از کوهستان پرومته تا پنجره‌های بیل گیتس

فلسفه فناوری اطلاعات را مي‌توان زيرمجموعه‌اي خاص از فلسفه فناوري در نظر گرفت. آماج باريك‌انديشي‌هاي فلسفي در باب مساله فناوري، عموما معطوف به درك ماهيت و معناي ساخت و كاربرد مصنوعات بشري است. مع‌هذا اين باريك‌‌انديشي‌ها نمايانگر كشاكش ميان دو سنت فلسفي اصلي است كه يكي از علوم مهندسي و ديگري از علوم انساني نشات گرفته است (ميچام 1994). فناوري از ديدگاه فلسفه نوع اول يا ديدگاه گسترش‌‌گرا (Expansionist)، به شكلي عميق و جامع وابسته به انسان است و لذا به نحوي فراگير دامنه‌اش را در تمامي جنبه‌هاي زندگي مي‌گستراند.ديدگاه نوع دوم يا ديدگاه ‌محدوديت‌گرا (limitationist)، براي فناوري و دامنه انسان‌وار آن كرانه‌هايي قائل است. اين تمايز و تنش‌هاي همانند آن را مي‌توان در حوزه فلسفه فناوری اطلاعات (IT) نيز مشاهده كرد. لذا در اين حوزه گروهي قاطعانه گسترش‌پذيري آي‌تي در كليه شئون انساني را تاييد مي‌كنند و گروهي ديگر سعي در فرودست‌انگاري و محدودسازي آن دارند. متفكران مختلف براي دفاع از ديدگاه خاص‌شان‌ يا پل‌ زدن بين اين دو ديدگاه، برهان‌هاي متنوع متافيزيكي، معرفت‌شناختي و اخلاقي ترتيب داده‌اند. فلسفه X‌ معمولا با تلاش براي تعريف X آغاز مي‌شود. براي نمونه، فلسفه علم، منطقا با مساله مرزبندي (demarcation Problem) و ارائه پيشنهادهايي مبني بر تمايزدهي بين علم و ساير اشكال دانش يا فعاليت‌هاي انساني شروع شد. سرآغاز فصلي نوين از فلسفه كه با فلسفه فناوری اطلاعات شناخته مي‌شود نيز همچون فلسفه علوم كامپيوتر، به تعريف و باريك‌انديشي در آي‌تي بازمي‌گردد. پس از اينكه اين تعاريف نخستين ، در فلسفه X (فراتر از پيش‌زمينه‌هاي تاريخي‌فلسفي‌شان)‌ مورد بحث و بررسي قرار گرفتند، رئوس مطالب‌شان در اشكالي متفاوت و در شاخه‌هاي اصلي فلسفي يعني متافيزيك، معرفت‌شناسي و اخلاق مورد مداقه مجدد قرار داده مي‌شوند. در هر يك از اين شاخه‌ها تاكيد خاصي در چالش‌هاي فلسفي X و فحواي شناسايي آن وجود دارد. براي مثال مسائل سياسي و اخلاقي با موضوع فلسفه فناوری اطلاعات...