تنظیم‌گری فضای کسب‌وکارهای نوین

کسب‌وکارهای نوین اینترنتی به دلیل ذات نوآورانه و ساختارشکنانه خود، در قالب‌ها و ساختارهای حاکمیتی فعلی نمی‌گنجند، و ساماندهی آنها نیز به دلیل ناشناخته بودن فضای آنها برای متولیان،‌ دشوار و زمان‌بر است. تاکسی‌های اینترنتی نمونه‌ای از این نوع کسب‌وکارها هستند، که به دلیل نیاز جامعه و رشد سریع، زودتر از سایر حوزه‌ها با این چالش روبه‌رو شده‌اند. موضوع ساماندهی تاکسی‌های اینترنتی را از منظر اینکه یک نوع پلتفرم کسب‌وکاری هستند، می‌توان به صورت سیستماتیک‌تری مورد بررسی قرار داد. پلتفرم‌ها در سال‌های اخیر، مدل‌های جدیدی از کسب‌وکار را به وجود آورده‌اند که امکان حذف واسطه‌ها و اتصال مستقیم سرویس‌دهنده و سرویس‌گیرنده را فراهم می‌کنند. سرعت رشد پلتفرم‌ها سریع بوده و نوآوری‌های پیوسته در فرایندها و مدل‌های تجاری آنها باعث شده تا در اکثر کشورها موضوع تنظیم‌گری آنها با چالش همراه باشد. در جوامع با کنترل پیشینی این مساله بسیار حادتر است؛ چرا که تدوین مجوزهای جدید فرایندی طولانی است که با شتاب تغییرات کسب‌وکارهای نوین در تضاد بوده و موجب عقب بودن همیشگی قانون‌گذار از بازار خواهد شد. هر چند اخیرا با حفظ روح و مفهوم و کلیت، سعی می‌شود تا به جای عبارت «مجوز» از «دستورالعمل»، «شیوه‌نامه نظارت» و... استفاده شود، ولی این بازی با کلمات تاثیری در کلیت موضوع ندارد. ارائه مجوزهای جدید با هر نام و عنوانی، با محدودیت، از بین بردن خلاقیت و نوآوری و افزایش رانت و فساد همراه خواهد بود. حتی در کنترل پسینی نیز، ورود به جزئیات و ذکر مصادیق مدل‌های کسب‌وکاری در چارچوب‌های تنظیم‌گر فسادآور است. خوشبختانه سیاست‌های کلی نظام در راستای حمایت از کسب‌و‌کارهای جدید، مجوززدایی و رفع موانع تولید و رقابت است؛ ‌هرچند این موضوع در اجرا نیاز به توجه ویژه‌‌ای دارد. به رغم اینکه پلتفرم‌ها در حوزه‌های مختلفی (نظیر حمل‌و‌نقل، غذا، مالی و...) راه‌اندازی شده‌اند،‌ تقریباً اکثر جوانب آنها از دید تنظیم‌گری یکسان‌ بوده و سپردن تنظیم‌گری آنها به...