ترفند پانزی چیست و چگونه انجام می‌شود فریب و کلاهبرداری با وسوسه سود سرمایه‌گذاری

اگر این مطلب را برای خواندن انتخاب کرده‌اید، به این معناست که نکته‌هایی درباره ترفند پانزی شنیده یا از آن اطلاع دارید. ما در این مطلب قصد داریم درباره ترفند پانزی، اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهیم. امروزه بخصوص با توسعه بازارهای ارز دیجیتال، افراد کلاهبردار و شیاد دست به کار شده‌اند و از این طریق قربانیان خود را انتخاب می‌کنند.

متاسفانه هنوز هم بسیاری از مردم با این نوع کلاهبرداری‌‎ها به خوبی آشنایی ندارند و به این افراد اعتماد می‌‎‌‌کنند.

تاریخچه پانزی

در سال ۱۹۲۰ و برای اولین بار فردی به نام چارلز پانزی اصطلاح «طرح پانزی» را ابداع کرد. در واقع روش او برای کلاهبرداری به این صورت بود که کوپن‌های تخفیف اداره پست را در ازای سود ۵۰ درصدی و یا حتی بیشتر در اختیار مردم می‌گذاشت. او این پول‌ها را سرمایه‌گذاری نمی‌کرد تا با کارکردن، سود مبالغی که مردم به او سپرده بودند را پرداخت کند. بلکه تنها از همان پول‌هایی که به او سپرده بودند، سود وعده داده شده را پرداخت می‌کرد. او توانسته بود با این ترفند افراد زیادی را برای سرمایه‌گذاری نزد خود جلب کند.

لازم به ذکر است او این نوع ترفند کلاهبرداری را تنها به مدت یک سال توانست ادامه دهد، زیرا  با توجه به تحقیقاتی که روزنامه بوستون، در آن زمان انجام داده بود، چارلز پانزی به ‌عنوان کلاهبردار شناخته شد و پلیس او را دستگیر کرد.

اما پس از چارلز پانزی، همچنان این طرح باقی مانده و افراد بسیاری از ترفند پانزی برای کلاهبرداری استفاده می‌کنند. به همین دلیل در حال حاضر دوره‌ها و جلسات تدریس بسیاری برگزار می‌شود که در آن‌ها شیوه‌ و روش‌های این کلاهبرداری آموزش داده شود.

زیرا هر چه افراد بیشتری بتوانند با این روش‌های کلاهبرداری آشنا شوند، تعداد این کلاهبرداران کاهش پیدا کرده و فرصت کمتری برای سودجویی پیدا خواهند کرد.

کلاهبردار چگونه از طرح پانزی استفاده می‌کند؟

ترفندهای مختلف کلاهبرداری که ترفند پانزی هم یکی از آن‌ها به شمار می‎آید، بیشتر افرادی را به خود جذب می‎کند که از اطلاعات کمتری برخوردارند و در مورد تبلیغاتی که می‎‌شود بررسی‎‌های لازم را انجام نمی‎‌‌‌دهند.

البته برخی از مردم نیز به طمع کسب پول بیشتر، خودشان را در دام شیادان می‎‌اندازند. اما روش‌‎هایی که یک کلاهبردار برای به دام انداختن طعمه خود استفاده می‎‌کند را می‌‎توان در موارد زیر خلاصه کرد.

تبلیغات غیر واقعی، ابزار پانزی

یک کلاهبردار برای آن که بتواند از ترفند پانزی استفاده کند، نیاز به تبلیغات دارد. در این روش ممکن است از افرادی برای تبلیغات استفاده کند، تا کم کم بتواند مردم را به سمت خود جذب کند. پس از آن که تعدادی از این افراد اعتماد کرده و پول‎های خود را در اختیار این فرد قرار دادند، با همان سرمایه اندک و اولیه شروع کرده و اولین سود را نیز از همین پول پرداخت خواهد کرد. نکته دیگری که در مورد تبلیغات برای این شیوه وجود دارد، معرفی افراد دیگر توسط اولین نفراتی است که وارد این طرح شده‌اند. به طوری که این فرد با اضافه کردن اشخاص دیگر سود بیشتری را دریافت خواهد کرد. ممکن است اکنون این سوال برایتان پیش آمده باشد که آیا ترفند پانزی همان طرح هرمی است و یا شباهتی با آن دارد؟ در قسمت‌های بعد به این پرسش پاسخ خواهیم داد.

