ما در عصر انزوا و زوال ارزش‌ها قرار داریم

گفت‌وگو را در مورد تاریخ شکل‌گیری سپهر مجازی شروع کنیم. نخستین بار چگونه درگیر مفهوم «ایدئولوژی در فضای مجازی» شدید؟ یکی از نخستین کسانی که در این مورد مطالعه کرده، دانیل بل است که دو کتاب «پایان ایدئولوژی» و «جامعه پساصنعتی» را نوشت. به اعتقاد او «تولید» اهمیت خود را از دست‌ داده و مفهوم «خدمات» در حوزه‌های مختلف پررنگ خواهد شد؛ مفهومی که هرچه بیشتر با مقوله «اطلاعات» مرتبط است. دانیل بل بحث سپهر مجازی را مطرح نکرد اما دیگران بر مبنای نظریه او کار کردند و با تکیه ‌بر نظریه «جامعه پساصنعتی» نظریه «جامعه اطلاعاتی» را مطرح کردند. نفر بعدی الوین تافلر بود؛ نویسنده‌ای عامه‌پسند که در سال‌های آغازین دهه 70 درباره این مفاهیم نوشت و نوشته‌هایش با استقبال مواجه شد. دانیل بل و الوین تافلر پایه‌های استوار مباحث مربوط به سپهر مجازی شدند. در آن زمان، ایده‌ها و نوشته‌هایشان مورد نقد جدی قرار نگرفت. چند نفری هم که در نقد اندیشه‌های تافلر نوشتند، چیزی برای گفتن نداشتند و نقدی جدی مطرح نکردند. پدیده‌های الکترونیکی مربوط به این مباحث بعدها ظاهر شد؛ پدیده‌هایی مانند اینترنت و آرپانت (ARPANET) شبکه‌های کوچک و محدود دانشگاهی بود که هنوز مورد توجه عموم قرار نگرفته بود. اکنون [سال 1997 میلادی] کمتر از 10 سال است که این پدیده‌ها مورد توجه و استقبال عمومی قرار گرفته است. من معتقدم سازمان‌ها و نهادهای دولتی حاکم -مانند «بنیاد ملی علوم آمریکا» که در این سال‌ها سرمایه‌گذاری‌های عظیمی برای گسترش نرم‌افزارها انجام داد- عامل اصلی گسترش و تاثیرگذاری پدیده‌های دیجیتالی است. برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کاملا آگاهانه و دقیقی در این مورد صورت گرفته و این اتفاق تصادفی و بی‌برنامه قبلی روی نداده است. در این تصویر، مارشال مک‌لوهان چه جایگاهی دارد؟ مک‌لوهان به شدت مورد حمایت رسانه‌ها قرار داشت و توجه زیادی به شخص او و نوشته‌هایش شد. دلیل اصلی این توجه، جایگاه محوری «رسانه» در...