سود حرف اول را می‌زند

کتاب «ارتباطات و سلطه فرهنگی» نخستین بار در سال 1976 میلادی منتشر شد. این کتاب چهارمین کتاب هربرت شیلر است و در آن بر مفهوم امپریالیسم فرهنگی آمریکا متمرکز شده است. کتاب مانند دیگر آثار شیلر متاثر از رویکردهای مارکسیستی است. در این اثر ریشه‌های شکل‌گیری سلطه فرهنگی ایالات ‌متحده، رابطه سلطه فرهنگی و نظام ارتباطی، شیوه‌های مختلف سلطه فرهنگی و شرایط سلطه فرهنگی در دهه 70 میلادی بررسی می‌شود. بدیهی است منطق شکل‌گیری کتاب تحت تاثیر هیجانات مسلط مارکسیستی دهه 70 میلادی شکل ‌گرفته است و بسیاری از استدلال‌های ارائه‌شده برای تحلیل ماهیت سلطه فرهنگی امروزه را مضحک و حتی غیرقابل درک می‌کند. دکتر کاظم معتمدنژاد این کتاب را ترجمه کرده و توسط نشر علم منتشر شده است. صرف ‌نظر از جزییات تحلیلی نویسنده، این کتاب از دو جهت حائز اهمیت است. نخست تحلیلی که شیلر در مورد رابطه مستقیم فناوری‌های نوین ارتباطی با شکل‌گیری و گسترش نظام سلطه دارد و دوم، تاثیری که آثاری مشابه این کتاب بر تصمیم‌گیری‌ها و سیاستگذاری‌های کلان مرتبط با فناوری جدید در کشورمان (ایران) دارد. بدون تفکیک منطق کلان آنچه هربرت شیلر می‌گوید از استدلال‌های خرد و تحلیل‌های نمونه‌ای او، بی‌شک خواننده در مسیر نادرستی قرار خواهد گرفت. در سال‌های اخیر متخصصان توسعه ادعا می‌کنند فناوری اطلاعات، از طریق اتصال افراد به کانال‌های اطلاعاتی و بازارهای مختلف، باعث توانمند شدن شهروندان جهان سوم می‌شود. آنها معتقدند بدین ترتیب جوامع جهان سوم به ساختارهای ارتباطی مناسب دست می‌یابند و با استفاده از منابع مالی و اطلاعاتی در دسترس، می‌توانند در جهت توسعه خود حرکت کنند. مبتنی بر نظریه سلطه فرهنگی هربرت شیلر، این دیدگاه مسلط و به ‌ظاهر بدیهی بسیار کوته‌بینانه است. به این دلیل ساده که قدرت دادن به مردم و توانمند کردن آنها در کشورهای جهان سوم فقط از راه دعوت کردن آنان به مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها و ارتقای آگاهی‌های افراد محقق...