اما در این بخش لازم است ببینیم چه مواردی سبب می‌شود تا برخی افراد به این روش کلاهبرداری اعتماد کنند.

واریز کردن اولین سود به شکل واقعی

برای اجرایی شدن طرح پانزی و همچنین جذب مشتری بیشتر، فرد کلاهبردار سود اولیه را به موقع و به همان میزان که وعده داده است به سرمایه‌گذار پرداخت می‌کند. پیشتر اشاره کردیم که این سود نیز از محل همان سرمایه اولیه پرداخت می‌شود.

با استفاده از ترفند پانزی سرمایه بیشتری وارد طرح می‌شود

هنگامی که طراح کلاهبردار توانست اعتماد مشتریان را به خود جلب کند، حجم بسیاری پول از طرف مشتریان دیگر وارد این طرح می‌شود. به طوری که بسیاری از افراد وام گرفته و یا قرض می‌کنند تا در این طرح شرکت نمایند.

هنگامی که طرح به اینجا برسد، طراح ترفند پانزی با سرمایه‌ای که از سوی مشتری‌ها به دست آورده فرار می‌کند و هیچکس نمی‌تواند پول خود را باز پس گیرد زیرا این فرد هیچ اطلاعاتی از خود به جای نگذاشته است.

آیا عملکرد شرکت‌های هرمی شبیه به طرح پانزی است؟

در قسمت پیشین این پرسش را مطرح کردیم و گفتیم که در ادامه به آن پاسخ خواهیم داد. در ابتدا لازم است به این نکته اشاره کنیم که هر دو این روش‌ها، نوعی از کلاهبرداری به شمار می‌آیند اما تفاوت‌هایی نیز بین آن‌ها وجود دارد. در ادامه به این موارد اشاره خواهیم کرد.

یک: در شرکت‌های هرمی، کلاهبردارها یک محصول و یا خدماتی بی‌ارزش را به مردم فروخته و از آن‌ها می‌خواهند که به عنوان زیرمجموعه هر فرد، دو نفر دیگر را اضافه کند تا بتواند سود بیشتری از خرید محصولات یا دریافت خدمات به دست آورد. اما در طرح یا ترفند پانزی وضعیت کمی متفاوت است زیرا کلاهبردار از طریق سرمایه‌گذاری مردم، موفق به کلاهبرداری می‌شود. شبکه‌ای بودن ویژگی‌ اولیه شرکت‌های هرمی به شمار می‌آید اما در طرح پانزی ممکن است کلاهبرداری به صورت هرمی انجام نشود.

دو: چنانچه کلاهبردار از ترفند پانزی در حوزه ارزهای دیجیتال استفاده کند، تشخیص و شناسایی آن با استفاده از تحلیل‌های تکنیکال و .. ساده است. اما در مورد شرکت‌های هرمی ممکن است این شناخت به راحتی حاصل نشود.

هر طرح پانزی ممکن است چقدر به طول بیانجامد؟

تا زمانی که طراح ترفند پانزی بتواند با تبلیغاتی که انجام می‌دهد، سرمایه‌گذاران بیشتری را به سمت خود جلب کند، این طرح ادامه خواهد یافت. اما به طورکل باید گفت نهایتا این طرح می‎تواند بین یک تا دو سال دوام پیدا کند.

چگونه می‌‎توان ترفند پانزی را تشخیص داد؟

نکته مهمی که پیش از هر چیز باید به آن اشاره کنیم، این است که کلاهبرداری‌های پانزی ممکن است به شکل‎های مختلفی انجام شود. اما هر طرحی که برای آن در نظر گرفته شود، در چند خصوصیت با هم مشترکند که در ادامه به آن‎ها خواهیم پرداخت.

