین  جلوگیری از هر گونه انحصاری باید یک نهاد مستقل به جز سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی وظیفه قیمت‌گذاری تعرفه‌ها را بر عهده داشته باشد.  

 جمشید پژویان رییس سابق شورای رقابت، که در زمان ریاست خود بر این شورا برنامه‌ جدی برای منحل کردن سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی را دنبال می‌کرد در این مناظره اعلام کرد که قیمت‌گذاری در حوزه تلفن‌همراه باید به صورت تخصصی انجام شود و نهاد ناظر در این بخش مشخص شود. او در پاسخ به این سوال که دولت یا مجلس کدام می‌توانند بهترین نهاد نظارتی در این زمینه باشند گفت:‌ «دولت نسبت به مخابرات و تلفن همراه سوگیری دارد. در مورد مجلس نیز مردم در زمان انتخابات به نماینده خود براساس اعتماد وبرنامه‌ها رای می‌‌دهند نه تخصص. بنابراین مجلس نیز نهاد مناسبی برای تعیین قیمت نیست.»

او ادامه داد: «سازمان تنظیم مقررات می‌تواند نظارت داشته باشد اما نمی‌تواند دستور تغییر قیمت بدهد چون تخصص ندارد، از سوی دیگر این سازمان دولتی و زیرشاخه وزارت ارتباطات است. به همین دلیل شورای رقابت تشکیل شد. بدنه شورا متشکل از سه قوه است. اما بازو عملیاتی آن یعنی مرکز ملی رقابت بخش تخصصی و مستقل است و می‌تواند به صورت تخصصی دستورالعمل قیمت را تعیین کند. در بسیاری از کشورهای دنیا تشکیلاتی فراقوه‌ای کار تنظیم و ایجاد دستورالعمل قیمت را به عهده دارند.

در ادامه این مناظره عباس لطفلیان، معاون بازاریابی وفروش همراه اول، نیز با تایید صحبت‌های پژویان، وجود نگاه یکپارچه در حوزه قانونگذاری را بسیار ضروری دانست. او در این مورد اعلام کرد: «خواست ما اپراتورها این است که واحد قانونگذار موارد نظارتی مربوط به نامبرینگ، پوشش و قیمت گذاری را تجمیع کند. تعدد واحدهای نظارتی مانع کار اپراتورهای همراه هستند و باید در این زمینه نگاه یکپارچه وجود داشته باشد.»همچنین لطفلیان، سرمایه‌گذاری در حوزه تلفن‌همراه را یکی از دلایل افزایش ضریب نفوذ اینترنت همراه و افزایش سرعت اینترنت کشور دانست و افزود: «ما در ۶ سال گذشته نزدیک به ۴ میلیارد دلار برای به کارگیری فناوری‌های مختلف سرمایه‌گذاری کردیم. نتیجه این سرمایه‌گذاری این است که ضریب نفوذ اینترنت همراه از میانگین ضریب نفوذ اینترنت همراه در جهان پیشی گرفته است.»

اما محسن تقوی، مدیرکل برنامه ریزی تجاری ایرانسل نیز در این مناظره با اشاره به سرمایه‌گذاری‌ها در این اپراتور بیان کرد: «از ابتدای فعالیت ما تاکنون ۸ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری رخ داده است. اگر اکنون بسیاری از افراد اعتقاد دارند که تعرفه‌ها افزایش یافته است چون هزینه‌های ما مانند اجاره سایت و نیروی انسانی افزایش پیدا کرده است.» در مقابل این اظهارات حمیده‌ زرآبادی، عضو کمیته ارتباطات مجلس شورای اسلامی، در این مناظره اعلام کرد اپراتور اول تلفن‌همراه خدمات خود را گران‌تر ارائه می‌دهد اما کیفیت سرویس‌های خود را ارتقا نداده است. به باور او سرمایه‌گذاری مستمر توجیهی برای گران‌کردن خدمات نیست. او در این مورد گفت: «بحث قانونگذاری و نظارت بر بازار ارتباطی کشور توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی انجام می‌شود اما هم اکنون همه اپراتورهای تلفن‌همراه قیمت را افزایش دادند و سازمان تنظیم نظارتی ندارد.»
 لطفعلیان در پاسخ به حمید زرآبادی در مورد افزایش قیمت گفت: «در ۱۵ سال گذشته در حوزه مکالمه دو بار تغییر قیمت داشتیم که البته تغییر قیمت نبود و ساده‌سازی و یکپارچه‌سازی بسته‌های مکالمه بود. در مورد بسته‌های دیتا هم با توجه به مصوبات سازمان تنظیم مقررات برای مشترکان دائمی ما مجاز هستیم به ازای هرگیگ ۴۰ هزار تومان از کاربر دریافت کنیم در صورتی که بسته یک گیگ را برای یک ماه ۱۰ هزار تومان می‌فروشیم . بنابراین فاصله اسمی بسته‌ها را با آنچیزی که دستورالعمل به ما اجازه داده است، باید مقایسه کنید.»
او در ادامه در مورد کاهش کیفیت اینترنت همراه ادامه داد: « اگر کیفیت کاهش یافته است چرا هم اکنون ۴۵ میلیون کاربر شبکه اجتماعی داریم؟ ۶۰ میلیون کاربر اینترنت داریم؟ شما این آمار را با ۳ سال پیش مقایسه کنید.»

در بخش دیگری از این مناظره انحصاری بودن خدمات اپراتورهای تلفن‌همراه مورد بحث قرار گرفت.  در این زمینه حمیده زرآبادی و جمشید پژویان اعتقاد داشتند که دو اپراتور تلفن همراه در کشور انحصار ایجاد کرده‌اند. جمشید پژویان خطاب به اپراتورهای تلفن‌همراه اعلام کرد: «در اقتصاد پارامترهایی داریم که درجه انحصار را تعیین می‌کند. از جمله این پارامترها می‌توان به تمرکز و انحراف قیمت از قیمت بهینه اشاره کرد. براساس این پارامتر فعالیتی که اپراتورها هم اکنون انجام می‌دهند، انحصار است.»
عضو کمیته ارتباطات مجلس هم در مورد دلیل انحصاری بودن اپراتورهای همراه اول و ایرانسل بیان کرد: «زمانی تالیا در کنار همراه اول شروع به فعالیت می‌کرد و در مرحله بعد رایتل به عنوان اپراتور سوم وارد این بازار شد. اما برای این دو اپراتور ساختار شکست انحصار اتفاق نیفتاد.» وی در ادامه افزود:«معمولا به این صورت است که در یک بازه زمانی ویژگی‌های انحصاری به اپراتورها داده می‌شود که دیگر اپراتورها در اختیار ندارد تا آنها رشد و کاربران را جذب کنند. در نهایت نیز با این شرایط در بازار رقابت ایجاد می‌شود. اما این فرآیند برای رایتل و تالیا به درستی رخ نداد و هم اکنون جز ایرانسل و همراه اول اپراتور دیگری نداریم.»