سود نجومی و تضمینی

طراح این کلاهبرداری به شما می‌گوید که سود بسیار بالایی به شما می‌پردازد به طوری که اصلا انتظارش را نخواهید داشت. مضاف بر این، پرداخت سودها در زمان مقرر انجام خواهد شد. از آن جا که هر بازار و کسب و کاری با ریسک‌هایی هم همراه است پس‌نمی توان توقع داشت این اعداد و ارقام پرداخت شود. بنابراین هیچ شکی نسبت به کلاهبرداری بودن آن نداشته باشید و هر جا با چنین صحبت‌هایی مواجه شدید، حتما به تقلبی بودن آن شک کرده و به آن‌ها اعتماد نکنید.

هیچگاه نمی‌توانید هویت طراح و گرداننده را بشناسید

نکته مهمی که همیشه پیش از اعتماد کردن به این طرح‌ها باید در نظر داشته باشید، هویت افرادی است که این طرح را اداره می‌کنند. عموما افرادی که ترفند پانزی را اجرا می‌کنند، اطلاعات چندانی از خود با سرمایه‌گذاران به اشتراک نمی‌گذارند. حتی اگر شما بتوانید آن‌ها را ببینید، ممکن است از اسامی مستعار استفاده نمایند، به طوری که بعدها به تقلب بودن هویت آن‌ها پی خواهید برد.

فعالیتی که انجام می‌دهند روشن و شفاف نیست

نکته دیگری که لازم است در ترفند پانزی به آن توجه داشته باشید، این است که بدانید طراح با استفاده از چه نوع فعالیت و یا کسب و کاری به چنین درآمد نجومی می‌رسد، که می‌تواند سودهای کلانی را به سرمایه‌گذاران خود بپردازد. البته به بسیاری از این سرمایه‌گذارها گفته می‌شود که این پول‌ها در بازارهای ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌شود، اما اگر کمی دقت کنید متوجه خواهید شد که در حال حاضر بازارهای سرمایه و یا ارزهای دیجیتال با نوسانات بسیاری روبرو هستند، بنابراین نوسانات قیمتی و همچنین سختی مراحل ماین کردن و غیره مانع از این امر می‌شود که طراح پانزی بتواند چنین سودهای نجومی را آن هم در زمان مقرر به سرمایه‌گذاران بپردازد.

در دسترس قرار ندادن آدرس و شماره تماس

طبیعتا هنگامی که شروع به فعالیتی اقتصادی با شرکت و یا کسب و کاری می‌کنید، اولین نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید، اطلاعات تماس آن‎هاست. گاهی پیش آمده که برخی شرکت‎‌‌ها با داشتن مکان و اطلاعات تماس مشخص، اقدام به کلاهبرداری از افراد بسیاری کرده‌‎اند، حال فکر کنید که با نداشتن اطلاعات روشن و مشخص، چه آینده‎ای در برابر شما خواهد بود.

نداشتن مجوزهای قانونی

افرادی که با استفاده از ترفند پانزی اقدام به کلاهبرداری می‌کنند، طبیعتا نمی‌توانند مجوزهای قانونی داشته باشند. هرچند که در موارد اندکی طراح تلاش می‌کند تا با استفاده از پارتی بازی و ..  مجوز لازم برای شروع یک کسب و کار دروغین را فراهم کند.

استفاده از ترفند پانزی در بازار ارز دیجیتال

در حال حاضر بسیاری از افرادی که اقدام به این نوع کلاهبرداری‌ها می‌کنند، از قابلیت بازارهای ارز دیجیتال کمک می‌گیرند.

زیرا با توجه به مدت زمانی که از عملکرد بازارهای ارز دیجیتال می‌گذرد، هنوز بسیاری افراد، از این حوزه آن طور که باید اطلاعی ندارند. مضاف بر این، به جهت سخت بودن روش‌های تراکنش و همچنین ناشناس ماندن این بازار، راه برای اجرای بسیاری از طرح‌های پانزی باز شده و به همین دلیل لازم است که چنانچه چنین پیشنهاداتی دریافت می‌کنید، در درجه اول به آن‌ها شک کرده و درباره آن‌ها تحقیقات لازم را به عمل آورید.

نمونه‌هایی از ترفند پانزی

اگر بخواهیم به یکی از نمونه‌های ایرانی استفاده از ترفند پانزی اشاره کنیم، می‌توان به برخی از مؤسسات مالی ایران که در سال ۱۳۹۶ فعالیت داشتند، اشاره کرد. در ادامه این مطلب چند نمونه از شرکت‌های ایرانی و خارجی که با استفاده از ترفند پانزی توانسته‌اند کلاهبرداری‌های کلانی را انجام دهند، معرفی خواهیم کرد. اما پیش از آن لازم است ببینیم که اکنون طراحان از چه بستری برای کلاهبرداری‌های جدید استفاده می‌کنند. زیرا همان طور که می‌دانید، این شیوه‌ها هر روز باید به‌روزرسانی شود تا سرمایه‌گذاران دچار هیچ نوع شک و شبهه‌ای نشوند.

شرکت سوئیس کَش که در ایران فعالیت خود را آغاز کرد، یکی از زیرشاخه‌های کمپانی swiss mutual fund به شمار می‌آمد که در سال ۲۰۰۲ راه‌اندازی شده بود. فعالیت این شرکت در زمینه سرمایه‌گذاری در بورس‌های معتبر، فارکس، موسسات مالی و غیره بود که هر ماهه سود بالایی را به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کرد.

مدتی بعد دو ارگان رسمی کشور مالزی یعنی کمیسیون امنیت کشور مالزی و یکی از بانک‌های مالزی، فعالیت این شرکت را خلاف مقررات و قوانین خود تشخیص داده و نام این شرکت را در لیست سیاه قرار داد. این شرکت توانسته بود در سال ۱۳۸۶ در ایران با استفاده از ترفند پانزی کلاهبرداری بزرگی انجام دهد و مبالغ بسیاری از سرمایه‌گذاران این طرح کلاهبرداری کند. مدتی بعد ۱۶۰ نفر از عوامل اصلی و فعالان این شرکت و سایر شرکت‌‎‌هایی که به این روش فعالیت می‎‌‌کردند، در ایران دستگیر شدند.

اما می‌توان گفت طراحانی که از این ترفند برای کلاهبرداری استفاده می‌کنند، هر بار روش‌ها و طرح‌های جدیدی را پیاده می‌کنند که ممکن است برای افرادی که در این زمینه اطلاعات کمی دارند، شناسایی آن‌ها سخت باشد. از دیگر پروژه‌هایی که در ایران و در همین سال‌های اخیر انجام شد، پروژه E2C و V2C بودند که عملکردشان به همین صورت بود و توانستند با دریافت پول‌های زیاد، کلاهبرداری‌های زیادی انجام دهند. اما پلیس توانست برخی از آن‌ها را در کشور ترکیه دستگیر کند، هرچند که بعضی از آن‌ها هنوز فراری هستند.

ماینینگ ابری

ماینینگ یا استخراج ابری یکی دیگر از انواع ترفند پانزی به شمار می‌آید که در حوزه رمزارزها فعالیت خود را انجام می‌دهد. به عنوان مثال وب سایت‌های کلود ماینینگ با ادعای این که به استخراج ارز دیجیتال می‌پردازند، توانسته‌اند پول بسیاری را از سرمایه‌گذاران دریافت و در ابتدا اقدام به پرداخت سودهای تضمینی و نجومی کنند. این شرکت‌ها نتوانسته‌اند اطلاعات تماس معتبری را در اختیار سرمایه‌گذارها قرار دهند. مضاف بر اینکه شفافیتی نیز در شیوه عملکرد آن‌ها دیده نمی‌شود.

البته این نکته را نیز باید به خاطر داشته باشید که تمامی شرکت‌های ماینینگ ابری، از ترفند پانزی استفاده نمی‌کنند.